Morgunblaðið - 06.01.2009, Blaðsíða 17

Fréttir 17ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. JANÚAR 2009
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
RÍKAR þjóðir, sem skortir ræktarland, eru að
sölsa undir sig gífurlega mikið af landi í fátæk-
um ríkjum í Asíu og Afríku. Hafa ýmsir varað
við þessari þróun, sem þeir segja munu auka
fátækt og vannæringu og sé hugsanlega ávísun
á alvarleg átök síðar meir.
Hátt verð á olíu og hráefnum, aukin áhersla
á framleiðslu lífræns eldneytis og fjármála-
kreppan hafa kynt undir þróuninni en þar fara
fremst í flokki Kína og Suður-Kórea, sem vant-
ar ræktarland, og olíuríkin í Mið-Austurlönd-
um með dollarasjóðina sína.
Samtökin Grain, sem hafa aðsetur á Spáni
gerðir við ríki þar sem stjórnsýslan er veik og
spilling landlæg.
Kína, Suður-Kórea, Kúveit, Katar og fleiri
ríki hafa keypt upp eða eru að semja um
uppkaup á landi í mörgum Afríkuríkjum og í
Asíu, t.d. í Indónesíu, Kambódíu, Laos og á
Filippseyjum. Sem dæmi má nefna, að búið er
að selja tvær til þrjár milljónir hektara í Laos.
Óttast er, að þetta leiði til aukins landleysis
meðal bænda í viðkomandi löndum og það
getur aftur leitt til ólgu og átaka.
Þá segir FAO, Matvæla- og landbúnaðar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna, að með því að
taka upp einhæfa ræktun á stórum svæðum sé
verið að breyta umhverfinu með alvarlegum
hætti.
heimalands eigendanna eða landið notað að
hluta til að framleiða iðnaðarvöru.
„Þróunin er sú, að í sumum fátækustu ríkj-
um heims er frjósamt ræktarland einkavætt og
komið í hendur erlendra fyrirtækja,“ segir í
skýrslunni. Í henni segir m.a., að s-kóreska
fyrirtækið Daewoo Logistics sé að semja um
kaup á landi á Madagascar fyrir sex milljarða
dollara. Er það 1,3 milljónir hektara eða eins
og hálf Belgía. Á því á að framleiða fjórar millj-
ónir tonna af korni og 500.000 tonn af pálma-
olíu og flytja allt til S-Kóreu.
Veik stjórnsýsla og landlæg spilling
Það, sem er einkum einkennandi fyrir
landsölusamninga af þessu tagi, er, að þeir eru
og berjast fyrir hagsmunum jarðræktenda,
segja í nýrri skýrslu, að matvæla- og fjármála-
kreppan hafi hrint af stað kapphlaupi um land
um allan heim. Afraksturinn sé sendur til
Kaupa land í fátækum ríkjum
 Ríkar þjóðir, sem skortir ræktarland, hafa keypt upp milljónir hektara í Asíu og Afríku
 Afleiðingin er minna land fyrir innlenda bændur og hugsanlega alvarleg átök síðar meir
Útrás Kínverjar eru rúm 20% mannkyns en
þeir ráða aðeins yfir um 6% ræktarlandsins.
ÁR uxans er gengið í garð austur í Asíu og það
þykir nú aldeilis vita á gott í kauphöllinni í Tók-
ýó þar sem konurnar í starfsliðinu létu mynda
sig með bola. Hann veit á uppgang í kauphall-
arviðskiptum en björninn ekki. Gengisvísitalan
hækkaði myndarlega í Tókýó í gær en það var
aftur rakið til vona um, að Barack Obama, verð-
andi Bandaríkjaforseti, og efnahagsáætlun hans
muni skipta sköpum á nýju ári.
