SunnudagsMogginn - 27.06.2010, Blaðsíða 11

27. júní 2010 11
F
rammistaða dómara í heimsmeist-
arakeppninni í fótbolta hafði verið
ákveðinn léttir þar til Koman Couli-
baly dómari frá Malí dæmdi af full-
komlega löglegt mark, sem hefði tryggt
Bandaríkjamönnum mikilvægan sigur á Sló-
venum. Og verra er að Coulibaly þurfti aldrei
að gera grein fyrir sinni skelfilegu ákvörðun
eða útskýra hana fyrir nokkrum manni –
hvorki leikmönnum og þjálfurum á vellinum
né almenningi.
Ákvarðanir dómara í fótbolta eru óhagg-
anlegar og verður ekki áfrýjað, sama hvað
þær kunna að vera glórulausar. Áhugamenn
um fótbolta um allan heim munu alltaf muna
eftir þeim yfirgengilegu mistökum, sem urðu
til þess að lykilmark Frakka gegn Írum var
látið standa þrátt fyrir að augljóslega hefði
verið hönd á frönsku ofurstjörnuna Thierry
Henry.
Við teljum að þörf sé á samhentu átaki til
að bæta dómgæslu í fótbolta. Dómaramistök
setja æ ljótari svip á leikinn á öllum stigum,
lands- og félagsliða, í öllum deildum, leiki,
sem sýndir eru um allan heim, og leiki heima
í héraði. Þar sem slík mistök hafa úrslitaáhrif
á útkomu lykilmóta, sem skilgreina vinsæl-
ustu íþrótt heims, stefnir það heilindum
hennar í hættu hvað þau eru víðtæk og tíð –
og þar með nauðsynlegum trúverðugleika.
Slík atvik eru þegar öllu er á botninn hvolft í
vaxandi mæli hluti af hinni almennu um-
ræðu, þökk sé nýjum fjölmiðlum, sem hafa
gert leikinn jafnvel enn hnattrænni en hann
var.
Það sem gerir þessi mál svona mikilvæg
fyrir framtíð fótboltans er ekki vanræksla
dómara, gáleysi eða vanhæfni. Þau bera öllu
heldur vitni hraða leiksins, styrk leikmanna,
stærð vallarins og furðulegri andstöðu yf-
irvalda í íþróttinni við að laga reglur nítjándu
aldar að tækni 21. aldarinnar.
Í fyrsta lagi þarf að vera hægt að nota sér
myndskeið. Það gæti skipt sköpum varðandi
atvik, sem geta ráðið úrslitum leikja, lögleg
mörk, sem eru dæmd af, óréttmæt rauð
spjöld eða tilhæfulausa rangstöðudóma.
Hugsa mætti sér nokkurs konar ofurdóm-
ara, sem fylgdist með sjónvarpsskjám, leið-
rétti dóma, sem eru augljóslega rangir, og
kæmi því samstundis á framfæri við dómara
og aðstoðardómara á vellinum (þeir eru þeg-
ar komnir með heyrnartól). Að öðrum kosti
mætti gefa hvoru liði tækifæri til að krefjast
endurskoðunar á tveimur dómum í hverjum
leik og yrði þá stuðst við upptökur til að
skoða brotið og komast að niðurstöðu um
umdeild atvik.
Þessi aðferð myndi gefa dómurum tækifæri
til að endurskoða upprunalegan dóm gerist
þess þörf. Snögg skoðun myndi hvorki taka
langan tíma né trufla flæði leiksins. Við nú-
verandi fyrirkomulag éta skammir leikmanna
liðsins, sem telur á sér níðst, upp meiri tíma
af leiknum en nokkur endurskoðun.
Í öðru lagi ættum við að nota örgjörvann,
sem þegar er í boltanum, til að taka af vafa
um það hvort boltinn hafi farið út af eða inn
fyrir marklínu. Með sambærilegri tækni hefur
tekist að draga verulega úr deilum um það
hvort boltinn hafi farið út af á stórmótum í
tennis.
