Fréttablaðið - 03.05.2010, Blaðsíða 12

12 3. maí 2010 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Allt annað þjóðfélag
Steinunn Valdís Óskarsdóttir, alþing-
ismaður og sagnfræðingur, varaði í
viðtali við Fréttablaðið á laugardag
við því að skoða árin 2004
til 2006 með gleraug-
um ársins 2010; á
þeim árum hafi
markaðurinn ráðið
öllu og stjórnmála-
flokkarnir, menn-
ingarstofnanir og
jafnvel háskóla-
samfélagið,
undirgeng-
ist þá hug-
mynda-
fræði.
Er það svo?
Styrkjavæðingin var vissulega mikil
á þessum tíma en það er engum
blöðum um það að fletta að margir
guldu varhug við henni, ekki síst
styrkja til stjórnmálamanna. Hefði
Steinunn Valdís upplýst það árið
2006 að hún hefði þegið
12,7 milljónir króna í styrki
frá hinum og þessum
fyrirtækjum, hefði það
sannarlega vakið margar
spurningar og orðið stórt
fréttamál, ekki síður
þá en nú.
Að eiga fyrir kvöldmat
Jón Ásgeir Jóhannesson skrifaði
grein á Pressuna fyrir helgi, þar sem
hann segir Óskar Magnússon, útgef-
anda Morgunblaðsins, hafa fengið
40 prósenta afslátt af matvöru í
Hagkaup í fimm ár eftir að hann
hætti sem forstjóri fyrirtæk-
isins árið 2000. Óskar hefur
samkvæmt því fengið afslátt
hjá Hagkaup til ársins 2005.
Hvort það tengist því skal
ósagt látið en ári síðar gaf
Óskar út bókina Borðaði ég
kvöldmat í gær?
bergsteinn@frettabladid.is
Mikið hefur verið talað um ábyrgð íslenskra lífeyrissjóða á hruninu. Í
stjórnum sjóðanna eru menn sem borga
sjáfum sér tugi milljóna í árslaun og aðra
bitlinga og hafa fulltrúa í stjórnum fyrir-
tækja, banka, stofnana og eiga sterk ítök í
íslensku viðskiptalífi. Stjórnarseta í lífeyr-
issjóði hefur tryggt þröngum hóp bæði völd
og hlunnindi. Haldið er fram að virði eigna
lífeyrissjóðanna séu komin í það sama og
fyrir hrun. Hér varð stærsta gengisfelling
íslenskrar hagsögu.
Ef einhverjir hefðu átt að sjá hrunið
fyrir, þá eru það lífeyrissjóðsforkólfarn-
ir, höfundar íslensks krosseignarhalds.
Fólkið í landinu á lífeyrissjóðina og það er
löngu kominn tími á uppstokkun í lífeyris-
sjóðakerfinu og lúsahreinsun þarf að fara
fram.
Í dag er það almennt viðurkennt að það
var ekki heil brú í verðmati á íslenskum
fyrirtækjum á markaði og fjárfestingum
lífeyrissjóðanna. Oftar en ekki var það
reglan að eftir að óefnislegar eignir, „good-
will“, voru dregnar frá heildareignum var
niðurstaðan neikvætt eigið fé. Flest öll
þessara fyrirtækja eru farin af markaði.
Eitt fyrirtæki sem er enn í sérstöku uppá-
haldi hjá íslenskum lífeyrissjóðum, stoð-
tækjafyrirtækið Össur er t.d. með neikvætt
eigið fé eftir frádrátt óefnislegra eigna og
yfir 80 prósent félagsins eru á höndum
fárra aðila. Össur hefur hækkað um meira
en helming frá hruninu. Eru það lífeyris-
sjóðirnir sem hafa haldið uppi verðinu, s.s.
markaðsmisnotkun?
Lífeyrissjóðirnir hafa lítið breyst, þeim
er stjórnað af sömu einstaklingunum. Það
er ljóst að fara verður fram önnur opinber
rannsókn á starfsháttum lífeyrissjóðanna.
Sérstaklega eftir „kattaræðu“ forsætisráð-
herra þar sem hún gaf til kynna að fleiri
opinberar rannsóknir gætu verið í farvatn-
inu, hún sagði m.a.: „Það verður forvitni-
legt að sjá hvernig þessu verða gerð skil
í rannsóknarskýrslunni, en ég hef þegar
ákveðið að verði þau ekki ítarleg mun ég
beita mér fyrir setningu laga um sérstaka
rannsókn á einkavæðingunni (bankanna).“
Ef aðkoma lífeyrissjóðanna og verkalýðs-
hreyfingarinnar að hruninu verður ekki
rannsökuð, komumst við aldrei að sannri
niðurstöðu hvað olli hruninu.
