Morgunblaðið - 11.06.2009, Qupperneq 22

22 FréttirERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. JÚNÍ 2009
LYKILRÍKI í öryggisráði Samein-
uðu þjóðanna hafa náð samkomulagi
um ályktun, sem felur í sér hertar
refsiaðgerðir gegn Norður-Kóreu.
Er það svar ríkjanna við nýjum til-
raunum N-Kóreustjórnar með
kjarnorkuvopn og langdrægar eld-
flaugar.
Að samkomulaginu standa ríkin
fimm, sem eiga fastafulltrúa í örygg-
isráðinu, Bandaríkin, Bretland,
Frakkland, Kína og Rússland, og
Japan og Suður-Kórea. 15 ríki eiga
fulltrúa í öryggisráðinu og ætluðu
þeir að ræða samkomulagsdrögin í
gær en til stóð að greiða um þau at-
kvæði á morgun, föstudag. Var talið
víst, að þau yrðu samþykkt.
Bandaríkjamenn og Japanir hafa
beitt sér fyrir mjög hörðum refsiað-
gerðum gegn N-Kóreu en Kínverjar
og Rússar voru lengi tregir til.
Bandaríkin útiloka að beita N-
Kóreu hervaldi en stjórnvöld þar
hóta kjarnorkustríði verði á landið
ráðist. svs@mbl.is
Sátt um aðgerðir gegn N-Kóreu
Í HNOTSKURN
» N-Kóreustjórn sprengdisína fyrstu kjarnasprengju
í tilraunaskyni í október 2006
og síðan aftur í maí sl.
» Ræður hún yfir flug-skeytum, sem draga 2.500
km, og er með önnur lang-
drægari í smíðum.
LEIGUBÍLAR eru af ýmsum stærðum og gerðum í Afg-
anistan en þessi tegund, sem kölluð er „reksha“, er al-
geng í borginni Kandahar. Eru þrjú hjól undir far-
artækinu og trúlega ganga farþegarnir inn að aftan.
Kandahar er í rúmlega 1.000 metra hæð yfir sjávarmáli
og íbúarnir nokkuð á fjórða hundrað þúsund.
Reuters
Á ÞREMUR HJÓLUM Í HARKINU
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
RANNSÓKNIR í Bandaríkjunum
benda til, að þar hafi dregið allnokk-
uð úr vindstyrk síðustu 35 árin eða
svo. Á það einkum við um austur-
hlutann og Miðvesturríkin eða nokk-
urn veginn landið fyrir austan Miss-
issippi. Umhverfisverndarmenn
binda miklar vonir við vindorkuna í
baráttunni við gróðurhúsaáhrif og
loftslagsbreytingar en talið er, að
þær séu einmitt ástæðan fyrir minni
vindstyrk.
Eugene Takle, prófessor í lofts-
lagsfræðum við ríkisháskólann í
Iowa, segir, að sums staðar í Mið-
vesturríkjunum hafi vindstyrkurinn
minnkað til jafnaðar um 10% á ein-
um áratug og Sara Pryor, sem stýrði
rannsókninni, segir, að þar hafi logn-
værum dögum og hægviðrisdögum
fjölgað mikið.
Pryor segir, að mælistöðvar um-
hverfis Vötnin miklu hafi sýnt mestu
breytingarnar og segir hún, að hugs-
anlega hafi það áhrif, að ísmyndun á
vötnunum er miklu minni en áður
var en vindurinn nær sér meira upp
yfir ís en vatni.
Minni blástur í
Evrópu og Ástralíu
Rannsóknaskýrslan verður birt í
ágúst en höfundar hennar segja, að
vissulega sé mörgum spurningum
enn ósvarað. Hún vekur hins vegar
athygli á þessum hugsanlegu afleið-
ingum loftslagsbreytinganna en
þeim hefur lítill gaumur verið gefinn.
Pryor segir, að það hafi raunar
komið fram við athuganir í Evrópu
og Ástralíu, að þar hafi dregið úr
vindstyrk en ekki hafi verið mikið
gert með það. Þær mælingar auki
samt líkur á, að bandarísku niður-
stöðurnar séu réttar.
Tackle segir, að minni vindstyrkur
sé rökrétt afleiðing hlýnunar. Hún
sé mest við heimskautin og þegar
munurinn milli kaldra og heitra loft-
massa minnki, dragi einnig úr vindi.
Er vindurinn að
lognast út af?
 Loftslagsbreytingum er kennt um að
dregið hefur úr vindstyrk víða um heim
Not Lítil not verða fyrir vindmyllur
ef framtíðin verður eilíft koppalogn.
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
TVÍSÝNT er um úrslit forsetakosn-
inga sem fram fara í Íran á morgun
og baráttan stendur á milli Mahm-
ouds Ahmadinejads forseta og Mirs
Hosseins Mousavis, fyrrverandi for-
sætisráðherra landsins. Barátta
þeirra einkenndist af rógburði og
óvenju-heiftúðugum rimmum, meðal
annars í sjónvarpskappræðum.
Auk þeirra tveggja fengu tvö önn-
ur forsetaefni að bjóða sig fram til
forseta, þeir Mehdi Karoubi, fyrr-
verandi forseti þingsins, og Mohsen
Rezai, fyrrverandi yfirmaður Bylt-
ingarvarðarins, úrvalssveita hersins.
Karoubi er eini klerkurinn á meðal
forsetaefnanna fjögurra og þykir
hófsamur í pólitískum skoðunum.
Rezai þykir aftur á móti íhalds-
samur, eins og Ahmadinejad forseti.
