Sameiningin - 01.11.1916, Blaðsíða 18

274
innsetningarorðin yfir brauðinu og víninu, sem kallað var
“að lesa messu”, væri Jesú Kristi fórnfært a ð n ý j u, eða
með öðrum orðum, að í hvert skifti sem brauð og vín væri
þannig helgað, færi fram óblóðug endurtekning hinnar
blóðugu fórnfæringar á Golgata. pessi athöfn var því
kölluð “messufórn”. Hver prestur gat fært þessa fórn
eða “lesið messu”, þótt enginn væri til altaris eða jafnvel
enginn viðstaddur í kirkjunni nema hann. pegar þannig
var að farið, sem mjög oft var gjört, hét sík messa “leyni-
messa.” Leikmönnum var talin trú um, að með því að
kaupa að klerkum að lesa messur, gætu þeir fengið hjá Guði
nálega hvað sem þeir vildu, og að þessar messur væru bæði
lifandi mönnum og dauðum til góðs, og meira að segja,
bæði mönnum og skepnum. pess vegna keyptu fjöída
margir slíkar messur að klerkunum, bæði til að fá fyrir-
gefning sinna eigin synda og til að hjálpa sálum ættingja
sinna og vina úr hreinsunareldinum. pegar messurnar
höfðu þann tilgang, að frelsa sálir úr hreinsunareldinum.
hétu þær sálumessur, og voru oft keyptar margar
sálumessur fyrir hinni sömu sál og borgaðar með ærnu fé.
En þar að auki keyptu margir messur til að fá regn eða sól-
skin, góðan grasvöxt eða bót við sjúkdómum á skepnum.
Hinir katólsku klerkar spöruðu eigi, að telja almenningi
trú um nytsemi messunnar; því að þeir græddu á engu
meira en á þessum messulestri.
4. Ytri athafnir voru metnar meira en trúin. Að vísu
var hinum kristilega höfuðlærdómi um réttlætinguna af
trúnni eigi beinlínis neitað; en hann var að mestu leyti
gleymdur, svo að nálega mátti segja, að í hans stað væri
kominn lærdmur um réttlæting af verkunum. Sú trú, sem
var sér í lagi heimtuð, var eigi traust til Guðs náðar fyrir
friðþæging og verðskuldun Drottins vors Jesú Krists, held-
ur miklu fremur samsinning þess, að það alt væri satt og
rétt, sem kirkjan kendi og úrskurðaði. Án slíkrar trúar
átti enginn að geta orðið hólpinn. En að öðru leyti var lítil
áherzla lögð á trúna og miklu meira haldið fram ýmsum
ytri athöfnum. petta má meðal annars sjá af því, hvernig
kennifeður kirkjunnar á miðöldunum höfðu lýst eðli yfir-
bótarinnar. Til yfirbótar eða sannarlegs afturhvarfs
heyrði eigi iðrun og trú eftir þeirra kenningu, heldur iðrun,
munnleg syndajátning og fullnægjugjörð í verkinu. Trúin
var hér alls eigi nefnd. Sú syndajátning, sem var heimtuð,
og átti að vera eitt af atriðum yfirbótarinnar, var eigi
fólgin í því, að játa syndir sínar alment fyrir Guði og mönn-
um, heldur í því, að telja nákvæmlega upp fyrir skriftaföð-
uraum allar syndir sínar. En sú fullnægjugjörð í verkinu,
sem talin var hið þriðja atriði yfirbótarinnar, var fólgin í