Samtíðin - 01.02.1971, Page 27

SAMTÍÐIN
23
Guðm. Arnlaugsson: 51. grein
SKÁLDSKAPUR Á SKÁKBORDI
ÞEGAR þessir þættir hófust, var ætl-
unin að gera bæði skákdæmum og tafllok-
um nokkur skil. Raunin hefur þó orðið sú,
að flestar hafa greinarnar fjallað um tafl-
lok. Þótt nógu sé af að taka á því sviði, er
rétt að gera hlé á því í bili og snúa sér að
skákdæmunum. Munu næstu greinar því
fjalla um skákdæmi. Þær verða miðaðar
við lesendur, sem hafa litla eða enga æf-
ingu í að leysa skákdæmi, en vonandi hafa
þjálfaðir leysendur einnig gaman af að
líta á dæmin.
Sjálfsagt er að byrja á því einfaldasta:
tvíleiksdæmum, en þar á hvítur að máta í
öðrum leik. Skemmtilegast er að venja sig
á að leysa þau á myndinni, án þess að
setja upp borð og menn. Hægt er að levsa
hvaða skákdæmi sem er með því að prófa
sig áfram, en sú aðferð er hvorki fljótleg
né skemmtileg. Mildu betri leið er að revna
að leiða lausnina út frá gerð dæmisins,
taflstöðunni, reyna að finna hvað höfund-
urinn hefur haft í huga. Við skulum nú
fyrst líta á einfalt dæmi um þetta.
76
Kcl-Da7-Bd6-Pe5: Kb3-Ba4-Pc4
Hvítur á að máta í 2. leik
Oft er gott að líta fyrst á það, hvað
svartur gæti gert, ef hann ætti leik. Hér
er niálið einfalt: hvítur getur mátað í
næsta leik, hverju sem svartur leikur (1.
—Kc3 2. De3; 1.—Ka2 2. Da4; 1.—c3 2.
Df7 ; 1.—B— 2. Da3). Svartur er í herkví,
og þá þarf að finna leik, sem heldur kvínni,
eins konar biðleik, sem ekki breytir neinu
sem máli skiptir.
Við sjáum strax að ekki má hreyfa D
eða K hvíts, e5—e6 eyðileggur mátið 1.
—c3 2. Df7. Því er ekki um annað að ræða
en biskupinn. Hann verður að halda sig á
línunni a3—f8. a3 og b4 koma bersýnilega
ekki til greina. Á c5 stendur biskupinn 1
vegi fyrir drottningunni, sömuleiðis á e7.
Það er því aðeins einn reitur, sem er frjáls,
f8, og lausnarleikurinn — lykillinn — er
því 1. Bf8. Dæmi af þessu tagi eru stund-
um nefnd biðleiksdæmi og eru tiltölulega
auðleyst, ef menn hafa komið auga á hug-
myndina.
Hér kemur svo annað dæmi handa les-
endum að glíma við. Þar er staðan talsvert
flóknari, en reynið að beita sömu aðferð
aftur, þá trúi ég ekki öðru en lausnin komi
í ljós eftir skamma leit.
77. Schmfer
Kel-Db7-Hh3-Hg8-Ra5-Rg2-Bh8-Ph4-Pf5
Ke4-Rg3-Pd5-Pd6-Pf 4-Ph 5-Ph6
Mát í öðrum leik
SÉRHVER fjölskylda þarfnast fjölbreytts og
skemmtilegs heimilisblaðs. SAMTÍÐIN kapp-
kostar að veita Islendingum þá þjónustu.