Fréttablaðið - 03.05.2010, Blaðsíða 8

8 3. maí 2010 MÁNUDAGUR
Guðlaugur Þór Þórðarson þáði 24,8
milljónir í styrki fyrir þingkosn-
ingarnar 2007, meira en nokkur
annar frambjóðandi samkvæmt
upplýsingum Ríkisendurskoðunar.
Vegna þessa hafa heyrst kröfur um
að hann segi af sér þingmennsku
og fólk hefur látið óánægju sína í
ljós við heimili hans. Guðlaugur
svaraði spurningum Fréttablaðsins
um málið.
Þú þáðir langhæstu styrkina af öllum þeim
sem tóku þátt í prófkjörum fyrir þing-
kosningarnar 2007, bæði í þínum flokki og
öðrum, og líklega hæstu styrki sem stjórn-
málamaður hefur nokkru sinni þegið á
Íslandi. Hvernig stendur á því? Af hverju
stóðu svona stórkostlegir styrkir þér til boða
og af hverju þáðirðu þá?
„Í fyrsta lagi er mjög mikilvægt að menn
séu með ákveðnar staðreyndir á hreinu. Það
hefur verið mjög misjafnt hvernig hefur
verið staðið að þessum prófkjörum. Það
er fullkomlega ómögulegt að bera saman
til dæmis þessi litlu prófkjör sem rétt yfir
þúsund manns taka þátt í eða prófkjörin
sem voru hér í Reykjavík sem voru stærstu
prófkjörin.
Síðan voru menn ekki bókhalds- eða
framtalsskyldir og Ríkisendurskoðun skoð-
aði ekkert þessa styrki. Það er ekki henn-
ar hlutverk að sannreyna eða fara ofan í
þær upplýsingar sem henni eru sendar. Ég
ákvað hins vegar þegar ég fór í prófkjör,
bæði 2002 og 2006, að fara eftir ströngustu
reglum sem hægt var að finna, en það voru
leiðbeiningar Ríkisendurskoðunar. Þannig
að ég gaf upp og upplýsti um allt sem sneri
að prófkjörinu. Í bókhaldi framboðsins er
gerð grein fyrir öllum útgjöldum og kvitt-
anir fyrir þeim öllum. Það er eitthvað sem
ég get náttúrlega ekki séð eftir. Á þessum
tíma var ég að fara í afskaplega stórt próf-
kjör, gegn sitjandi ráðherra sem átti vísan
stuðning öflugra bakhjarla. Ég er ekki stór-
eignamaður og ekki af auðugu fólki kominn,
og hef þurft við þessar aðstæður að þiggja
styrki í mín prófkjör. Þetta voru þær leik-
reglur sem voru í gildi á þeim tíma og það er
ekkert hægt að fullyrða um hver hafi verið
með mestu styrkina eða stærsta prófkjörið.
Það bara vitum við ekki.“
Ertu að segja að það séu einhverjir fram-
bjóðendur sem hafi ekki skilað fullum upp-
lýsingum um sín prófkjör til Ríkisendur-
skoðunar?
„Ég er ekki að segja það. Það að ætla
að draga saman upplýsingar um hverjir
styrktu frambjóðendur svo löngu á eftir
mun aldrei verða annað en ófullkomin til-
raun svo ég vitni í orð formanns Sjálfstæð-
isflokksins. Þannig að ég er bara að benda
á hið augljósa, sem allir ættu að vita, að það
er mjög erfitt að bera þessi prófkjör saman.
En menn geta skoðað málin og dregið þá
ályktun að það hafi einhverjir aðilar farið
svipaða leið og ég, í það minnsta.“
Hvað áttu við með því? Af hverju getur
maður dregið þær ályktanir?
„Þú sérð bara til dæmis í því prófkjöri
sem ég fer að í fimmta sæti er aðili sem fær
styrki upp á einhverjar fimmtán eða sautján
milljónir miðað við þessar upplýsingar.“
Nú hefur þú sjálfur sagt að styrkirnir til
þín hafi verið of háir.
