Morgunblaðið - 25.03.2010, Blaðsíða 23

Umræðan 23
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. MARS 2010
Ingibjorg Hanna Bjarnadottir, hönnuður
Skólavörðustíg 12
Sími 578 6090
www.minja.is
„Það er mikilvægt fyrir mig að hlutirnir sem ég
hanna hafi mikið notagildi og að þeir
snerti streng og veki barnið í okkur“
KRUMMI / HERÐATRÉ
HVERS vegna var
svona nauðsynlegt að
koma íslenzku bönk-
unum í Bretlandi á
kné?
Þessi fyrirtæki
höfðu ekki brotið neitt
af sér, þau höfðu fylgt
lögum og reglum og
haft gott samstarf við
eftirlitsstofnanir
o.s.frv. Allt í einu þótti
bresku ríkisstjórninni tímabært að
yfirtaka fyrirtækin með stjórn-
valdsaðgerð en urðu að sækja laga-
heimild til þess eins langt og komist
varð, nefnilega hryðjuverkalögin
sín. Þannig beittu þeir hryðjuverka-
lögum til að fremja efnahagslegt
hryðjuverk.
En með því að beita slíku ofbeldi
tóku þeir líka á sig alla ábyrgðina á
málinu, alla eins og hún leggur sig.
Íslendingar gátu ekki ráðið neinu
þarna og bera því enga ábyrgð, þeir
eru lausir allra mála og Trygg-
ingasjóður innistæðueigenda getur
ekki tryggt neitt gagnvart stjórn-
valdsaðgerðum. Það kallast trygg-
ingasvik að krefjast bóta fyrir tjón,
sem maður hefur sjálfur valdið. Það
er rétt eins og maður kveiki í hús-
inu sínu og heimti svo trygg-
ingabætur. Slíkt er, að sjálfsögðu,
refsivert.
Það verður hver að bera ábyrgð
á sínum gerðum, ekki sízt þeir, sem
valdið hafa.
Það er nokkuð seint að heimta
peningana til baka eftir að búið er
að loka bönkunum og útiloka þann-
ig að nokkur maður geti fengið sína
innistæðu lausa. Menn geta verið
með alls konar ágizkanir og for-
dóma um að þeir hefðu ekki getað
skilað öllum peningunum ef allir
innistæðueigendur hefðu krafist
þess samtímis. En
þetta er bara ef og aft-
ur ef, marklaust með
öllu.
Það er erfitt að
skilja þá kröfu, að ís-
lenzka þjóðin eigi að
skila þessum peningum
nema meiningin sé sú
að fara með Íslendinga
eins og farið var með
Þjóðverja eftir fyrra
stríðið. Þeir voru
neyddir til að skrifa
undir uppgjafasamning
og gert að borga óheyrilegar fúlgur
fjár í „stríðsskaðabætur“. Ætlunin
var að halda landinu fátæku um alla
framtíð svo það hefði ekki efni á að
hervæðast aftur. Þarna voru Betar
og Frakkar að verki og þessi fólska
þeirra kom þeim í koll rúmum tutt-
ugu árum síðar.
Nú eru það Bretar og Hollend-
ingar, sem í hlut eiga gagnvart Ís-
landi og það virðist eiga að leika
sama leikinn, hrifsa allan hagvöxt-
inn út úr landinu jafnóðum og hann
myndast, svo við getum aldrei aftur
skarað fram úr, svo við getum aldr-
ei aftur haslað okkur völl í ríki
þeirra á viðskiptasviðinu.
Og peningunum ætla þeir að
stinga í sinn eigin vasa!
En við Íslandingar höfum ekki
verið í neinu stríði, við höfum alls
ekkert til saka unnið svo við þurf-
um ekki að samþykkja neina nauð-
arsamninga. Víð látum ekki þessa
menn arðræna okkur og næstu
kynslóðir fyrir ekki neitt. Við látum
þá ekki hrifsa bitann frá munni
barna okkar fyrir ekki neitt. Við
viðurkennum ekki rétt þeirra til að
leggja á okkur refsiskatta. Við
verðum nú að fylgja neiinu frá því á
laugardaginn var og neita að borga
eina einustu krónu vegna þessara
aðfara Breta.
Ef Jóhanna Sigurðardóttir ætlar
að halda áfram að verða landinu til
skammar með undirlægjuhætti sín-
um þá verður að gera viðeigandi
ráðstafanir. Austurvöllur er ennþá
opinn og eitthvað hlýtur að vera til
af pottum og pönnum. Hrindum af
okkur þessari atlögu í eitt skipti
fyrir öll.
Við getum vel látið Alþjóðagjald-
eyrissjóðinn lönd og leið. Það bara
lengir kreppuna að taka stór lán of-
an á aðrar skuldir. Þá fer hagvöxt-
urinn í vexti af þeim og það er lítið
betra. Það verður að minnsta kosti
að kanna hvort ekki sé hægt að
semja um „greiðsluaðlögun“ á þeim
skuldum, sem falla í gjalddaga
næst. Síðan er hagstæðast að
byggja efnahagslífið upp af eigin
rammleik á okkar forsendum og
okkar auðlindum. Íslendingar hafa
gert það mörgum sinnum áður.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
efnahagsörðugleikar koma upp.
