Morgunblaðið - 24.03.2009, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. MARS 2009
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Morgunblað-ið hefurundan-
farna daga birt ýt-
arlegar úttektir
Þórðar Snæs Júlíussonar
blaðamanns á gögnum einka-
væðingarnefndar um sölu kjöl-
festuhluta í Landsbankanum
og Búnaðarbankanum árin
2002 og 2003. Stjórnvöld hafa
nú fyrst veitt aðgang að þess-
um gögnum, þótt fjölmiðlar
hafi áður leitað eftir honum.
Umfjöllun blaðsins varpar
skýrara ljósi á ýmislegt, sem
út af fyrir sig var löngu vitað;
að pólitík kom við sögu, en
ekki eingöngu hagsmunir
skattgreiðenda, þegar gengið
var til samninga við kjölfestu-
fjárfesta í bönkunum tveimur.
Að harðar deilur voru innan
einkavæðingarnefndarinnar
um þá ákvörðun að ganga til
viðræðna við Samson eign-
arhaldsfélag um kaup á hlut í
Landsbankanum vegna þess að
hópurinn bauð ekki hæsta verð
í hlutinn. Að ákvörðun um að
ræða við S-hópinn og Kaldbak
um kaup á hlut í Búnaðarbank-
anum var tekin til þess að hóp-
ar tengdir Framsóknarflokkn-
um gætu myndað mótvægi við
hóp, sem talinn var tengdur
Sjálfstæðisflokknum.
Það sem segja má að sé nú
lýðum ljóst í fyrsta skipti er
hversu yfirgengilegur vand-
ræðagangurinn var í kringum
það markmið að reyna að fá er-
lendar fjármálastofnanir til að
kaupa hlut í bönkunum.
Hvernig kjölfestufjárfestarnir,
sem buðu í bankana, virðast
hafa vafið einkavæðingarnefnd
um fingur sér í krafti fyr-
irheita um að koma með er-
lenda fjárfesta með sér, þrátt
fyrir að upplýs-
ingar um þá virðist
bæði hafa verið
villandi og af
skornum skammti.
Og loks liggur fyrir að deilur
voru innan einkavæðingar-
nefndarinnar um það hversu
stóran hlut ætti að selja í
bönkunum. Í báðum tilvikum
var seldur miklu stærri hlutur
í einu lagi en upphaflega var
ætlunin.
Morgunblaðið gagnrýndi
það harðlega á sínum tíma að
svo stór hlutur skyldi seldur í
bönkunum til eins fjár-
festahóps og að ekki skyldu
gerðar ráðstafanir til að
tryggja dreift eignarhald á
þeim. Í viðbrögðum stjórn-
málamanna við umfjöllun
Morgunblaðsins, sem birtast í
blaðinu í dag, er tekið undir
þetta sjónarmið, sem er vissu-
lega jákvætt þótt það sé
kannski svolítið seint.
Það er ekki hægt að fullyrða
að þröngt eignarhald á bönk-
unum hafi haft úrslitaþýðingu í
þeirri þróun, sem leiddi til
falls þeirra. Þó liggur fyrir að
það, ásamt krosseigna-
tengslum í viðskiptasamsteyp-
unum sem réðu þeim, magnaði
upp afleiðingar bankahruns-
ins.
Það er rétt, sem Bjarni
Benediktsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, bendir á í
Morgunblaðinu í dag, að við
hljótum að líta á eignarhald
ríkisins á nýju bönkunum sem
tímabundið ástand. Þeir verða
einkavæddir á ný. Þá skiptir
ákaflega miklu máli að læra af
þeim mistökum, sem óumdeil-
anlega voru gerð þegar Lands-
bankinn og Búnaðarbankinn
voru seldir.