AP
Vonirnar vakna á Ári uxans
FRÉTTASKÝRING
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
STJÓRNVÖLD í Ísrael segja að
meginmarkmiðið með landhern-
aðinum, sem þau hófu á Gaza-
svæðinu um helgina, sé að draga úr
flugskeytaárásum Hamas-
samtakanna á suðurhluta Ísraels.
Talið er þó að fleira vaki fyrir ráða-
mönnunum, meðal annars að end-
urheimta traust almennings í Ísrael
á hernum og senda vopnuðum hreyf-
ingum araba skilaboð um að Ísraelar
séu ekki hræddir við að hefja hernað
gegn óvinum sínum þrátt fyrir mis-
tök þeirra í Líbanonsstríðinu árið
2006.
Fréttastofan AFP hefur eftir for-
ingja í her Ísraels að markmiðið með
landhernaðinum sé að auka „fæling-
armátt hersins með skilaboðum sem
eru líka ætluð Hizbollah-samtök-
unum í Líbanon, þannig að þau
hugsi sig tvisvar um ætli þau að láta
til skarar skríða aftur gegn Ísrael“.
Schlomo Brom, fyrrverandi und-
irhershöfðingi í Ísrael, tekur í sama
streng. „Ef Ísraelar hefðu ekki hafið
landhernað hefðu Hamas-samtökin
getað sagt að Ísraelar væru hræddir
við þau.“
Ísraelar hafa lært af mistökunum
í Líbanonsstríðinu og sýna meiri
varfærni. Flestir skriðdrekanna og
hermannanna, sem taka þátt í land-
hernaðinum, hafa umkringt Gaza-
borg og lagt undir sig svæði sem Ísr-
aelar segja að Hamas-menn hafi not-
að til að gera flugskeytaárásir á
Ísrael. Ýmislegt bendir jafnvel til
þess að Ísraelar hafi undirbúið hern-
aðinn í marga mánuði.
Varast óraunhæf markmið
Yfir 1.200 Líbanar, flestir þeirra
óbreyttir borgarar, og 160 Ísraelar,
flestir þeirra hermenn, biðu bana í
stríðinu sem geisaði í 34 daga í Líb-
anon árið 2006. Ísraelar hófu stríðið
gegn Hizbollah eftir að liðsmenn
samtakanna réðust inn í Ísrael, urðu
þremur hermönnum að bana og tóku
tvo hermenn til fanga. Stjórn Ísraels
einsetti sér strax að bjarga her-
mönnunum og uppræta Hizbollah í
eitt skipti fyrir öll.
Hvorugt þessara markmiða náðist
og hernaður Ísraela einkenndist af
vanhugsuðum skyndiákvörðunum
og óraunhæfum væntingum. Stríðið
var mikið áfall fyrir her Ísraels, sem
hafði getið sér orð fyrir að vera nær
ósigrandi eftir stríðið árið 1967 þeg-
ar hann sigraði Jórdaníu, Egypta-
land og Sýrland á aðeins sex dögum.
Hernaðurinn í Líbanon reyndist
sneypuför og varð til þess að varn-
armálaráðherrann, yfirmaður hers-
ins og fleiri hershöfðingjar hrökkl-
uðust frá.
Ráðamennirnir í Ísrael hafa talað
mjög varfærnislega um markmið sín
með hernaðinum á Gaza og varast að
lýsa því yfir að þeir ætli að binda
enda á flugskeytaárásir Hamas í eitt
skipti fyrir öll, hvað þá að steypa
stjórn samtakanna á Gaza-svæðinu
af stóli. Þess í stað hafa Ísraelar sagt
að markmiðið sé að draga úr árásum
Hamas og minnka líkurnar á því að
samtökin geti skotið flugskeytum á
byggðir í Ísrael.