Lífskjör hljóta að versna eitthvað
hvort sem er, en þau þurfa ekki að
verða svo slæm fyrir því, á meðan
atvinnuvegirnir eru í lagi. Raunar
nægir að gera ráðstafanir til þess
að atvinnulífið verði sæmilega arð-
bært, þá koma peningarnir, sem nú
eru í „felum“, í ljós af sjálfu sér og
allt fer að snúast og lífskjörin þurfa
ekki að versna neitt. Menn verða að
hafa leyfi til að afla tekna og menn
verða að hafa leyfi til að græða, því
aðeins með gróðanum er hægt að
borga skuldir.
Enginn borgar skuld með eldhús-
peningunum.
Nei, nei, nei
Eftir Pétur
Guðvarðsson » Þannig beittu þeir
hryðjuverkalögum
sínum til að fremja efna-
hagslegt hryðjuverk.
Pétur Guðvarðsson
Höfundur er lífeyrisþegi.
Á HAUSTMÁN-
UÐUM gengur í garð
sá tími þegar vega-
samgöngur milli sunn-
anverðra og norð-
anverðra Vestfjarða
leggjast niður vegna
blindbyls og snjó-
þyngsla á Hrafnseyrar-
og Dynjandisheiði sem
geta náð 6 til 10 metra
hæð. Báðar heiðarnar
sem skilja þessi tvö
landsvæði að lokast auðveldlega
vegna illviðris og snjóþyngsla. Full-
víst má telja að svo verði fram á
næsta vor ef veturinn reynist snjó-
þungur.
Þeir sem berjast fyrir bættum
samgöngum innan fjórðungsins
hljóta að gera sér grein fyrir því
hvaða þýðingu það hefur ef hægt
verður að stytta landleiðina um 80 til
90 km á milli Vesturbyggðar og Ísa-
fjarðar. Sunnan Dynjandisheiðar og í
Vesturbyggð geta heimamenn ekki
sótt þjónustu í höfuðstað Vestfjarða
að vetri til. Fjórðungssjúkrahúsinu
og Menntaskólanum á Ísafirði er
ætlað að þjóna öllum fjórðungnum,
verra er að óbreytt ástand kemur í
veg fyrir að það gangi eftir. Þarna
skipta jarðgöng milli Súðavíkur og
Ísafjarðar miklu máli. Fulltrúar fyr-
irtækja og stofnana við Ísafjarð-
ardjúp sem starfa á fjórðungsvísu
taka aldrei í mál að aka nærri 500 km
leið suður um Strandir og Arnkötlu-
dal og þaðan aftur um Vestfjarðaveg
að þéttbýliskjörnunum á sunn-
anverðum fjörðunum.
Sett hefur verið í langtímaáætlun
hugmynd um önnur jarðgöng inn-
arlega í Djúpinu. Þau yrðu tekin inn
af Ísafirði úr 30 m hæð og kæmu út í
100 m.y.s. í Kollafirði. Þarna er horft
á einn möguleikann af þremur til að
tengja Ísafjarðarsvæðið við veganet
landsins. Þessi veggöng yrðu um 12
km löng. Líkurnar á því
að Ísfirðingar keyri til
Vesturbyggðar um
Steingrímsfjarðarheiði
og Arnkötludal eða í
gegnum þessi jarðgöng
inn í Kollafjörð eru eng-
ar hvort sem veggöng
undir Klettsháls og
Kleifaheiði verða á dag-
skrá eða ekki.
Í stað jarðganga und-
ir Dynjandisheiði sem
Fjórðungssamband
Vestfirðinga mælir með
myndu tvenn stutt veg-
göng inn í Geirþjófsfjörð samhliða
þriðju göngunum undir Meðalnes-
fjall gagnast íbúum Vesturbyggðar
enn betur en lengri göngin undir
heiðina til að einangrun byggðanna á
sunnanverðum og norðanverðum
Vestfjörðum rofni endanlega. Tvenn
jarðgöng inn í Botnsdal skipta líka
miklu máli til þess að íbúar Patreks-
fjarðar og Tálknafjarðar losni við að
aka um Kleifaheiði og Barðaströnd
þegar þeir vilja stytta sér leið til Ísa-
fjarðar.
Að Dýrafjarðargöngum með-
töldum snúast þessar samgöngu-
bætur sem hér eru nefndar um hvort
hægt verði á komandi árum að stytta
landleiðina milli Patreksfjarðar og
Ísafjarðar um 90 til 100 km. Enn er
tími til að stöðva þetta glapræði sem
uppbyggður vegur í 500 m hæð á
snjóþungu og illviðrasömu svæði yfir
Dynjandisheiði er. Reynslan af gerð
jarðganga sannar að hér er um að
ræða varanlega lausn í vegagerð.