„Það hefur alla tíð verið vitað að menn
væru að auglýsa og nota ýmislegt sem kost-
aði peninga í prófkjörum. En við erum að
sjá það núna með rannsóknarskýrslunni að
það er svo margt sem við ákváðum að ræða
ekki um og halda leyndarhjúp yfir. Það var
mjög óskynsamlegt. Þess vegna kemur það
mörgum á óvart – og kannski flestum – að
það hafi verið töluverður kostnaður í tengsl-
um við prófkjör.
Mig minnir að framlag ríkisins til stjórn-
málaflokkanna á ári sé núna 370 milljónir
og síðan eru framlög einstaklinga og lög-
aðila ofan á það. Þetta er nú kostnaðurinn
við lýðræðið. Það er ekki eins og menn noti
þetta í kaffikostnað. En auðvitað hefðum við
átt að setja þær reglur sem við erum með
núna miklu fyrr. Það er allra hagur, ég tala
nú ekki um frambjóðenda, að það séu skýr-
ar reglur um þessa hluti og gegnsæjar. En
við vorum búin að breyta reglunum fyrir
hrun og ég held að það hafi verið gott og
skynsamlegt.“
Fyrst þú minnist á reglurnar: Á sama tíma
og þú þáðir þessa styrki, og hafðir einnig
milligöngu um að afla Sjálfstæðisflokknum
tugmilljóna frá fjármálafyrirtækjum, sast
þú í nefnd sem mótaði og lagði fram frum-
varp að lögum gegn nákvæmlega þeirri hátt-
semi. Af hverju vannstu að slíkri lagasetn-
ingu þegar þú virðist ekki hafa verið ýkja
mótfallinn því sem lögin áttu að hindra?
„Það er nú ákveðinn misskilningur í
þessu. Í fyrsta lagi gera nýju lögin ráð fyrir
framlögum frá fyrirtækjum og síðan lá
fyrir, og það vissu allir, að flokkarnir höfðu
þetta ár til að safna fjármunum. Ég hafði
ekki milligöngu um þetta eins og margoft
hefur komið fram. Það sem ég gerði hins
vegar, var að ég hvatti nokkra aðila sem
síðan fóru í fjármálaráð Sjálfstæðisflokks-
ins, að safna peningum. Aðrir veittu styrkj-
unum viðtöku og samþykktu þá.
Þegar frumvarpið er síðan lagt fram
hefur það að geyma í raun sama prinsipp
og ég setti mér sjálfur varðandi styrki, þótt
í frumvarpinu hafi verið lægri upphæðir, að
þeir væru frá mörgum aðilum en prófkjörið
ekki bara borið uppi af einum eða tveimur.
Það eru hins vegar margir aðilar sem voru
jafnvel með alla baráttuna borgaða af einum
aðila. Það hefur verið lítil umræða um það.
Frumvarpið kom inn í þingið í desember og
prófkjörinu lauk í október.“
Þú talar um dreifingu þinna styrkja. Eftir
sem áður varstu með milljón eða meira frá
níu fyrirtækjum og fimm einstaklingum.
Finnst þér það eðlilegt?
„Ég var að lesa kafla Huldu Þórisdóttur
í rannsóknarskýrslunni, sem hefur bent á
hið augljósa: að það er mjög erfitt að nota
reglustiku nútímans aftur í tímann. Auðvit-
að hefði maður gert hlutina allt öðruvísi ef
maður hefði séð þetta fyrir. Það segir sig
sjálft.“
Hvað er það sem þú veist í dag en vissir
ekki þá sem gerir það að verkum að þú sérð
að þetta var ekki eðlilegt?
„Þá er ég nú að vísa til þess að efnahags-
kerfi okkar stóð ekki þeim traustu fótum
sem við héldum. Þótt ég haldi að mistök
okkar í Sjálfstæðisflokknum hafi fyrst og
fremst verið að fylgja ekki betur eftir þeim
hugmyndum og hugsjónum sem við stöndum
fyrir – og ég tel að við höfum vikið af leið í
þeim efnum.“
Hefði verið eðlilegra að þiggja háa styrki
ef fjármálakerfið hefði staðið traustum
fótum?