Bankarnir verða
einkavæddir á ný}Lært af mistökunum
HugmyndirVinstrihreyf-
ingarinnar – græns
framboðs, flokks
fjármálaráðherr-
ans, um skatta-
hækkanir eru byrjaðar að
skýrast. Flokkurinn hefur
sagzt vilja fara blandaða leið
skattahækkana og sparnaðar í
ríkisrekstrinum til að mæta
erfiðleikum í ríkisbúskapnum
og stóraukinni skuldsetningu
ríkissjóðs.
Í Zetunni, nýjum viðræðu-
þætti sem sendur var út beint á
mbl.is í gær, útskýrði Stein-
grímur J. Sigfússon að byggt
væri á hugmyndum, sem fram
koma í frumvarpi VG um sér-
stakan tekjuskatt, sem þing-
menn flokksins hafa oft flutt á
þingi.
Eins og fram kemur í Morg-
unblaðinu í dag er gert ráð fyr-
ir að um 25.000 manns geti lent
í hærri skattþrepum; að
þriggja prósentustiga skattur
bætist við hjá þeim
sem hafa mán-
aðarlaun yfir
500.000 krónur og
fimm prósentustig
í viðbót leggist á
tekjur yfir 700.000 krónur.
Þetta á að skila ríkissjóði 3,5
milljarða króna tekjum. Lík-
lega er það bjartsýn áætlun
vegna mikils tekjufalls í þjóð-
félaginu.
Um þetta er tvennt að segja.
Annars vegar munu „há-
tekjuskattar“ skila sáralitlum
tekjum nema höggvið verði
mun neðar í tekjustigann eins
og gert var með gamla skatt-
inum, sem gekk undir þessu
nafni. 3,5 milljarðar leysa að-
eins brot af vanda ríkissjóðs.
Hins vegar hljóta menn að
spyrja: Er ástæða til þess, fyr-
ir 3,5 milljarða óvissar tekjur,
að eyðileggja einfalt og sann-
gjarnt skattkerfi og taka þess í
stað upp flókið kerfi, sem refs-
ar fólki fyrir dugnað?
„Hátekjuskattar“
skila sáralitlum
tekjum í ríkissjóð}
Lítill ávinningur
A
ugnaráð drengsins gleymist enn
ekki. Þetta var á flugvellinum við
Tirana í Albaníu á mánudegi
seint í maí 1991. Snáðinn var
varla meira en fimm ára, kannski
sex, berfættur í skítugum lörfum.
Þeir voru þarna nokkrir saman, eins og
þegar ég kom til landsins nokkrum dögum áð-
ur, og við brottför gaf ég honum fáeina tyggjó-
pakka og penna.
Einhver sá af sígarettupökkum að vestan.
Ljótt að gefa barni eitur en það var sterkur
gjaldmiðill á þessum stað og þessari stundu.
Að auki laumaði ég að drengnum sviss-
neskri smámynt. Geðshræringin var slík að
hann titraði og það vottaði fyrir tárum í aug-
unum þar sem hann stóð með fullt fangið af
verðmætum. Þarna kom vel í ljós hve mat
fólks er misjafnt – það sem einn telur lítils virði er sem
gull í augum annars. Því miður virtust margir í sömu
sporum og drengurinn, í þessu fallega en fátæka landi.
Þeir rifu mig til blóðs. Börðust um tyggjóið og aurana
eins og úlfar um bráð. Að ég tali ekki um sígaretturnar.
Og höfðu ekki haft fyrir því að klippa á sér neglurnar.
Að fljúga í tvo tíma frá Sviss til Albaníu var eins og
bregða sér áratugi aftur í tímann. Sjálfsagt eins og fyrir
útlendinga að drepa niður fæti á Íslandi í eina tíð.
Það sem við blasti í Albaníu var fátækt og skortur;
eymd. Og gríðarleg niðurníðsla. Ýmsar byggingar höfðu
verið glæsilegar á sínum tíma og voru raunar enn, í sjálfu
sér, en eigandinn gleymt að skipta um rúðu ef
hún brotnaði. Gott dæmi var hótelið í hafn-
arborginni Dürres þar sem ég gisti ásamt
landsliðinu í fótbolta; þar sem matvandi leik-
maðurinn át niðursoðnu ORA-sviðin mín.
