Samtíðin - 01.06.1971, Blaðsíða 31

SAMTÍÐIN
27
FRÓÐLEG RAUNASAGA MANNKYNSINS
SÆNSKUR maður, Folke Henschen að
nafni, hefur skrifað ýtarlega sögu sjúkdóm-
anna í heiminum, og má af henni fræðast
um margt merkilegt. Að sjúkdómar eiga sér
langa sögu má nokkuð ráða af því, að vissir
sýklar hafa lifað í 300 milljónir ára. Þeir
hafa fundizt í saltlagi úr hafi einu á Perma
tímanum og hefur tekizt að lífga þá við eða
rækta þá, sem svo er nefnt. Nú á tímum hefur
vísindamönnum tekizt að hafa hemil á bakt-
eríusjúkdómum, og ef þeim auðnast að út-
rýma þeim með öllu, er geysimerkum áfanga
háð. í
Meira en helmingur þessarar bókar fjallar
um bakteríur og annað smitefni. í mannkyns-
sögubókum lesum við um afrek ýmiss konar
þjóðarleiðtoga, svo sem kónga og keisara, en
sýklarnir hafa þó verið ennþá áhrifameiri.
Þegar Cortez og öðrum spænskum landvinn-
ingamönnum veittist svo auðvelt, sem raun
varð á, að leggja undir sig ríki vestan hafs,
stafaði það m. a. af því, að næmir sjúkdómar
drápu fjölda Indíána, sem þeir áttu í höggi
við. Það var bólusóttin og mislingarnir, sem
felldu Indíánana, en Evrópumenn fengu sára-
sóttarsýkilinn í skiptum fyrir þessa sjúk-
dóma!
Ekki færri en 100 drepsóttir herjuðu á Ev-
rópumenn 15 fyrstp aldirnar e. Krb. og ollu
gífurlegu manntjóni. Þar við bættist hungurs-
neyð alltaf öðru hverju fram til 1800. Þetta
er mönnum hollt að hafa í huga, þegar þeir
eru að kvarta um hlutskipti sitt nú á dögum
í „velferðarríkjum“ Norðurálfunnar.
FOLKE HENSCHEN rekur allt þetta mjög
skilmerkilega í riti sínu. Við lestur þess sann-
færast menn um, að enda þótt margt nýtt
hafi gerzt nú á tímum, búa nútímamenn við
ýmislegt ævagamalt. Kynsjúkdómur, sem
nefnist gonorré á erlendum málum og kallað-
ur hefur verið lekandi á íslenzku, hefur hald-
izt óbreyttur um þúsundir ára. Hann var
kunnur á dögum Gyðinga þeirra, sem Gamla
testamentið segir frá, og læknarnir Hippo-
krates og Aretaios þekktu hann. Lömunar-
veiki hefur orðið vart á smurðu líki (múmíu)
frá um það bil 3700 f. Krb., og berklar hafa
vafalaust herjað á fólk, áður en sögur fóru af.
Auk baktería og veira hafa fjöldi sníkju-
dýra þjáð mannkynið frá elztu tíð allt fram
til okkar daga. Þannig má nefna, að 90 millj-
ónir Kínverja ganga með bandorma, og ekki
þarf að fara lengra en til Finnlands til að
hitta þjóð, þar sem fimmti hver maður er
með þennan orm í þörmum. Þriðji hluti mann-
kynsins er ormaveikur, og eru sumir orm-
arnir metri á lengd. Hlýtur að vera fremur
ógeðfellt að ganga með þvílík kvikindi. Þar
sem Henschen segir frá plágum Egyptalands,
getur hann þess, að ormamir valdi þar ár-
lega vinnutjóni, er nemi 80 milljónum tyrk-
neskra punda, en ekki kunnum við að breyta
þeirri fjárhæð í ísl. krónur.
í seinni hluta bókarinnar er líffærum
manna lýst nákvæmlega. Er þar sagt frá
hjartasjúkdómum, vakasjúkdómum, geðsjúk-
dómum og ýmsum öðrum kvillum. Fer höf.
þar með lesandann land úr landi, heimsálf-
anna milli, og lýsir heilbrigðisástandi ýmsra
kynflokka og starfsstétta. Er þar ekki einvörð-
ungu um að ræða lýsingu á sjúkdómunum
sjálfum, heldur þeim aðstæðum, sem þeir
þrífast bezt við. Margar myndir eru efninu
til skýringar, og segja ýmsar þeirra átakan-
lega sögu um þjáningar mannanna af völdum
margs konar krankleika.
Trúlega myndi bók Henschens vekja mikla
athygli hér á landi, ef henni yrði snarað á
líslenzku.
RÖDD FJÁRMÁLAMANNSINS:
ÞAÐ er afrek að auka eignir sínar úr
einni milljón í tvær, en óhjákvæmilegt, að
þær aukist úr hundrað milljónum í hundr-
að og tíu.
BERNARD BARUCH,
bankastjóri í Wall Street.
KELVIN-DIESEL-mótorinn er einn öruggasti
og sterkasti mótor íslenzka bdtaflotans. Véla-
stœrðir 10—320 hestöfl.
STÝRI OG VÉLAR IIF.
Laugavegi 1&9—151. — Sími í-49-40.