Óvinunum send skilaboð
Eitt af markmiðunum með herförinni á Gaza-svæðinu er að sýna að Ísraelar óttist
ekki að hefja landhernað gegn óvinum sínum þrátt fyrir sneypuförina í Líbanon
Nicolas Sarkozy, forseti Frakk-
lands, hóf í gær ferð um Mið-
Austurlönd til að beita sér fyrir
vopnahléi milli Ísraela og Hamas-
samtakanna. Sarkozy ræddi fyrst
við Hosni Mubarak, forseta
Egyptalands, í Kaíró, hélt síðan til
fundar við Mahmoud Abbas, for-
seta Palestínumanna, í Ramallah
og seinna Ehud Olmert, forsætis-
ráðherra Ísraels, í Jerúsalem.
Utanríkisráðherrar Tékklands,
Frakklands og Svíþjóðar hófu einn-
ig ferð um Mið-Austurlönd á veg-
um Evrópusambandsins til að
reyna að binda enda á hernaðinn á
Gaza-svæðinu. Að minnsta kosti
525 Palestínumenn – þeirra á
meðal minnst 90 börn – hafa beð-
ið bana í árásum Ísraela frá 27.
desember. Um 2.500 manns hafa
særst.
Hafa orðið a.m.k. 90 börnum að bana
OPINBER nefnd, sem danska
borgaraflokkastjórnin skipaði til
að endurskoða stefnuna í heil-
brigðismálum, hefur skilað af sér
og boðskapur
hennar er af-
dráttarlaus:
Aukin boð, bönn
og afskipti eru
það samfélags-
lega gjald, sem
greiða þarf til
að þjóðin skipt-
ist ekki upp í
ólíka hópa eftir
heilsufari.
Nefndin segir,
að sú kenning, að fólk eigi bara
sjálft að bera ábyrgð á heilsu
sinni sé röng. Hún leiði til vax-
andi misskiptingar í samfélaginu.
„Vilji stjórnmálamennirnir
jafna stöðuna að þessu leyti verð-
ur að grípa til fleiri boða og
banna og aukinna afskipta,“ segir
formaður nefndarinnar, Mette
Wier. Á hún þá ekki síst við af-
skipti af neyslu áfengis og tób-
aks, gott framboð af hollum
skólamat, fleiri reiðhjólastíga og
almennt meiri áherslu á heilbrigt
líferni. Sem dæmi um stöðuna nú
bendir hún á, að nú lifi íbúi í
Kongens Enghave sjö árum skem-
ur en íbúi í Frederiksberg,
skammt frá.
Sjálfræðið gott en
hjálpar fáum
„Það hefur lengi þótt hin mesta
goðgá að hafa afskipti af líferni
fólks en samfélagið krefst þess.
Sannleikurinn er nefnilega sá, að
upplýsingar og algert sjálfræði í
þessum efnum gagnast bara
fáum,“ segir Wier.
Preben Rudiengaard, formaður
heilbrigðisnefndar danska þings-
ins, er ekki hrifinn af niðurstöðu
nefndarinnar og segir hana allt
of „sænska“. svs@mbl.is
Boð, bönn og
aukin afskipti
Áfengisneysla hef-
ur áhrif á heilsuna.
BRESKIR vísindamenn segja, að
svokallaðar „detox“-vörur, sem
eiga að losa líkamann við eiturefni,
hafi yfirleitt engin áhrif og séu því
ekkert annað en blekking.
Um jól og áramót gerir fólk vel
við sig í mat og drykk en á nýju ári
vilja margir huga að heilsunni og
láta þá glepjast, að sögn vísinda-
mannanna, af auglýsingum um öll
eiturefnin, sem hafi safnast fyrir í
líkamanum, og um aðferðir við að
hreinsa þau burt.
Vísindamennirnir segja, að „de-
tox“-vörur séu jafnfjölbreytilegar
og framleiðendurnir enda og þá
ekki síður skilgreining þeirra á
hugtakinu. Hefur siðanefnd breska
auglýsingaiðnaðarins ákveðið að
líta nánar á þessi mál.
svs@mbl.is
Er „detox“
blekking?