Morgunblaðið - 11.06.2009, Síða 8

8 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. JÚNÍ 2009
Eftir Sigtrygg Sigtryggsson
sisi@mbl.is
SALA áfengis í maí jókst um 3,6% miðað við sama
mánuð í fyrra, samkvæmt upplýsingum frá Áfeng-
is- og tóbaksverslun ríkisins.
Í kjölfar samþykktar Alþingis 28. maí síðastlið-
inn um hækkun á áfengisgjaldi, var mikil sala í
Vínbúðunum dagana 29. og 30. maí, en hækkunin
tók ekki gildi fyrr en 1. júní. Þessa tvo daga seld-
ust 403 þúsund lítrar af áfengi eða sem nemur 21%
af sölu mánaðarins.
Mest jókst salan á hvítvíni um 20,8% en næst
kom rauðvín með 11,9% aukningu miðað við maí
2008. Sala á lagerbjór, sem er uppistaðan í vínsöl-
unni, jókst um 3,4%. Athygli vekur að sala á öðrum
bjórtegundum, þá væntanlega dýrari tegundum,
dróst saman um 45,2% í maí.
Sala á blönduðum drykkjum dróst saman um
39,3%, á brandí og koníaki um 13,4%, freyðivíni
um 6,8% og brennivíni og vodka um 6,7%.
Úrslitin í Eurovision-söngvakeppninni voru 16.
maí. Fyrir þá helgi var áfengisalan mikil sem
endranær. Salan fyrir þessa helgi var 35% meiri
en helgina á undan. Þar af jókst sala á hvítvíni um
38% milli helganna og salan á lagerbjór um 37%.
Sala áfengis fyrstu fimm mánuði ársins jókst
um 1,7% miðað við sama tímabil í fyrra. Sala hvít-
víns jókst um 9,2%, rauðvíns um 1,1% og lager-
bjórs um 2,9%.
Sala áfengis í mars dróst saman um 11% í lítrum
talið miðað við sama tímabil í fyrra. Þá héldu menn
að áhrifa kreppunnar væri farið að gæta. En apríl-
tölurnar sýndu söluaukningu sem nam 14,7% mið-
að við sama mánuð í fyrra. Þess ber þó að geta, að
páskarnir voru í apríl á þessu ári en þeir voru í
mars árið 2008.
Hækkun ýtti undir sölu áfengis
 Rúmlega 400 þúsund lítrar af áfengi seldust á tveimur dögum eftir að tilkynnt
var um hækkunina  Salan þessa tvo daga nam 21% af allri sölu maímánaðar
» Mest aukning á sölu hvítvíns
» Lagerbjórinn er að vinna á
» Annar bjór á undanhaldi
» Blandaðir drykkir að dala
» Eurovisionhelgin var drjúg
Vinnur á Sú þróun hefur verið
áberandi á undanförnum mán-
uðum að sala á hvítvíni hefur far-
ið vaxandi.
 
 
 

 
  
   


       

