Faxi - 01.01.1975, Qupperneq 9

Miklijr. möguleikar íslendinga
Vísindamenn eru sammála um að
fiskiræktin eigi eftir að taka miklum
framförum á næstu árum og hefur
bandaríska viðskiptaráðuneytið spáð
því, að til aldamóta muni framleiðsla
fiskiræktarstöðva aukast úr 5,4 millj.
lesta í rúmlega 40 millj. lesta. Mögu-
leikar til fiskiræktar á íslandi munr
vera mjög miklir o.g fá lönd munu eiga
þá meiri, en því miður er' ekki hægt að
sjá annað en við séum að verða eft'ir-
bátar annarra á því sviði. Þess vegna
verða viðkomandi aðilar að grípa í
taumana og ég er sannfærður um, að
við getum ger't þennan atvinnuveg
einna stærstan hér á landi á skömmum
tíma, ef rét't er á spilunum haldið —
og þá mega atvik eins og ég minn'tist á
áðan og gerðist' suður í Höfnum, ekki
endurtaka sig.
Auðæfi hafsins endast um árabil
I ágúst sl. lauk þriðju hafréttarráð-
stefnu S. Þ. i höfuðborg Venezuela,
Car'acas. í tvo og hálfan mánuð ræddi
þetta fjöl'menna alþjóðaþing höfuðat-
riði, sem hljót'a að leggja til grundvall-
ar tilvonandi alþjóðasamningi um hag-
nýtingu heimshafanna. Heimshöfin búa
yfir auðæfum, fæðu, málmum og orku,
sem ekki aðeins geta fullnæ-gt þörfum
bæði núverandi kynslóða, heldur og
fjöfmörgum komandi kynslóðum. Þótt
þær birgðir af olíu og gasi, sem hægt
er að ná á þur'rlendi, muni ganga til
þurrðar áður en langt um líður, munu
uppsprettulindir þessara auðæfa á hafs
botni endast um aldabil. Átján prósent
af þeirri olíu sem unnin er í heiminum
núa, kemur' úr hafsbotni, en um árið
2000 mun þeirri tölu snúið við, — þ.e.
átján prósen'tin verða þá unnin á þurr-
lendinu.
Vcrnda og viðhalda
gjafir hafsins
Eitt' helzta vandamál varðandi hag-
nýtingu heimshafanna, er verndun og
skynsmleg nýting hinna lifandi auð-
æfa í þeim. Skynsamlegar véiðar, þar
sem tekið er fullt tillit til nauðsynjar
þess að vernda og viðhalda gjöfum
hafsins, mundu gera það kleift að auka
verulega fiskafla og frmléiðslu annarra
dýiTnætara fæðutegunda. Samkvæmt
áætlun má veiða allt að 118 milljón
tonnum af fiski og fiskitegundum, þar
með talin skeldýr úr heimshöfunum, á
ári hverju, en í dag eru veidd um 60
milljón tonn.
Rcglur alþjóðarcttar
Samvinna ríkja o.g hagnýting þeirra
á höfunum fer að reglum alþjóðaréttar.
Meginreglur hns, svo sem frjálsar sigl-
ingar um alþjóðleg sund, frjálsar vís-
indarannsóknir á heimshöfunum urðu
til samkvæmt margra alda hefðum og
hafa að mestu stðizt reynslupróf tím-
ans. Þriðja hafréttarráðstefna S. Þ. í
Caracas fékk ákveðið verkefni, að kom-
ast að víðtæku alþjóða samkomulagi,
með tilliti til þess, að vandamál varð-
andi hafsvæðin, eru samfléttuð og nauð
synlegt að fjallá um þau öll saman.
Þarna urðu sjónarmiðin svo til jafn-
mörg og þjóðirnr. En ef sú tillaga
st'randríkja nær fram að ganga varð-
andi efnahagslögsögu, þá er gert ráð
fyr'ir að hún nái 200 mílur á haf út og
hafi fullan rétt á öllum lifandi og
dauðum auðl'indum innan þessa maika.
Ýmsar s'tórþjóðir, svo sem Rússar, beita
sér fyr'ir einhliða útfærslu, því það
myndi þýða, að 40% úthafanna verði
lokuð svæði og siglingar um sund og
úthafssvæði innan 200 mílnanna yrðu
þvingaðar, en þessi mál verða sérstak-
lega t'ekin fyrir á næstu hafréttarráð-
stefnu.