Húsið var fallegt, en greinilegt að lítið sem
ekkert hafði verið unnið að viðhaldi þess síð-
an það var byggt um miðja öldina. Var þó
klárað á sínum tíma.
Í grenndinni var bryggja sem náði tugi
metra á haf út, yst hafði augljóslega staðið til
að reka veitingastað. Dansgólfið var þarna,
hljómsveitarpallurinn, m.a.s. borð undir mat-
inn. Ekkert vantaði nema fólkið.
Íbúum landsins var hins vegar ekki gefinn
kostur á því að lifa lífinu lifandi. Öfgar eyði-
lögðu drauminn.
Tveimur dögum eftir að ég fór leysti lög-
regla upp mótmælafund þúsunda manna á Skanderberg-
torgi í miðborg Tirana; þar sem aðeins stöpull risastytt-
unnar af einræðisherranum Hoxha stóð eftir. Karlinn
hvarf á vit feðra sinna og Stalíns nokkrum misserum fyrr
og breytingar voru í nánd.
Mikið vatn hefur runnið til sjávar á 18 árum. Ástandið
lagaðist í fallega landinu við Adríahafið. Ég og þú urðum
ríkust allra en síðan var dagatalinu flett áratugi til baka
hér heima. Það er óskandi að við náum að fletta íslensku
dagatali inn í framtíðina.
Og vonandi skrifar erlendur blaðamaður aldrei svona
pistil um íslenskan dreng. skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Úr óskrifaðri dagbók – I
Komið í veg fyrir
rússneska kosningu
FRÉTTASKÝRING
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
K
ristján Þór Júlíusson sá
til þess með yfirlýsingu
í hlíðum Vaðlaheiðar,
gegnt Akureyri, á
sunnudag að einhver
spenna verður í formannskjöri á
landsfundi Sjálfstæðisflokksins um
næstu helgi. Bjarni Benediktsson
lýsti yfir framboði til formanns í byrj-
un febrúar sl., skömmu eftir að Geir
H. Haarde tilkynnti að hann sæktist
ekki eftir endurkjöri sem formaður
flokksins. Þó að yfirlýsingar um for-
mannsframboð hafi komið frá fleirum
er ólíklegt að þeir blandi sér fyrir al-
vöru í baráttuna.
Ekki hefur verið formannsslagur í
Sjálfstæðisflokknum í 18 ár, eða síðan
Davíð Oddsson velti Þorsteini Páls-
syni úr sessi árið 1991 með 53% at-
kvæða. Síðast var kosið á milli arf-
taka á formannsstóli árið 1983 þegar
Geir Hallgrímsson lét af embætti.
Þorsteinn Pálsson hafði þá sigur eftir
formannsslag við þá Friðrik Soph-
usson og Birgi Ísleif Gunnarsson.
Enn sem komið er hefur Þorgerð-
ur Katrín Gunnarsdóttir ein lýst því
yfir að hún sé áfram í kjöri til varafor-
manns flokksins. Hún hefur verið
varaformaður frá haustmánuðum
2005 er hún hafði sigur í kosningu á
Kristjáni Þór með rúm 62% atkvæða.
Þorgerður var svo endurkjörin vara-
formaður á landsfundi fyrir tveimur
árum án mótframboðs.
Kristján Þór fékk rúm 36% í kosn-
ingunni 2005 og ber viðmælendum
blaðsins saman um að hann hafi á
þeim tíma styrkt stöðu sína innan
flokksins, ekki kominn á þing en
starfað lengi að sveitarstjórn-
armálum fyrir Sjálfstæðisflokkinn.
Hann flaug síðan á þing árið 2007 og
hlaut á dögunum afgerandi kosningu
í leiðtogasætið í prófkjörinu í Norð-
austurkjördæmi.
