Prentarinn - 01.01.1969, Blaðsíða 10

Úp yfirliti Bent Rohde um
Photon • Ijóssetningarvélin
Intertype Fotosetter var fyrsta ljóssetningarvélin
sem notnð var svo nokkru nam. Hún kom á mark-
aðinn upp úr heimsstyrjöldinni síðari en var í fáu
frábrugðin blýsetningarvélum að öðru leyti en því,
að ljósmyndavél kom í stað blýpottsins og filma í
stað leturmótsins. Nokkru síðar kom Photon-vélin.
Sú vél var gjörólík gömlu setningarvélunum og hag-
nýtti vel hraðamöguleika ljósmyndatakninnar. Hún
var upphaflega frönsk uppfinning og er nú fram-
leidd af bandarísku Photon-verksmiðjunum. í Evr-
ópu heldur hún þó enn franska nafninu, Lumitype.
Bandarísku verksmiðjurnar hafa margoft endur-
bætt l’hoton-vélarnar og framleiða þær í mörgum
gerðum. Vegna þess hve gerðirnar eru margar er
vélunum skipt í flokka sem einkenndir eru með töl-
untim 200, 500, 700 og 900.
Vélin sem sést á myndinni hér að ofan er af gerð-
inni 713-5. Hún er ódýrasta Photon-vélin, kostar
um 100.000 mörk í V.-Þýzkalandi og afkastar allt að
70.000 stöfum á klst. í henni má hafa 4 leturgerðir
samtímis, sem hún getur sett í 5—18 pt. í Photon
713-5 er hægt að nota 6, 7 og 8 rása stjórnræmur.
I þcssum flokki (700) eru margar aðrar gerðir, sú
afkastamesta 713-70, nær að setja 360.000 stafi á klst.
og hefur 8 leturgerðir. Photon-vélar í flokknum 200
og 500 hafa enn meira leturval.
Photon Zip 901 og 902 eru tölvusetningarvélar
sem ná geysimiklum setningarhraða, hámarkíð er
um 900 stafir á sekúndu og auðvitað er verðið í sam-
ræmi við hraðann, því f V.-Þýzkalandi kosta þær
liátt i tvær milljónir marka.
íslenzkar
bækur
og
tlmarit
Formtjáning íslenzkra prentgripa hefur á sér al-
þjóðlegt snið. Þetta getur verið kostur, þegar þarf
að tjá sig á alþjóðlegum markaði. Jafnframt kann
að vera ástæða til að harma, að þjóðmenningarhefð
hvers lands um sig fær ekki að hafa meiri áhrif á
prentið þar. A mörgum sviðum rekst maður á meiri
gamansemi og manneskjubrag f tjáningarmáta lið-
inna alda, til dæmis í íslenzku handritunum.
Eigi í stuttu máli að gera grein fyrir einkennum
einstakra flokka prentgripa eftir tiltölulega fáum
dæiiium, verður niðurstaðan þessi:
Auglýsingaprent einkennist af góðri ljósmyndun,
prenthönnun, sem fylgir prenttízkunni og ágætri
prentunartækni.
Bœkur, sem teljast til jagurbóhmennta, eru gerðar
af pappír í hreiðara broti en t. d. sænskar og dansk-
ar hækur, þar sem notað er mjótt brot, með tilliti
til þess, að bókin fari vel í hendi. Breitt hrot slíkra
bóka gerir það hins vegar að verkum, að erfitt er að
lesa þessar hækur með því að halda á þeirn í hönd-
unum eða t. d. í rúminu; nauðsynlegt er að liafa
þær liggjandi á borði. Breiða brotið gefur hins vegar
meiri möguleika til tilbrigða í umbroti og það hafa
umbrotsmenn notað sér, eftir því, sem séð verður.
Frceðibcckur eru hannaðar eftir meginreglum nota-
gildis, oft ósammiðja og með greinilegri uppsetn-
ingu. Þær uppfylla kröfurnar til nútimabókarinnar,
sem þarf oftar að flétta upp i en hún sé lesin spjald-
anna á milli.
Listrænt myndskreytta bókin stendur á háu stigi,
bæði hvað varðar listgæði og prentunargæði mynd-
anna. Má sem gott dæmi nefna bókina Hófadynur,
sein er afbragð, hvað þetta snertir. í annan stað má
nefna bók eins og kvæðabókina Fagra veröld, þar
sem saman fer annars vegar góð mynd- og megin-
málsprentun, en liins vegar virðist uppsetningin
vandræðaleg á köflum, og umbrotsmaðurinn virðist
ekki hafa þorað að hvika frá forminu, sem hefði þó
sums staðar í bókinni farið betur.
Tímaritsprent stendur á háu stigi, eins og það er
8
PRENTARINN