Sameiningin - 01.10.1913, Blaðsíða 11

235 ■ ' i
sálarneyð lians er í algleymingi; en svona geta þær
aldrei verið. Og aldrei getr annar eins heilaspuni og
þetta orðið að skáldskap. Það mætti kalla það skáld-
skapar-œxli. Og öll slík œxli ætti Jón Trausti sjálfr að
skera burt úr ritverkum sínum — áðr en þau eru
prentuð.
Hvernig farið er með ástir í skáldsögum vegr ávallt
stórkostlega mikið í réttlátum dómum manna um þau
ritverk. Að sumu leyti hefir Jóni Trausta tekizt það
vel — jafnvel ágætlega — í „Sögum frá Skaftáreldi“, a|ð
sumu leyti miðr vel. Með litlum undantekningum segir
hann prýðilega frá ástum þeirra Vigfúsar og Guðrúnar
í fyrra partinum. Sumt af því er meðal þess, sem dýr-
mætast er í bókinni. En er kemr að ástum séra Jóns
Steingrímssonar sjálfs í síðara partinum, þá má með
g’óðum og gildum ástœðum að ýmsu finna. Naumast
getr annað virzt en að eitthvað sé miðr eðlilegt við þann
þátt sögunnar. Maðrinn er of gamall til að lenda í
ákafri ástaJ-baráttu á því skeiði æfinnar, orðinn ekkju-
maðr og öldungr. Hitt þó enn fráleitara, að hann — á
þeim aldri, og dásamlega vel kristinn maðr einsog hann
var og- einsog söguskáldið vill sýna hann — er í einu að
bug’sa um tvær stúlkur; biðr fyrst Kristínar Sigurðair-
dóttur — vestr á landi — og síðan — til vara, ef hin
skyldi bregðast — Ingibjargar Ólafsdóttur í nágrenni
sínu. Þetta. er í mesta máta pokalegt, og hvernig sem
séra J. St. kann alð hafa gengið frá málum þeim í æfi-
sögu sinni, þá mátti Jón Trausti ekki fara með það
svona ófagrlega.
En hvað sem öllum gölluin líðr, er þó mikið varið í
sögubálk þennan í heild sinni, og hann ætti að geta orð-
ið fólki voru bæði til gagns og gamans- Gagnið helzt
það, að iesendr sjá þar svo skýrt líf þjóðar vorrar á
Islandi í eldraunum hennar hinum óviðjafnanlegu undir
lok átjándu aldar, og fá með þeirri sjón svo sterka hvöt
til trúaðrar, kristinnar, ættjarðarástar.
IJm meðferð íslenzku í bókinni viljum vér sem
minnst tala. Þó má þess geta, að þar gætir langt um
of lítillar vandvirkni. Eitt er það, hve ofnotaðr er þar
greinirinn í eiginnöfnum: MeðallandmM, Meðallandúl,
Skaftártungujiwi, Mýrdalnwjn, Blönduhlíðmni, o. s. frv.
Enn fremr: Ymba (Imba = Ingibjörg), sinnisveikr
(~ geðveikr), unnti (fyrir unni), bækistöð (fyrir byggl