Kjörsóknin gæti ráðið úrslitum
Karoubi og Rezai eru ekki taldir
eiga mikla möguleika á sigri en sér-
fræðingar í málefnum Írans spá
mjög tvísýnni baráttu milli Mousavis
og Ahmadinejads forseta. Mousavi
var forsætisráðherra þegar Íran
háði stríð við Írak 1980-88 og hann
þótti þá standa sig vel í efnahags-
málum. Hann lýsir sér sem „um-
bótasinna“ og segist hafa ákveðið að
bjóða sig fram gegn Ahmadinejad til
að afstýra því að hann steypti land-
inu í glötun með efnahagslegri
óstjórn. Í kosningabaráttunni hamr-
aði Mousavi á því að Ahmadinejad
hefði leitt efnahagslegar þrengingar
yfir þjóðina þrátt fyrir miklar olíu-
og gaslindir landsins.
Ahmadinejad bar sigurorð af
klerkinum Akbar Hashemi Rafsanj-
ani í forsetakosningum fyrir fjórum
árum. Ahmadinejad var þá til-
tölulega lítt þekktur og sigur hans
kom mörgum á óvart.
Umbótasinnaður klerkur, Mo-
hammad Khatami, hafði þá gegnt
forsetaembættinu í átta ár. Khatami
hafði ekki tekist að koma á miklum
umbótum, enda eru völd forsetans
takmörkuð. Ali Khamenei erkiklerk-
ur er æðsti embættismaður landsins.
Khatami og fleiri umbótasinnar
styðja Mousavi. Andstæðingar Ah-
madinejads hafa hvatt Írana til að
flykkjast á kjörstaði þar sem þeir
telja að mikil kjörsókn auki líkurnar
á því að forsetinn bíði ósigur.
Mousavi hefur ekki vakið jafn-
mikla hrifningu og Khatami árið
1997 en talið er að margir vilji kjósa
hann af ótta við að Ahmadinejad nái
endurkjöri.
STJÓRNKERFIÐ Í ÍRAN
Íranar ganga að kjörborði
á morgun, föstudag, til að
kjósa tíunda forseta Írans
frá íslömsku byltingunni
1979
Verndararáðið lagði
blessun sína yfir fjögur
forsetaefni
Sérfræðingaráð
Kosnir til fjögurra ára
88 klerkar
Þing
Til fjögurra ára
290 fulltrúar
Afgreiðsluráðið
51 fulltrúi
Ríkisstjórn
22 ráðherrar
Lög
Kjósendur
Ali Khamenei
erkiklerkur
Æðsti leiðtoginn
þjóðhöfðingi
ævikjörinn
Mahmoud
Ahmadinejad
Forseti
Til fjögurra ára
(hámark tvö
kjörtímabil)
Verndararáðið
12 fulltrúar
6 klerkar 6 lögfræðingar
Yfirmaður
dómstóla
Æðsta þjóðar-
öryggisráðið
Yfirmaður ríkis-
útvarps og sjónvarps
Her Írans
kjósa
setur
túlkar, hefur
neitunarvald
skipar skipar
stjórnar
skipar
klerka
samþykkir frambjóðendur
staðfestir skipar
skipar
sam
þykkir
sam
þykkir
mælir með lögfræðingum
sker úr um ágreiningsmál þegar verndararáðið hafnar lögum sem þingið samþykkir
kjósa kjósa
Forsetaefnin þurfa að vera af írönskum ættum og íranskir ríkisborgarar
Þurfa að teljast til virtra og valinkunnra stjórnmálamanna eða klerka
Þurfa að vera með flekklausa fortíð í trúmálum og hollustu við íslamska lýðveldið
Ráðið hafnaði 475 öðrum sem buðu
sig fram til forsetaembættisins,
m.a. 42 konum
Mir Hossein MousaviMehdi KaroubiMahmoud Ahmadinejad Mohsen Rezaie
Talinn sterkasti keppinautur
Ahmadinejads forseta
Var forsætisráðherra er Íran
háði stríð við Írak 1980-88
Embættið var lagt niður 1989
og eftir það hefur Mousavi ekki
verið í pólitískri forystusveit Írans
Boðar utanríkisstefnu sem
gæti stuðlað að sáttum við
Vesturlönd
Þykir hófsamur klerkur og hefur
gagnrýnt Ahmadinejad hart
Hefur áréttað loforð um að
allir Íranar yfir 18 ára aldri fái hluta
af olíutekjum landsins
Vill bæta tengslin við Bandaríkin
Tók þátt í íslömsku byltingunni,
gekk til liðs við umbótasinna á
árunum 1997 til 2005
Sigraði í forsetakosningunum
árið 2005
Fyrsti forsetinn í rúm 25 ár
sem kemur ekki úr röðum klerka
Var í Byltingarverðinum,
úrvalssveitum hersins. Harðorðar
yfirlýsingar hans um Ísrael
og kjarnorkuáætlun Írans hafa
vakið ugg á Vesturlöndum
Stjórnaði Byltingarverðinum
í stríðinu við Írak á árunum
1980-88
Er nú ritari Afgreiðsluráðsins
Gæti fengið atkvæði margra
íhaldssamra kjósenda sem eru
óánægðir með Ahmadinejad,
þannig að atkvæði þess
kjósendahóps dreifðust
Stefnir í mjög
tvísýnar forseta-
kosningar í Íran
Óhróður og heift einkenndu baráttuna
Í HNOTSKURN
» Kosið verður aftur millitveggja efstu forsetaefn-
anna 19. júní ef enginn fær
meirihluta atkvæða í kosning-
unum á morgun.
» Bíði Ahmadinejad ósigurverður það í fyrsta skipti
sem sitjandi forseta tekst ekki
að ná endurkjöri.
» Um 46,2 milljónir mannaeru á kjörskrá og um
helmingur þeirra fæddist eftir
íslömsku byltinguna árið 1979.