Hvað þurfa íbúar þessa lands að þola
miklar skerðingar í viðbót á lífeyri sínum
á meðan spillingin í stjórnun og stjórnum
lífeyrissjóða grasserar. Eru tvær þjóðir í
þessu landi?
Spilling lífeyrissjóðanna?
Lífeyris-
sjóðir
Guðmundur
Franklín
Jónsson
viðskipta-
fræðingur.
T
il átaka kom í Héraðsdómi Reykjavíkur fyrir helgi þegar
tekið var fyrir mál níu manna sem eru ákærðir fyrir
atlögu að Alþingi í fyrra. Lögreglan fjarlægði úr dómsal
tvo áheyrendur sem vildu ekki hlýða skipun dómara um að
yfirgefa salinn þar sem ekki voru til sæti handa þeim.
Ragnar Aðalsteinsson, verjandi tveggja af sakborningunum,
hefur gagnrýnt þetta harðlega og hefur mikið til síns máls. Dóm-
arinn virðist hafa brugðizt býsna hart við – vandséð er hvað er að
því að fólk standi í réttarsal ef allt fer friðsamlega fram. Sömuleiðis
er fátítt hér á landi að lögreglan vakti áheyrendur í réttarsal. Yfir-
leitt hefur ekki þurft að grípa til
slíkra ráða.
Í viðtali við mbl.is sagði
Ragnar Aðalsteinsson um þessa
uppákomu: „Þetta er algjörlega
nýtt. Samfélagið breytist ótrú-
lega ört úr þessu litla friðsama
samfélagi í þetta óhugnanlega
hörkulega samfélag, þar sem
ofbeldið á að ráða öllu.“
Þetta er líka rétt hjá lögmanninum. Í íslenzku samfélagi hefur
á undanförnum árum orðið breyting til hins verra, þar sem sumir
hafa ekki talið nógu áhrifaríkt að tjá skoðanir sínar með hefðbundn-
um, friðsamlegum hætti og viljað grípa til róttækari ráða. Þessi
breyting er ekki dómstólunum eða lögreglunni að kenna, heldur
fólki sem virðist ekki telja málstað sinn nógu sannfærandi til að
friðsamlegur málflutningur dugi einn og sér.
Fyrir fimm árum byrjaði hópur, sem kallaði sig Saving Iceland,
að segja skoðanir sínar á virkjanamálum með því að trufla starf-
semi fyrirtækja, skemma búnað þeirra, trufla fundi og sletta skyri
á fólk. Síðar meir færðu virkjanaandstæðingar sig upp á skaftið
með árásum á heimili forsvarsmanna stóriðju- og orkufyrirtækja,
þar sem í einhverjum tilvikum munaði litlu að slys yrðu á fólki.
Snemma árs 2008 reyndi fólk, sem var óánægt með nýjan meiri-
hluta í borgarstjórn Reykjavíkur, að stöðva borgarstjórnarfund með
ólátum. Nokkrum mánuðum síðar vildu vörubílstjórar koma skoðun
á framfæri með því að loka helztu umferðaræðum út úr Reykjavík.
Þannig ollu þeir bæði umferðartöfum og slysahættu. Svo réðust
þeir á lögreglumennina, sem reyndu að opna vegina.
Í búsáhaldabyltingunni, þar sem mótmæli fóru að stærstum hluta
friðsamlega fram, misnotaði lítill hópur rétt sinn til að mótmæla og
réðst með ofbeldi að lögreglumönnum. Hópur fólks reyndi að trufla
störf Alþingis með látum og slasaði fólk, sem gegndi þeirri skyldu
sinni að koma í veg fyrir það. Hluti þessa hóps sætir nú ákæru.
Undanfarin misseri hafa komið upp ítrekuð tilfelli, þar sem fólk
sem þykist vilja koma skoðun sinni á framfæri virðir ekki friðhelgi
einkalífsins og stendur fyrir mótmælaaðgerðum við heimili fólks.
Það er frekar fámennur söfnuður sem að ofangreindu stendur. Að
einhverju leyti skarast hóparnir eða tengjast, sem þannig telja ekki
duga að vinna málstað sínum fylgi með rökum. Þeir hafa vissulega
breytt samfélagi okkar til hins verra.
Ragnar Aðalsteinsson hefur rétt fyrir sér; slík breyting getur
orðið undraskjótt. Vonandi hvetur hann skjólstæðinga sína,
skoðanasystkin þeirra og stuðningsmenn til að líta í eigin barm.
Er ofbeldi, skemmdarverk og yfirgangur rétta
leiðin til að tjá skoðanir sínar?
Samfélagsbreyting