Halelújasamkomu afstýrt
Þeir flokksmenn sem rætt var við
telja mestar líkur á að Bjarni Bene-
diktsson verði næsti formaður, sá ní-
undi í röðinni í 80 ára sögu flokksins.
Bjarni hafi á þingmannsferlinum sýnt
mikinn styrk í sínum störfum og al-
menn samstaða sé um hann sem nýj-
an leiðtoga af yngri kynslóðinni í
flokknum.
Kristján Þór er fyrirfram sagður
eiga á brattann að sækja en hann
muni hins vegar veita Bjarna harða
og kærkomna keppni. Talið er mik-
ilvægt bæði fyrir Sjálfstæðisflokkinn
og nýjan formann að fá fram skýran
vilja landsfundarfulltrúa. Fyrir um-
ræðuna og lýðræðið innan flokksins
hafi mótframboð Kristjáns Þórs því
verið nauðsynlegt, til að koma í veg
fyrir einhverja „halelújasamkomu“
eða rússneska kosningu formanns,
eins og það var orðað.
Málefnalega séð er ekki sagður
stór áherslumunur á þeim félögum,
helst er nefnd afstaða þeirra til Evr-
ópumála, þar sem Kristján Þór hefur
haft fleiri fyrirvara við ESB-aðild en
Bjarni. Báðir hafa þeir þó lýst vilja til
að þjóðin fái að taka afstöðu til við-
ræðna um aðild. Kristján Þór er for-
maður Evrópunefndar flokksins sem
mun skila af sér skýrslu á landsfundi.
Niðurstaða þeirrar skýrslu gæti haft
einhver áhrif á formannsframboðið.
Fylgi þeirra félaga gæti átt eftir að
skiptast eftir landshlutum. Bjarni
hefur sterka stöðu á suðvesturhorn-
inu á meðan Kristján Þór höfðar
meira til landsbyggðarmanna, ekki
síst sveitarstjórnarmanna sem eru
fjölmennir á landsfundi og öflugur
þrýstihópur.
Reglur landsfundar eru með þeim
hætti að allir fulltrúar eru í kjöri og
því gæti það gerst að lokinni for-
mannskosningu, ef Bjarni hefur sig-
ur, að Kristján Þór lýsi yfir kjöri til
varaformanns. Það er hins vegar talið
afar ólíklegt að hann geri það.
Morgunblaðið/Golli
Landsfundur Fulltrúar á landsfundi Sjálfstæðisflokksins í Laugardalshöll
um næstu helgi þurfa að taka afstöðu til manna og málefna í kosningum.
Bjarni Bene-
diktsson er 39
ára, lögmaður
að mennt, og
hefur setið á Al-
þingi frá 2003,
m.a. sem for-
maður alls-
herjar- og
utanríkis-
málanefndar.
Hann hefur ver-
ið formaður knattspyrnudeildar
Stjörnunnar í Garðabæ og var þar
til um áramót stjórnarformaður
BNT, eiganda N1. Bjarni Bene-
diktsson, sem var formaður Sjálf-
stæðisflokksins 1961-1970, var afa-
bróðir Bjarna.
Á þinginu í sex ár
Bjarni
Benediktsson
Kristján Þór Júl-
íusson verður 52
ára á þessu ári.
Hann hefur setið
á þingi síðan vor-
ið 2007. Er með
skipstjórnar- og
kennararéttindi
en lengstan feril
hefur hann átt í
sveitarstjórn-
armálum. Var
bæjarstjóri á Dalvík, Ísafirði og Ak-
ureyri á árunum 1986-2006 og sat á
öllum þeim stöðum einnig í stjórn
útgerðarfyrirtækja, auk þess hefur
hann setið í fjölda annarra nefnda
og ráða og átt sæti í miðstjórn Sjálf-
stæðisflokksins frá 2002.
Bæjarstjóri í 20 ár
Kristján Þór
Júlíusson