Íslendingur - 18.12.1958, Side 12

12
JÓLABLAÐ ÍSLENDINGS 19S8
Fimmtudagur 18. desember 1958
Endurminningar frá aldamótum eftir Ásu
Nnmardagriir í sveit
Engir tveir dagar eru eins. Sunnudagar í sveit
ekki heldur. Hvíldar og helgidagar geta þeir ekki
ætíð verið. — Samt reynir sveitafólkið að hvíla
sig eða skemmta sér á sunnudögum, ef tækifæri
eru til þess.
Áður en bílarnir komu til sögunnar var oftast
siður að fara eina skemmtiferð á sumri og þá
auðvitað ríðandi. Líka var stundum farið til
kirkju, sem þá var talið bæði til uppbyggingar og
skemmtunar. Stundum var líka skotist til næstu
bæja eða til berja, er sumri tók að halla.
En svo gat einnig staðið á, að annað varð
að sitja í fyrirrúmi, og af einum slíkum sunnu-
degi er þessi frásaga:
Óþurrkar höfðu gengið, svo mikið hey lá fyrir.
Þetta var snemma í september. Svo kom þurrkur-
inn, og á föstudag var allt heyið komið upp í
bólstra. ,
Veðrið virtist einsýnt, svo ekkert var borið á
bólstrana, enda átti að binda daginn eftir.
Hestarnir voru sóttir snemma og bindingurinn
liafinn, en þá Jivessti skyndilega af suðvestri,
svo ekki varð við neitt ráðið. Heyið þyrlaðist út
úr höndunum á fólkinu. Ekki var um annað að
gera en hætta bindingnum. Fólkið kom heim,
tekið var af hestunum og þeim sleppt.
Svo rak hver stormhviðan aðra. Bólstrarnir
slengdust á hliðina og út frá hverjum bólstri
rnyndaðist dreif, sem smáþynntist eftir því sem
stráin bárust lengra burtu.
Þarna rann áin rétt hjá, og stórar flyksur af
heyi bárust fram yfir árbakkann og nokkuð af
því lenti í straumnum og hvarf með öllu.
Þannig hélzt veðrið mestallan laugardaginn.
Undir kvöldið fór að draga úr veðurhæðinni, og
um nóttina lygndi alveg.
Á bænum, sem hér um ræðir, hafði komið gest-
ur á laugardagskvöldið, næturgestur. Hann álti
heima í kaupstaðnum.
Daginn eftir átti hann afmæli og vildi ekkert
umstang gera í sambandi við það.
Hann var góðkunningi bóndans á bænum, og
nú mæltist hann til þess, að hann riði með sér
eitthvað um sveitina daginn eftir, sér til skemmt-
unar.
Bóndanum fannst hann verða að gera þessa
bón hans, og á sunnudagsmorguninn, er þeir
höfðu matast, riðu þeir af stað.
En hvað átti nú að gera við heyið?
Kaupamaðurinn var þotinn á burtu. Það var
nú eins og vant var með kaupafólkið, því fannst
það vera laust allra mála á sunnudögum.
í þessu tilfelli hafði maðurinn ekki heldur ver-
ið beðinn að hjálpa til, svo að um það var ekki að
sakast.
En systkinunum á bænum fannst það ábyrgðar-
hluti að láta heyið liggja þannig umhirðulaust
fram yfir helgina. Aftur gat hvesst eða rignt, og
þá var ekki spaug að ná upp dreifunum. Eftir
nokkurt umtal réðst það svo, að þau tóku hrífurn-
ar sínar eftir ,skattinn‘ og löbbuðu suður á engjð.
Ekki var aðkoman skemmtileg. Hver einasti
bólstur lá á hliðinni og dreifarnar um allt. Nærri
lá að raka þyrfti upp allt svæðið. Nú var ekki um
annað að gera en hefjast handa. Bjössi og Alda
söxuðu 'upp heyið, en Ása fór að raka dreifarnar.
Svo var farið fram fyrir bakkann og tekið það,
sem þar lá og áin hafði ekki hirt. Lítið var talað
en unnið af kappi. Tvísýnt hvort þetta hefðist af
íyrir kvöldið.
En yndislegt var veðrið, og fögur var sveitin.
Fjallahringurinn blár og loftið léttskýjað. Þó
verkið væri erfilt, var unun að renna augunum
til fjallanna og láta hugann reika.
Heyvinnan hafði þó það til síns ágætis, að ekki
þurfti að binda hugann fast við hana, fannst Ásu.
Hugsanirnar komu óhindraðar og sköpuðu orð
og hugmyndir. Yerst var hvað þetta rann svo allt
út í sandinn og gleymdist. Átti þau örlög að fæð-
ast og deyja um leið. Aldrei tími til að festa neitt
á blað. Festa á blað, en sú vitleysa! Eins og allir
gengju ekki með þessa hugaróra. Slíkt yrði meiri
þvættingurinn, ef farið væri að skrifa það niður.
Svo voru líka kvæði, sem gott var að hafa yfir í
huganum, því að aldrei var hægt að njóta kvæð-
anna eins vel og læra þau. Þá fyrst var unnt að
sjá og skynja með huga skáldsins, verða að fullu
hluttakandi í efninu og andagiftinni.
r
Eftir því sem tíminn leið fór Asa að líta oftar
á úrið, og þegar klukkan átti eftir 15 mín. í þrjú
kallaði hún til hinna og sagði þeim, að nú væri
hæfilegt að halda af stað heimleiðis í miðdegis-
matinn.
„Við Ijúkum fyrst við þessa dreif,“ sagði Alda.
„Sjálfsagt“, sagði Bjössi.
„Verst fyrir mömmu að bíða með matinn,“
andmælti Ása. Því var ekki svarað.