Í þriðja lagi mætti taka til alvarlegrar skoð-
unar hvort bæta eigi við öðrum dómara.
Hefðu dómararnir þá hvor sinn vallarhelm-
inginn. Í bandarísku körfuboltadeildinni,
NBA, dæma þrír dómarar á velli, sem er ekki
nema einn níundi af stærð knattspyrnuvallar.
Að síðustu þarf að vinna á leyndarhyggj-
unni og skortinum á ábyrgð sem gegnsýrir
helstu valdaráð fótboltans á borð við FIFA,
UEFA og knattspyrnusambönd hinna ýmsu
landa. Í engri annarri liðsíþrótt viðgengst
hroki stjórnvalda, sem telja ekki þurfa að
skýra gerðir sínar.
Þessar aðgerðir – og margar aðrar, þar á
meðal löngu tímabær notkun fyrirliggjandi
tækni – myndu auka skilvirkni dómara, sem
oft eru úti á þekju og hafa misst trúverð-
ugleika eftir því sem afgerandi mistökum í
mikilvægum leikjum og stórmótum hefur
fjölgað. Engin þessara aðgerða er ný, en með
því að grípa til þeirra yrði verulega bætt úr
skýrleika og réttlæti í fótbolta, sem myndi
efla trúverðugleika íþróttarinnar.
Fyrst og fremst þurfa dómarar að vera
ábyrgir dóma sinna. Þeim á ekki að líðast að
ákveða útkomu mikilvægra leikja af geðþótta
án þess að þurfa að útskýra það fyrir neinum.
Sérfræðingar í fótbolta hafa lengi hvatt til
þessara tímabæru umbóta. Þar á meðal eru
hollenski markaskorarinn Marco van Basten
og Markus Merk, fyrrverandi FIFA-dómari frá
Þýskalandi. Meirihluti fótboltaáhangenda um
allan heim styður einnig afgerandi umbætur,
sem myndu auðveldlega draga úr dómaram-
istökum. Gamalt stjórnvald fótboltans og hin-
ir íhaldssömu hliðverðir þeirra hafa orðið til
þess að margir fótboltaáhangendur hafa líkt
og þeir írsku fjarlægst íþróttina.
Auðvitað gerum við okkur grein fyrir því
að mannlegum mistökum er aldrei hægt að
útrýma úr neinni íþrótt. Og það ætti ekki að
gera það. „Við vorum rændir“-víddin er hluti
af þjóðsögum og goðsögnum allra íþrótta. En
þeir sem bera ábyrgð á veraldarfyrirbæri
hljóta að þurfa að sýna dirfsku til að lágmarka
hrikalegustu og fyrirbyggjanlegustu mistökin
og varðveita þannig heilindi leiksins.
Andrei S. Markovits and Lars Rensmann eru
höfundar bókarinnar Gaming the World: How Sports
Are Reshaping Global Politics and Culture. Þeir eru
báðir prófessorar við Michigan-háskóla. © Project
Syndicate, 2010. www.project-syndicate.org
Abdelkader Keita greip um andlit
sér líkt og hann hefði verið sleginn
með múrbrjót og Kaká sá rautt.
Keita fékk hins vegar ekkert högg.
Ljóti blettur-
inn á hinum
fagra leik
Ófá dómaramistök hafa verið gerð á HM
í Suður-Afríku og í nokkrum tilvikum
hafa þau ráðið úrslitum. Er kominn tími
til að nýta tækni 21. aldarinnar til að
skera úr um vafaatriði í fótboltanum?
Andrei S. Markovits og Lars Rensmann
Bandaríkjamenn skoruðu löglegt mark
í leiknum gegn Slóveníu, en það var
dæmt af. Ekki sást hvers vegna, en
hins vegar tóku nokkrir Slóvenar
bandaríska leikmenn glímutökum í
teignum án þess að dómaranum þætti
það athugavert. Dómarinn hefur ekki
þurft að skýra dóm sinn.
Vissulega tók Nýsjálendingurinn í treyju Ítalans, en hann var
búinn að sleppa þegar sá ítalski lét sig falla og uppskar víti.