„Þetta er umhverfið sem maður bjó við.
Þetta umfang var fyrir allra augum og
menn ræddu það í fjölmiðlum og annars
staðar. Það hefði verið mjög erfitt fyrir
mig að ákveða að gjörbylta kerfinu og setja
mér styrkjahámark í þeirri baráttu sem ég
stóð í. Ég var hins vegar afskaplega ánægð-
ur með að ég skyldi fylgja minni sannfær-
ingu og taka þennan slag þótt það hafi verið
útskýrt fyrir mér af valdamiklum aðilum að
ég mundi hafa verra af og það mundi vinna
gegn mér alla ævi ef ég vogaði mér að gera
þetta.“
Hvaða valdamiklu aðilum?
„Það var fyrrverandi ritstjóri sem gerði
það. Hann útskýrði fyrir mér að Sjálf-
stæðisflokkurinn samanstæði af nokkrum
fjölskyldum og ég væri ekki inni í neinni
þeirra.“
Ertu að tala um Styrmi Gunnarsson?
„Það verður bara hver og einn að geta í
það en ég held að þegar menn skoða skrif
ýmissa aðila þá sjái menn þá hluti í sam-
hengi. Ég hins vegar fylgdi minni sann-
færingu og ég held að það hafi verið ein af
ástæðum þess að framboð mitt fékk þennan
breiða stuðning. Ég hef alltaf haft afskap-
lega mikinn stuðning, og þótt fjárhagslegi
stuðningurinn skipti miklu þá helst hann
í hendur við þá stemningu sem er hverju
sinni. Það er almennt auðveldara fyrir þá
frambjóðendur sem gengur vel að afla
styrkja. Þar sem er lengri hefð fyrir þessu
og meira gegnsæi, eins og í Bandaríkjun-
um, þá er sá frambjóðandi sem hefur safn-
að mestum fjármunum Barack Obama. Ég
er ekki að bera mig saman við hann á neinn
hátt en hins vegar helst þetta oftar en ekki
í hendur.“
Almenningur kallar eftir því að þeir
stjórnmálamenn sem höfðu of náin tengsl
við viðskiptalífið axli ábyrgð og segi af sér.
Tveir félagar þínir úr þingliði Sjálfstæðis-
flokksins hafa vikið, tímabundið að minnsta
kosti, beinlínis vegna slíkra tengsla. Hefur
þú velt því fyrir þér að fara sömu leið?
„Nei, ég hef ekki gert það. Enda held
ég að þegar menn skoða mín verk af ein-
hverri sanngirni þá geti þeir ekki komist
að neinni annarri niðurstöðu en að ég hafi
verið að vinna með hag almennings að leið-
arljósi og svo sannarlega ekki látið neina
aðra hagsmuni þvælast fyrir því. Ef menn
skoða hvernig ég fór að því að lækka lyfja-
verð held ég að menn komist að þeirri nið-
urstöðu að ég hafi ekki verið að gera neitt
annað en að ganga þvert á hagsmuni pen-
ingaaflanna í þjóðfélaginu, ef við getum
kallað þau það.“
Í upplýsingunum til Ríkisendurskoðun-
ar gefurðu ekki upp nafn neins þeirra sem
styrkti þig. Af hverju ekki?
„Styrkirnir voru veittir á grundvelli nafn-
leyndar og ég mun ekki birta nöfn nema það
sé búið að fá samþykki fyrir því. Það gild-
ir það sama um mig og Sjálfstæðisflokkinn
og að því er ég best veit alla frambjóðendur
Sjálfstæðisflokksins. Hins vegar hefur nú
mikið af þessu komið fram þótt menn hafi
tilhneigingu til að gleyma því.“
Hefurðu leitað eftir því að þessir aðilar
gefi sig upp?