 
  !"
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
LÖGREGLAN á höfuðborgarsvæð-
inu var ekki búin undir þau miklu
mótmæli sem brutust út við Alþing-
ishúsið í janúar, lögregluliðið var fá-
mennt og búnaði ábótavant. Þegar
óeirðarseggir veittust sem harka-
legast að lögreglumönnum aðfara-
nótt 22. janúar mátti minnstu muna
að fáliðuð sveit lögreglumanna yrði
ofurliði borin, en á þeim tímapunkti
voru birgðir lögreglu af piparúða
nánast á þrotum.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í nýrri BA-ritgerð Vilborgar
Hjörnýjar Ívarsdóttur í félagsfræði
við Háskóla Íslands. Ritgerðin heit-
ir „Að baki skjaldborgarinnar“ og er
að mestu byggð á viðtölum við fimm
lögreglumenn í óeirðasveit lögregl-
unnar á höfuðborgarsvæðinu. Málið
er Vilborgu skylt, því eiginmaður
hennar er einn af liðsmönnum sveit-
arinnar.
Rætt er við lögreglumenn undir
nafnleynd og í ritgerðinni er að
finna áhrifamikla lýsingu á aðstæð-
unum sem lögregla stóð frammi fyr-
ir.
Aðgerðarstjórnendur hjá lög-
reglu lýstu því að í upphafi hefði
verið tekin sú ákvörðun að vera
mjúkir og tillitssamir. Það hafi einn-
ig skipt máli að aðdragandinn var
stuttur og lögregla fáliðuð. Ekki
voru allir lögreglumenn sammála
um kosti þessarar stefnu og töldu að
lögregla hefði átt að marka skýrari
stefnu. Allir höfðu þeir fullan skiln-
ing á að þeir hefðu verið alltof fá-
mennir til að takast á við svo stóran
hóp mótmælenda ef upp úr syði.
Ástandið hefði verið vandmeðfarið
og aðferð lögreglu, að vera róleg,
hefði orðið henni til tekna eftir á.
Viðmælendur voru flestir sammála
um að lögregla hefði verið of lin við
mótmælendur sem sumir veittust
hart að þeim við störf með andlegu
og líkamlegu áreiti ýmiss konar.
Glæpamenn bættust í hópinn
Vanbúnaður og fámenni lögreglu
kom berlega í ljós þegar mótmælin,
eða öllu heldur óspektirnar sem
þeim fylgdu, náðu hámarki aðfara-
nótt fimmtudagsins 22. janúar.
Fram kemur í ritgerðinni að þá hafi
stór hluti lögregluliðsins verið send-
ur heim eftir að hafa verið stans-
laust á vakt í 16-30 klukkustundir.
„Það sem gerðist þá nótt og byrj-
ar að byggjast upp þarna um kvöld-
ið áður er að þá fara að koma inn í
hóp mótmælenda glæpamenn.
Þarna komu fíkniefnaneytendur,
harðir glæpasnúðar sem við höfum
verið með í vinnunni, handtaka og
annað, þarna sáu þeir sér leið til að
þess að blanda sér í hópinn, ná sér
niður á lögreglumönnum og jafnvel
einstökum lögreglumönnum.“
Haft er eftir aðgerðarstjórnanda
að lögregla hafi nánast verið að
lenda undir í átökunum við vestur-
gafl Alþingishússins. Þjarmað hafi
verið svo óþyrmilega að þeim og
þeir grýttir með hundruðum grjót-
hnullunga að þeir hefðu nánast verið
komnir að því að flýja. „Menn voru
við það að brotna á þessu augna-
bliki,“ sagði einn lögreglumaðurinn.
Úrræði lögreglumanna hafi ekki
verið mörg. Birgðir lögreglu af pip-
arúða hafi næstum verið uppurnar
og lögreglumenn höfðu fengið veður
af því að ekki hafi tekist að ná í nýj-
ar birgðir. Þeir hafi því neyðst til að
beita táragasi, í fyrsta skipti frá
1949. Hinn valkosturinn hefði verið
að beita kylfum, sem þeir vildu forð-
ast í lengstu lög.
Ritgerðina má nálgast á vefnum
www.skemman.is.
Piparúði á þrotum þegar
átökin náðu hámarki
Morgunblaðið/Júlíus
Táragas Tveir lögreglumenn slösuðust illa þegar óeirðaseggir köstuðu í þá grjóthnullungum aðfaranótt fimmtu-
dagsins 22. janúar sl. Fáliðuð og vanbúin sveit lögreglumanna varð nánast undir í hörðum átökum.
 Lögreglumenn ákváðu þegar mótmælin hófust að vera mjúkir
og tillitssamir við mótmælendur  Skilningur á stefnunni hjá
lögreglumönnum en þykir þó sem lögregla hafi verið of lin
LÖGREGLUMENNIRNIR höfðu all-
ir sterka skoðun á framgöngu fjöl-
miðla við mótmælin og á sam-