Þegar dreifin var rökuð, bólsturinn kollaður
og efstu föngunum þjappað vel niður, var haldið
heim.
Gott var að koma heim og fá góðan mat. Heitt
kjöt og kartöflur í jafningi og þykkan mjólkur-
graut með kanel og sykri og mjólk.
Eigum við ekki að hvíla okkur svolítið,“ sagði
Ása, er þau liöfðu matast.
. „Ekki má það vera lengi, ef þetta á að hafast
af,“ sagði Alda.
„Eg fleygi mér hálftíma“, sagði Bjössi. „Þið
íáðið hvað þið liggið lengi.“ Svo var legið hálf-
tíma. — Móðir þeirra gekk með þeim út á hlað-
ið. — Er nokkur leið að þið hafið þetta af fyrir
kveldið“; sagði hún.
„Við sjáum nú hvað setur,“ svarar Alda.
„Eg sendi hana Tobbu litlu með kaffið til ykk-
ar og verið þið nú sæl.“
„Vertu sæl, mamma.“
Svo hófst sami leikurinn á ný, leikur með strá,
sem Kári hafði ætlað sér að hirða. Ekki borgaði
sig að elta hvert strá, en mikið var rakað upp, og
eftir því sem fúlgunum fjölgaði, sem rakað var
upp á, kom í Ijós að tæplega hafði fokið eins
mikið og leit út fyrir í fyrstu.
Ása hélt áfram með sínar hugsmíðar, þær létu
hana ekki í friði. — Svo fór að líða að kaffitíma.
Ætli Tobba litla fari ekki að leggja af stað. Jú,
þarna var hún að fara úr hlaði og Skuggi á hæl-
unum á henni. En ósköp mjakaðist barnið hægt
áfram. Nærri 20 mín. var hún á leiðinni, sem
hægt var að ganga á 10—15 mín.
Loksins kom hún sveitt og eldrauð og hafði
tekið af sér skýluklútinn.
„Lifandi skelfing er ég uppgefin að bera þetta
allt í þessum steikjandi hita,“ sagði Tobba litla.
„Þú ert nú líka svo feit og silaleg,“ sagði Bjössi
og ætlaði að stríða henni.
„Settu þig niður, Tobba mín, og hvíldu þig
á meðan við drekkum kaffið,“ sagði Ása. „Eig-
um við annars að drekka strax, eða ljúka fyrst við
dreifina.“
„Við ljúkum við dreifina,“ sagði Alda, hún
var alltaf ýtin við vinnuna.
Verst að kaffið kólnar, hugsaði Ása. Þá þekkt-
ust ekki hitageymar. Svo var lokið.við dreifina
og síðan setzt niður sunnan undir bólstrinum.
Angandi ilminn lagði úr heyinu. En livað gekk
á fyrir hundinum? Ilann þeyttist af stað með
gelti og urri, og eitthvað var það, sem hann elti.
Fugl flögraði með jörðinni en gat ekki hafið
sig til flugs. Vængbrotin lóa. Auðséð var, hvernig
sá leikur mundi enda.
„Skammastu þín, skammastu þín, Skuggi“,
hrópuðu systurnar. En Skuggi lét sem hann heyrði
ekki. En rétt þegar liann var að því kominn að
hremma lóuna, hvarf hún eins og jörðin hefði
gleypt hana. Hún hafði skriðið niður í skorning.
Skuggi hnusaði í kring um staðinn, lagði svo
niður skottið og kom til fólksins.
Ása fór að taka upp úr körfunni. Tvær flöskur
af kaffi og ein af mjólk.
„Mamma bakaði handa ykkur lummur. Hún
vonar að ykkur smakkist þær vel,“ sagði Tobba
litla. Og þarna kom upp úr körfunni fullur disk-
ur af sykruðum lummum.
„Blessaðar lummur,“ sagði Bjössi.
„Hvort viljið þið heldur mjólkina eða kaffið
fyrst? spyr Ása.
„Eg vil mjólkina fyrst,“ svarar-Bjössi.
„Eg drekk mjólkina á eftir,“ svarar Alda.
Svo voru allar flöskurnar tæmdar og lumm-
urnar borðaðar.
„Gerðu svo vel, Tobba mín, hér er ein lumma
eftir handa þér, þú ferð ekki að bera hana heim,“
segir Ása.
„Þakka þér fyrir, ég get víst bælt henni á mig,
þó ég væri nú búin að fá minn skerf heima,“ segir
Tobba.
Alda tók sykurmola og kastaði lil Skugga.
„Ertu að verðlauna hundinn vegna þess að
hann drap ekki lóuna,“ segir Bjössi.
„Hún hefði drepist hvort eð var, svona biluð
í vængnum.“
„Getur verið, mér þótti samt vænt um að hún
slapp,“ svarar Alda.
Bjössi fleygði sér á bakið öðru megin við
fúlguna og hvolfdi húfunni yfir andlitið. Alda
lá á hliðinni og grúskaði niður í jörðina. Bjóst
hún ef til vill við, að það spryttu blóm þarna upp
úr mosanum?
Ása sat kyrr og hallaði sér upp að bólstrinum.
Unaðsleg kyrrð hvíldi yfir öllu og fyllti sál henn-
ar frið og gleði.
Allt í einu var þögnin rofin. Kýr baulaði yfir á
bæjum. Svo heyrðist hundgá. Svo stutt var þarna
yfir ána, að greina mátti fólkið, sem þar var að
basla við heyin sín. Og vel sást kirkjan, þarna
beint á móti, virðulegt guðshús, sem hæfði vel
hinum fornfræga stað, sem ekki var unnt að hugsa
sér án kirkjunnar.
Ása segir: „Skyldi nokkurs staðar liafa verið
messað í dag.“