Sameiningin - 01.11.1916, Blaðsíða 17

273
drotningin og fyrirbiðjari allra manna”; sumir sögðu, að
Guðs sonur hlyti af hlýðni við móður sína, að gjöra hvað
sem hún vildi; því var trúað, að hún hefði orðið uppnumin
til himna og hátíð haldin í minningu þess. Hjá mörgum
varð helgimannadýrkunin beinlínis að hjáguðadýrkun. En
eigi að eins þessir dauðu menn voru dýrkaðir, heldur og
dauðir h 1 u t i r, það er að skilja, m y n d i r hinna helgu
manna og 1 e y f a r af beinum þeirra eða fötum eða öðru,
sem þeir höfðu átt. Slíkar leyfar voru kallaðar “helgir
dómar”, og sú trú var algeng, að slíkir helgir dómar gætu
læknað sjúka og gjört önnur kraftaverk. pví fleiri slíkar
leyfar, sem einhver kirkja eða klaustur átti, því helgari
þótti sá staður vera. pannig höfðu tvær nýjar tegundir
hjáguðadýrkunarinnar, myndadýrkun og helgra dóma
dýrkun, bæzt við helgimannadýrkunina. Náskyldar allri
þessari hjátrúardýrkun voru p í 1 a g r í m s-f e r ð i r n a r.
þær ferðir fóru menn eigi að eins til þeirra staða, þar sem
Kristur og postularnir höfðu lifað og dáið, heldur og til
þeirra kirkna eða klaustra, er áttu einhverja helga dóma,
sem mikið orð fór af. Með slíkum ferðum þóttust menn
vinna Guði þægt verk og sálum sínum þægt verk.
3. Lærdómurinn um sakramentin Var margvíslega
rangfærður. Kristur hafði stofnað að eins t v ö sakra-
ment, skírnina og kvöldmáltíðina, en frá miðri 12. öld voru
sakramentin orðin s j ö að tölu, af því að kennifeður kirkj-
unnar höfðu tekið sér það vald, að kalla ferminguna, yfir-
bótina, hjónabandið, prestvígsluna og þann sið er nefndur
var hin síðasta smurning, sakramenti, og að setja þessi
fimm að mestu leyti jafnhliða hinum tveimur. Auk þessa
var kent, að sakramentin veittu guðlega náð af sjálfu verk-
inu (ex opere operato), þ.e. án tillits til þess, hvort sá, er
sakramentið meðtekur, hefir trúna eða eigi. Lærdómur
nýja testamentisins um skírnina hafði eigi verið rangfærð-
ur til muna, en lærdómurinn um kvöldmáltíðina því meira.
í fyrsta lagi var kent, að brauðið og vínið b r e y t ti s t al-
gjörlega við helgunarorð prestsins í Krists líkama og blóð,
væri hans líkami og blóð upp frá því, og ætti þess vegna að
tignast og tilbiðjast eins og Kristur sjálfur. f öðru lagi
var kent, að hver sá, er meðtæki hið helgaða brauð, sem
orðið væri að líkama Krists, hann meðtæki um leið Krists
blóð, þótt hann bergði eigi víninu, og var þetta kent til að
réttlæta þann sið, að vígðum mönnum einum væri út deilt
bæði brauði og víni í kvöldmáltíðinni, en leikmönnum að
eins brauðinu; en sá siður—eða réttara sagt ósiður—mið-
aði ásamt öðru til þess, að hefja klerkastéttina yfir leik-
mannastéttina og gjöra skilnað þeirra sem mestan. f
þriðja lagi var kent, að í hvert skifti sem presturinn læsi