skiptum lögreglu og fjölmiðla
almennt. Þeim þótti flestum að að-
ferðafræði fjölmiðla væri röng þar
sem athygli þeirra beindist að mestu
leyti að lögreglunni. Mörgum þótti
fjölmiðlar ekki nægjanlega hlut-
lausir og að þeir gerðu ekki nóg af
því að sýna atburði frá sjónarhóli
beggja aðila.
Skoðanir voru þó skiptar og einn
sagði að umfjöllunin væri bæði sann-
gjörn og ósanngjörn. Hann kvaðst
ósáttur við hvað fjölmiðlar hefðu bú-
ið til mikinn æsing út þessu.
Mikil áhrif beinna útsendinga
Nokkrir töldu að fjölmiðlar hefðu
átt stóran þátt í hvernig mál þróuð-
ust og þá sér í lagi beinar útsend-
ingar frá Austurvelli. Þegar ástand-
ið hefði verið við að róast hefði
fjölda manns drifið að til að taka
þátt í stemningunni sem fjölmiðlar
greindu frá.
Mörgum þótti mikið vandamál
hve illa fjölmiðlamenn væru merkt-
ir. Einn sagðist hafa heyrt það frá
mótmælendum að það væri þjóðráð
að dulbúa sig sem fréttamann til að
komast nær lögreglunni og inn á
hennar athafnasvæði. Margir töluðu
um þörfina á að lögreglan fengi fjöl-
miðlafulltrúa.
Gagnrýndu
framgöngu
fjölmiðla
LÖGREGLUMENNIRNIR sem rætt
var við sögðu það bara tímaspurs-
mál hvenær lögreglumaður léti lífið
við skyldustörf hér á landi. „Það er
ekkert öðruvísi, það eru skotvopn í
gangi hérna, við tökum mjög mikið
af skotvopnum og fólk hótar með
þeim,“ sagði einn þeirra.
Of litlar áherslur væru lagðar á
forvarnir innan lögreglunnar.
Menn fengju ekki öryggisfatnað,
t.d. hnífavesti, skotvesti og slíkur
búnaður sé sjaldan í bílunum. Fram
kemur í ritgerðinni að í mótmæl-
unum höfðu lögreglumenn t.d. ekki
öryggisskó en eins og kunnugt er
var þungum hnullungum og hellum
ítrekað kastað að þeim.
Kemur að því
að lögreglu-
maður láti lífið
Morgunblaðið/Júlíus
Ógn Fólk hótar að beita skotvopn-
um, segir einn lögreglumaðurinn.
Lögreglumenn
í óeirðasveit
’Það var tekin ákvörðun hjá yf-irstjórninni að við ætluðum aðvera mjúkir sko, að við ætluðum aðvera mjúkir og tillitssamir. Svo erannað sem skiptir máli líka að þetta
gerðist með litlum fyrirvara og þá
vorum við oft fámennir og þá þurft-
um við að sjá fram á að geta klárað
það sem við vorum komnir út í líka.
AÐGERÐASTJÓRNANDI HJÁ LÖGREGLU
’ ... Það var í rauninni betra aðleyfa fólki að grýta alþingishúsiðmeð eggjum og öðru heldur en aðfara út í handtökur sem sæi ekki al-veg fyrir endann á, það var skárri
kostur að láta hreinsa húsið á eftir.
AÐGERÐASTJÓRNANDI HJÁ LÖGREGLU
’ En náttúrlega voru allir rosalegahræddir um hvað væri í gangi,bara þjóðin og náttúrlega ég líka, égmeina: ég er með mín erlendu lán ogauðvitað stóð manni ekkert á sama.
„EÍRÍKUR“
’… nokkrir í hópnum … reynduað ögra lögreglunni talsvert,vildu spila inn á það að lögreglanmyndi láta til skarar skríða og berjaþá.
„HELGI“
’Menn nota ekki kylfu nemaþeim sé sagt að nota kylfu og efeinhverjir eru kannski að fara aðhlaupa útundan sér er tekið í öxlina áþeim … þannig að við höfum mjög
mikið taumhald hver á öðrum.
AÐGERÐASTJÓRNANDI HJÁ LÖGREGLU
’Ástandið í miðbænum um helg-ar er smækkuð mynd af því semgerðist í mótmælunum … Munurinner hins vegar kannski sá að um helg-ar losnar þú við … að vera grýttur. En
„taktíkin“ er alltaf sú sama, þú ert
með fullt af fólki fyrir framan þig en
um helgar ertu minna varinn og við
erum fáir niðri í miðbæ í einu, við er-
um kannski tveir og upp í átta í einu
með kannski 200 manns á okkur.
„ÞÓRÐUR“
’Fyrstu árin sem ég var í löggunniþá bara lagði fólk ekki hendur áokkur og reifst ekki við okkur ennúna bara hjólar fólk í okkur, rífurkjaft við okkur og lemur okkur þess
vegna.“
Hann sagði það almenna kenningu
meðal eldri lögreglumanna að hægt
væri að rekja aukið virðingarleysi til
breytinga á búningnum upp úr 1995.
„SÆMUNDUR“