Þessi lausn hefur einnig víðtæk áhrif
á þróun samfélaga á áhrifasvæðum
þeirra. Því ber að fagna að hafin er
eftir 12 ára hlé gerð jarðganga á
Vestfjörðum með framkvæmd Ós-
hlíðarganga. Ein forsendan fyrir því
að Menntaskólinn og sjúkrahúsið á
Ísafirði geti þjónað öllum fjórð-
ungnum næstu áratugina eru bættar
samgöngur í formi jarðganga sem
tryggja öryggi heimamanna í litlu
sjávarþorpunum enn betur en upp-
byggðir fjallvegir í 500 til 600 metra
hæð á snjóþungum og illviðrasömum
svæðum.
Í fjórðungnum hefur uppbygging
vegakerfisins tekið fleiri áratugi og á
enn langt í land. Víða finnast vegir án
slitlags og með einbreiðu slitlagi sem
ekki uppfylla hertar kröfur frá ESB
um öryggi vegfarenda. Skammarlegt
er að fyrrverandi þingmenn Vestfirð-
inga skuli ekki hafa barist fyrir því í
tíð Halldórs Blöndal, þáverandi sam-
gönguráðherra, að Dýrafjarðargöng
yrðu í fyrsta áfanga með Aust-
fjarðagöngum sem Alþingi sam-
þykkti 1999. Fyrr hefði fyrsta skrefið
verið stigið til að rjúfa alla einangrun
byggðanna sunnan Dynjandisheiðar
og norðan Hrafnseyrarheiðar. Póli-
tísk samstaða er um að Ísafjörður
verði skilgreindur sem einn af þrem-
ur landshlutakjörnum á Íslandi
ásamt Akureyri og Mið-Austurlandi.
Samgöngur á Vestfjörðum
Eftir Guðmund
Karl Jónsson
»Reynslan af gerð
jarðganga sannar að
hér er um að ræða var-
anlega lausn í vegagerð.
Guðmundur Karl
Jónsson
Höfundur er farandverkamaður.
ÉG MAN hvar ég
var þegar ég sá skötu-
sel í fyrsta sinn. Það
var á klöppunum fyrir
neðan Minna-
Knarrarnes á Vatns-
leysuströndinni. Hann
gapti þar framan í
mig steindauður og
var það ljótasta sem
ég hafði séð bæði í
svefni og vöku. Ég var
á að giska 7 ára og á
þessu sama augnabliki heyrði ég
fyrst minnst á Windsor-kastala því
maður einn sigldur sem stundaði
útræði þarna úr vörinni sparkaði í
skötuselinn og sagði: „Drottningin
á Englandi étur ekki skötusel í
Windsor kastala á hverjum sunnu-
degi, Gummi minn.“
Þá vissi ég það. Reyndar var
þessi maður vestan úr Dölum og
því lyginn en þetta var vænsti karl
og því trúði ég þessu og í dag veit
ég að þetta er satt. Það er ekki satt
vegna þess að drottningin éti ekki
skötusel á hverjum sunnudegi. Ég
veit reyndar ekki hvort hún gerir
það. Þetta er satt vegna þess að
drottningin étur alls ekki hvern
sunnudag í Windsor kastala og hef-
ur aldrei gert. Þar liggur sannleik-
urinn.
Mér voru svo sem aldrei gefin
nein fyrirheit varðandi þennan
skötusel sem af einhverri glópsku
hafði ratað í þorskanet og dáið, lík-
legast fyrir aldur fram, engum til
gagns nema fjósakettinum hennar
ömmu sem át þetta
svipljóta dýr af fá-
dæma hugrekki.
Reyndar að und-
angenginni suðu.
Hann bara lá þarna
á klöppinni og ég get
næstum svarið að ég
gæti leitt þig á staðinn
í dag og bent og sagt:
„Hér lá hann, helvísk-
ur. Ekkert nema kjaft-
urinn og halinn, laus
við fegurð og fyr-
irheit.“
En ég ætla ekki að gera það, því
ég get engu lofað. Ekki frekar en
ríkisstjórnin sem gaf engin fyr-
irheit um skötusel í stöðugleika-
sáttmálanum og er því stikkfrí þeg-
ar kemur að því að standa við
gerða samninga. En ríkisstjórnin
sjálf minnir mig um margt á skötu-
selinn sem lá á Strandarklöppunum
forðum. Hún er gapandi hryggð-
armynd, dauð fyrir aldur fram og
færi best á því að hún endaði í
kjaftinum á fjósaketti. Hrá.
Fyrirheitalaus
skötuselur
Eftir Guðmund S.
Brynjólfsson
Guðmundur S.
Brynjólfsson
»Ríkisstjórnin gaf
engin fyrirheit um
skötusel í stöðugleika-
sáttmálanum og er því
stikkfrí þegar kemur að
því að standa við gerða
samninga.
Höfundur er rithöfundur og
leiklistargagnrýnandi.