Prentarinn - 01.01.1969, Page 16

IBM-kerfið. Stúlkan fremst á myndinni situr við
„composer"-vélina. Til hicgri við hana er stjórn-
borðið en segulbandslesarinn til vinstri. Á borðinu
eru fjórar leturkúlur og segulband. I bakgrunni sést
„recorder‘,-vél og við hliðina segulbandstœkið sem
nemur textann er vélritaður er á „recorderinn".
Tölvan ákvarðar nýjar inálsgreinar og þvíumlíkt
eftir merkjakerfi sem IBM-verksmiðjurnar hafa út-
fært. Að sjálfsögðu vcrður að rita þessi merki inn á
segulbandið ásamt lesmálstextanum, og til jiess að
auðvelda vinnuna eru samsvarandi merki sett í
handritið.
Slík útmerking er nauðsynlegþegar tölvur eru not-
aðar við setningu og segja má að þar sé til orðin
ný starfsgrein innan prentverksins og erlendis starfa
margir setjarar að þess konar undirbúningsvinnu.
Franski leturteiknarinn Adrian Frutiger var feng-
inn til að teikna og útfæra allar leturstungurnar í
IBM-vélina. Hann vann jrað starf af ntikilli kost-
gæfni og þær taka mjög fram öðru ritvélasátri.
Stafabreiddin er reiknuð í einingum. Breiðustu staf-
irnir eru 9 einingar en þeir jrynnstu 3, og letrinu
er skipt í 7 flokka eftir |rykkt stafanna. Þetta er
mikil bót jrví áður var ritvélasátur einungis greint
í 3—4 jiykklarflokka og orðmyndirnar urðu jrví ó-
jafnar og heldnr ljótar. Asláttur „composer“-vélar-
innar er misjafn eftir því hvaða stafur er sleginn,
hún sla’r t. d. punkta og kommur léttara en m og
aðra breiða stafi.
Letrin eru grafin á kúlnr líkt og í IBM-kúlurit-
vélum. Ein leturgerð og leturstærð er á hverri kúlu,
samtals 88 tákn. Hægt er að fá stungur í 6, 7, 8, 9,
10, II og 12 punkta stærðum. Línubilin geta verið
frá einum upp í fjóra punkta og mesta línulengd er
32,6 cm.
Leiðréttingar hafa þótt tafsamar og dýrar í filmu-
og ritvélasátri. Reynt er að leysa þann vanda á
ýmsan hátt og tæknimennirnir hjá IBM hafa komið
þessu svo fyrir að textinn er leiðréttur áður en hann
er endanlega hreinskrifaður.
Eins og áður er sagt er textinn vélritaður á þar
til gerðar arkir jafnframt því að hann er tekinn
upp á segulband. Vélrituðu arkirnar eru notaðar
sem prófarkir og á þeim er hver lína tölusett.
hegar próförkin hefttr verið lesin eru leiðrétt-
ingalínurnar ritaðar inn á nýtt segulband og þá
greint frá línunúmcrinu á próförkinni. Að svo
búnu eru ba'ði segulböndin spiluð inn á „com-
poser‘‘-vélina og er kemur að villulínunni á upp-
runalegu bandinu skiptir vélin yfir á leiðréttinga-
bandið hverju sinni. Þannig á að fást villulaust les-
mál.
Haukup Már:
Undirboö
og
peningavandræði
Rekstrarfyrirkomulag íslenzkra ]ncntsmiðja hefur
löngum sætt mikilli gagnrýni og ekki að ástæðu-
lausu. Vafi er, að finna megi hliðstæðu þess víða
annars staðar í heiminum, — og þá raunar um leið
jafnómerkilegt og á allan hátt gagnslaust stéttarfé-
lag og F.Í.P. Þetta furðulega fyrirbæri — Félag ís-
lenzkra prentsmiðjueigenda — er stofnað með það
fyrir augum, að efla hag félaga sinna og lyfta prent-
verki á hærra stig; samræma verð á prentvinnu með
útgáfu verðtaxta og standa á annan hátt vörð um
hag prentsmiðjueigenda.
Þetta er vissulega göfug og góð fyrirætlan og sízt
til mótmæla fallin, ef eftir henni væri farið. En hin
leiða staðreynd er sú, að Jretta eru allt innantóm
glamuryrði; — allar gjörðir félagsmanna þessa maka-
lattsa stéttarfélags beinast í þveröfuga átt.
Þeir keppast við að éta rófuna af sjálfum sér.
Gegndarlaus verkefnaþjófnaður með niðurboðum
veður átölulaust uppi og er að verða eins konar
félagsiþrótt, þar sem sá er mestur, sem rangast
hefttr við. Fragt dæmi um þetta er, jregar ein prent-
14
P RENTARI N N