Fréttablaðið - 05.12.2011, Qupperneq 12

12 5. desember 2011 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Náttúrulegur orkugjafi
- eflir einbeitingu, úthald og þrek
- vinnur gegn streitu og álagi
- talin hjálpa gegn depurð og
prófkvíða
við hlustum!
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Aðventan og jólin er tíminn þegar öllum á að líða vel – eða svo teljum
við. Og víst er þetta yndislegur tími
þegar vel gengur. Um hver jól
eru þó margir sem eiga erfitt
með að gleðjast og fagna.
Nýlega var sagt frá því í
fréttum að þeir sem minnst
hafa kvíða helst jólunum.
Erfið ast er þó hlutskipti þeirra
sem hafa misst náinn ástvin,
þegar einn stóllinn við hátíðar-
borðið er auður. Fyrir þau sem
syrgja eru jólin oft erfiðasti
tími ársins, tíminn þegar við
eigum að vera glöð en höfum
ekki ástæðu til. Þegar hann
eða hún er horfinn sem var
hluti af jólagleðinni verður
þessi tími gjarnan tími sárs-
auka. Fyrir syrgjandann er
meira að segja jólakveðjan
„gleðileg jól“ gjarnan erfið.
Jólin eru sjaldnast gleðileg í
sorgarhúsi.
Hvað er til ráða?
Fjölskyldur í sorg þurfa að ræða um
það fyrir fram hvernig halda skuli hátíð-
ina. Á að halda hefðunum óbreyttum eða
á að breyta þeim? Hvernig á að bregðast
við þegar fólk óskar gleðilegra jóla?
Gott ráð er að gera aðeins það sem
maður treystir sér til eða hefur
gaman af – ekki það sem „ætti“
að gera. Það má sleppa jólakort-
unum og skreytingunum. Fyrir
syrgjanda er líka eðlilegt að
vera sorgmæddur um jól – og
það er líka í lagi að gleðjast –
það er engin óvirðing við minn-
ingu hins látna. Umfram annað
er mikilvægt að vera góður
við sjálfan sig; búast ekki við
of miklu, hlusta á tilfinningar
sínar, eiga hlustandi eyra eða
öxl til að halla sér að. Hvíla sig.
Þiggja hjálp annarra. Hugleiða
boðskap jólanna um von.
Fyrir þau hin sem tengjast
syrgjendum: „Ekki tjaldar
sorgin til einnar nætur“ segir
Hannes Pétursson skáld í einu
ljóða sinna. Sorgarúrvinnslan
tekur yfirleitt lengri tíma en við
áttum okkur á, sérstaklega við erfiðan,
ótímabæran eða snöggan missi. Verum
styðjandi fyrir þau sem hafa misst –
verum náungi þeim sem búa við sorg.
Jól í skugga sorgar
Sorgarúr-
vinnslan tekur
yfirleitt lengri
tíma en við
áttum okkur
á, sérstaklega
við erfiðan,
ótímabæran
eða snöggan
missi.
Sorg
Halldór
Reynisson
Formaður Nýrrar
dögunar, samtaka
um sorg og
sorgarviðbrögð
Ú
ttektir á launum kynjanna sýna undantekningarlítið fram á
talsvert launabil milli karla og kvenna, oft svo nemur tugum
prósenta þegar eingöngu er horft á heildarlaunin.
Þeir sem einblína á þennan „óleiðrétta“ launamun eru
oftast skammaðir og þeim bent á að horfa þurfi til þess að
konur séu oftar í hlutastarfi en karlar og þær vinni síður yfirvinnu.
Þegar þetta tvennt hefur verið tekið út úr dæminu og eingöngu eru borin
saman laun á vinnustund er launamunurinn vissulega talsvert minni.
Þá er enn eftir að leiðrétta fyrir
fleiri þáttum. Karlar hafa til dæmis
iðulega lengri starfsaldur, meiri
menntun, eru hærra settir í fyrir-
tækjum og bera meiri fjárhags-
lega ábyrgð. Þegar allt þetta hefur
verið tekið með í reikninginn er
„óútskýrði“ launamunurinn, það er
munur sem ekki verður útskýrður
með öðru en kynferði, oft bara orðinn fáein prósent.
Þegar aðeins er horft á leiðrétta launamuninn er þó að sumu leyti
verið að koma sér hjá því að svara mikilvægri spurningu, sem ætti með
réttu að æpa á fólk: Hvers vegna eru konur iðulega með skemmri starfs-
aldur, minni menntun, hafa síður mannaforráð og bera minni fjárhags-
lega ábyrgð í fyrirtækjum en karlar?