„Það hefur ekki verið farið í það með
skipulegum hætti að fá aðila til að gefa sig
upp en það gæti vel orðið. Ég hefði samt
haldið að þegar menn sáu að þetta voru
um 40 aðilar sem styrktu þetta prófkjör þá
myndu menn meta að það væri verið að gera
þetta eftir þeim prinsippum sem við viljum
hafa í svona prófkjörum.“
Að óánægjunni. Mótmælendur söfnuðust
saman heima hjá þér í gær (í fyrrakvöld).
Hvað finnst þér um það?
„Ef einhver heldur að svona mótmæli
beinist gegn öðrum en börnum þá er það
bara misskilningur. Fólk má mótmæla mér
hvar og hvenær sem er og ég get hitt þetta
fólk, en fyrir utan heimili manns – það er
ekki gott. Heima hjá mér er mjög stutt frá
götu í glugga og þarna voru einhverjir ein-
staklingar sem stóðu fyrir utan og veifuðu
til barnanna inn um glugga. Við fengum
enga viðvörun áður en þetta gerðist þannig
að við gátum því miður ekki undirbúið börn-
in en við erum búin að búa þau undir það
núna að svona verði ástandið næstu vikurn-
ar og mánuði. Það er bara eitthvað sem við
þurfum að lifa með. En ég vona að ég verði
sá síðasti sem lendir í þessu.“
Hefurðu skilning á reiðinni?
„Ég hef skilning á því að fólk sé reitt. Ég
held að allir Íslendingar hafi fundið fyrir
því. Það er auðvitað okkar verkefni að skoða
það sem miður fór, sjá til þess að þeir sem
bera ábyrgð axli hana en síðan verðum við
að vinna okkur út úr þessu. Og við erum
ekki að því.
Ég hef lagt til að við skoðum sérstaklega
hvernig farið hefur verið með skuldara og
skuldug fyrirtæki frá hruni. Við verðum að
upplýsa um afskriftir því það verður aldrei
sátt um þessar miklu afskriftir sem verður
að fara í fyrr en allir verða meðvitaðir um
hverjir hljóti þær og á hvaða forsendum það
er. Auðvitað þurfum við sömuleiðis að skoða
Icesave-málið og það á setja þetta tvennt í
farveg eins og rannsóknina á bankahruninu
þannig að við fáum upplýsingarnar á borðið
og getum tekið afstöðu til þeirra.
Á sama hátt er lífsnauðsynlegt fyrir þessa
þjóð að horfa fram á veginn og fara að taka
á þeim verkefnum sem fram undan eru. Við
þurfum að endurskipuleggja þá þjónustu
sem við erum með og viljum halda – ég segi
ekki alveg frá grunni – en hins vegar þurf-
um við að forgangsraða þar og skipuleggja
upp á nýtt.“
En heldurðu að endurreisnin muni tak-
ast ef hluti þjóðarinnar vantreystir svona
ofboðslega hluta kjörinna fulltrúa eins og
hefur sýnt sig?
„Mér sýnist nú að það sé almennt van-
traust í þjóðfélaginu sem eitt og sér er
afar alvarlegt mál. Það er verkefni okkar
í stjórnmálum að vinna að okkar hugsjón-
um og standa á okkar sannfæringu. Síðan
þurfum við að fara fyrir dóm kjósenda og
ég mun gera það glaður og fagna því.“
Þetta er kostnaðurinn við lýðræðið
EKKI Á ÚTLEIÐ Guðlaugur Þór fékk 24,8 milljónir í styrki fyrir kosningarnar 2007. Vitað er að tvær milljónir
komu frá Baugi, tvær frá FL Group, ein og hálf frá Landsbankanum og ein frá Kaupþingi. Ekkert hefur
verið gefið upp um hinar 18,3 milljónirnar. FRÉTTABLAÐIÐ / VALLI
FRÉTTAVIÐTAL: Guðlaugur Þór Þórðarson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins
STÍGUR HELGASON
stigur@frettabladid.is