Olíukreppan jók útgjöldin
um IV2 milljarð
Landhelgismál'ið hefur verið eitt að-
al vandamál íslenzks sjávarútvegs, en
sem betur fer hefur tekizt að leysa það
til bráðabirgða, varðandi Breta, en
skoðanir manna um ágæt'i þess samn-
ings eru þó mjög skiptar. Reynt hefur
verið að ná samkomulagi við V-Þjóð-
verja, en hingað til án árangurs, eins
og mönnum er eflaust kunnugt um. En
ekki var landhelgisdeilan fyrr l'eyst við
Breta, en olíukreppan dundi yfir okkur
sem og aðrar vestrænar þjóðir. Þetta
hefur þýtt stóraukin útgjöld fyrir ís-
lenzka útgerð, enda var það ekki ein-
göngu olían sem hækkaði. Veiðarfærin,
sem í dag eru að mestu framleidd úr
olíuafgöngum, hafa hækkað gifurlega.
Þetta eitt hefur haft í för með sér um
éinn og hálfan mill'jarð króna hækkun
fyrir' íslenzkan útveg á liðnu ári.
Vandamáiln eru mörg
Við stöndum nú frammi fyrir þeirri
staðreynd, að anna hvort' verður að
tryggja sjávarutveginum og fiskiðnað-
inum í landinu nægilegt fjármagn til
uppbyggingar og reksturs, eða kippa
stoðunum undan þessum atvinnugrein-
um, sem eru og verið hafa undirstaða
efnahagslífs okkar, með ófyrirsjáanleg-
um aflei'ðingum. 1100 mill'jóna króna
tap á fr'ystiiðnaðinum á seinasta ári
talar sínu máli um erfiðleikana, enda
hafa vandamálin steðjað að úr öllum
áttum, fjárbinding vegna birgðasöfnun-
ar í Bandaríkjunum, sem stafar af
minnkandi fiskneyzlu þar í landi. Um
langt skeið hefur þetta verið okkar
bezti markaður', og það voru því ugg-
vænleg tíðindi, en þó eigi að síður stað-
reynd, að neyzlan á þorskblokk minnk-
aði um 40%, svo þar í landi eigum v'ið
orðið um þriggja mánaða birgðir, mið-
að við að neyzlan fari í sama horf og
hún var í hitteðfyrr'a. Ljóst er því, að
marga mánuði tekur að vinna það áfall
upp og fátt bendir til að svo verði á
næstunni.
Lágt verð
freistar neytendanna
Þess má líka geta, að Asíuþjóðirnar
leggja gífurlega áherzlu á Bandaríkja-
markaðinn og sjávarafurðir þeirra
streyma þangað í síauknum mæli, enda
miklu til kostað til að vinna þennan
markað. Þótt vörur þessara þjóða, þ.e.
Japan og Kór'eu, séu yfirleitt mun
lakari en okkar, virðist sem lágt verð
á þeim freisti neytendanna og það hef-
ur auðvitað sín áhrif. Ekki má heldur
gleyma því, að Rússar kaupa mun
minna af fiski af okkur en áður, sem
leitt hefur af sér mjög óhagstæðan við-
skiptajöfnuð við þá.
Meira fjármagn
í frystiiðnaðinn
Þegar á allt þetta er litið, dylst eng-
um, að vandamál'ið er stórt, en það er
ekkí óyfirstíganlegt og því verður varla
hopað af hólmi, enda væri þá fótunum
kippt undan þjóðarbúinu. Við erum
búnir' að koma okkur upp öflugum
bátaflota, unnið geysilegt átak í upp-
byggingu togaraflotans, röðin hlýtur
því að vera komin að því að endur-
bæta fiskvinnsluiðnaðinn stórlega, til
að gera hann samkeppnishæfan, því
þrátt fyrir miklar endurbætur á frysti-
húsum undanfarin ár, eru þau al'mennt
mjög vanbúin. Það verður því tafar-
laust að veita í hann fé, án þess að
þurfa að ganga beini'ngarhöndum milli
lánastofnana, — ef ekki á illa að fara,
og við að troðast undir í samkeppninni
á heimsmarkaðnum, þar sem aðrar
þjóðir skera ekki fjármagnið við nögl.
Bætum vinnuaðstöðuna
Ein er sú hli'ð þessa máls, sem ég vil
aðeins víkja að, sú sem snýr að hinum
vinnandi manni í fiskiðnaðinum. í upp-
byggingu fr'yst'ihúsanna megum við
ekki gleyma honum. Til að standast
samkeppnina um vinnuafl'ið verðum
Framhald á 11. síðu
F A X I — 9
L