Í nýrri skýrslu starfshóps borgarstjórnar Reykjavíkur um launamun
kynjanna hjá borginni er sjónum réttilega beint að óleiðrétta launa-
muninum og hann sagður „afleiðing af aðstöðumun og mismunun milli
kynja, þ.e. konur eiga oft styttri starfsaldur að baki þar sem þær taka
frekar á sínar herðar ábyrgð á barnauppeldi m.a. vegna ríkjandi launa-
munar kynjanna“.
Þarna stendur hnífurinn í kúnni og hefur gert lengi. Karlar og konur
eru föst í vítahring sem er ágætlega lýst í skýrslunni: „Á meðan konur
eru með lakari kjör en karlar þá er líklegra að starf karlmannsins verði
látið ganga fyrir t.d. þegar sinna þarf veiku barni eða öldruðum for-
eldrum sem viðheldur áframhaldandi launamun kynjanna og ríkjandi
viðhorfum til kvenna á vinnumarkaði.“
Svo lengi sem karlar taka ekki þátt í heimilisstörfum og barnauppeldi
til jafns við konur leiðir það jafnframt af sér ójafnvægi milli kynjanna
á vinnumarkaðnum. Það þarf að vinna gegn misréttinu á báðum víg-
stöðvum.
Starfshópur borgarinnar leggur fram margar tillögur um hvernig
megi eyða launamuninum, sem liggur fyrst og fremst í aksturs- og
yfirvinnugreiðslum. Ein sú áhugaverðasta er að reyna að skapa fjöl-
skylduvænan vinnustað, þar sem yfirvinnu sé haldið í lágmarki. Starfs-
hópurinn bendir á að konur afkasti líklega meiru en karlar, þar sem þær
nái fremur að ljúka verkefnum sínum á dagvinnutíma og þurfi ekki að
vinna yfirvinnu.
Kynferðið sem slíkt skýrir varla þennan mun. Líklega útskýrist hann
frekar af þeirri ábyrgð og verkefnum sem bíða heima fyrir. Sá sem þarf
að sækja krakkana í leikskólann, kaupa inn og elda drífur verkefnin
frekar af en sá sem ekki ber þá ábyrgð. Styttingu vinnuvikunnar þarf
því að fylgja hvatning til karlanna að axla ábyrgð á fjölskyldulífinu til
jafns við konur.
Launamunur kynjanna og reiknikúnstir:
Mikilvæg
spurning gleymist
Kæra á leiðinni?
Ögmundur Jónasson innanríkisráðherra
er yfirmaður dómsmála á Íslandi. Hann
tjáði sig við Ríkisútvarpið á laugardag
og sagði að svo virtist sem að í
Magma-málinu hefðu þau vinnubrögð
verið viðhöfð að mönnum hefði verið
leiðbeint framhjá íslenskum lögum.
Þetta eru stór orð og alvarleg ásökun.
Að hvetja til lögbrota er ólöglegt og því
nauðsynlegt að það mál verði rannsak-
að til hlítar. Því hlýtur að vera von
á ákæru í málinu, í það minnsta
rannsóknarbeiðni. Varla er ráðherra
að henda fram jafn alvarlegri
ásökun án þess að meina
neitt með henni, kannski í
pólitískum tilgangi?
Þjórsáin góða
Brynja Halldórsdóttir, fyrrverandi for-
maður Ungra vinstri grænna í Reykjavík,
sagði sig úr flokknum í gær. Það er hið
besta mál, flokkakerfið á að vera þannig
að fólk yfirgefi flokka sem það á ekki
lengur samleið með. Ein af ástæðum
úrsagnarinnar er „ákvarðanir sem
tengjast virkjun Þjórsár“ og veldur það
nokkrum vangaveltum. Engar ákvarð-
anir hafa verið teknar um virkjun
Þjórsár síðan umhverfis mat
Búðarháls virkjunar var sam-
þykkt 2001, þó að áin sé á
nýtingarlista í ramma-
áætlun. Um
það á eftir að
takast, meðal
annars innan flokksins sem Brynja nú
er gengin úr.
Vísindamaðurinn
Gísli Tryggvason, talsmaður neytenda,
sagði sig líka úr Lögfræðingafélaginu
um helgina. Tilefnið var fundur um
stjórnarskrártillögur stjórnlagaráðs, en
Gísla þótti of einhliða umfjöllun um
þær. Gísli bendir á að eitt af hlut-
verkum félagsins sé að stuðla að vís-
indalegri umræðu en telur fundinn
brjóta í bága við það hlutverk. Verst
að Gísla sjálfan má saka um að gefa
aðeins eftir í strangleika vísindanna,
hann mætti nefnilega ekki á fundinn
hver varð tilefni úrsagnarinnar.
kolbeinn@frettabladid.is