Morgunblaðið - 08.11.2010, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 8. NÓVEMBER 2010
• Skráðu þig á forgangslista og við sendum þér reglulega upplýsingar í
tölvupósti um tækifæri sem við getum ekki sett í auglýsingar. Upplýsingar og
skráning á www.kontakt.is.
• Rótgróið þjónustufyrirtæki sem selur stofnunum og fyrirtækjum sérhæfðar
rekstrarvörur. Að stærstum hluta fastar áskriftartekjur. Ársvelta 150 mkr. Góður
hagnaður og litlar skuldir.
• Vel rekið þjónustu- og viðgerðafyrirtæki á sérhæfðu sviði. Ársvelta 80 mkr.
Góður hagnaður.
• Lítið bakarí í góðu hverfi. Ársvelta 40 mkr.
• Innflutnings- og framleiðslufyrirtæki sem þjónar mest matvælaiðnaðinum.
Ársvelta 60 mkr.
• Heildverslun með neytendavörur (ekki matvæli). EBITDA 80 mkr. Engar skuldir.
• Þjónustufyrirtæki með yfir 500 fyrirtæki og stofnanir í föstum viðskiptum.
Ársvelta 150 mkr.
• Rótgróið glerfyrirtæki. Ársvelta 80 mkr.
• Framleiðslufyrirtæki með eigin verslanir. Með yfir 50% markaðshlutdeild og
góða vaxtamöguleika. Ársvelta um 400 mkr.
• Grænlenskt byggingarfélag með góða verkefnastöðu.
• Þekkt heimilisvöruverslun með eigin innflutning. Ársvelta 80 mkr.
• Meirihluti í stóru iðnfyrirtæki. EBITDA 75 mkr.
FRÉTTASKÝRING
Bjarni Ólafsson
bjarni@mbl.is
Um fjórðungur fólks á vinnualdri
er ekki starfandi, samkvæmt tölum
Hagstofunnar um vinnumarkaðinn
á þriðja ársfjórðungi.
Hagstofan tekur saman tölur um
hve margir eru starfandi og hve
margir eru atvinnulausir. Þessir
hópar lagðir saman eru kallaðir
vinnuafl þjóðarinnar í tölum Hag-
stofunnar. Hún tekur einnig fram
hve stór hluti vinnuaflið er af
„mannfjölda“ og er því hægt að
reikna út hve mikill mannfjöldinn
er.
Áhugavert er að sjá hve stór
hluti fólks á Íslandi er ekki starf-
andi, jafnvel fyrir kreppu. Margar
skýringar eru á þessu, eins og gef-
ur að skilja. Sumt fólk er í námi,
getur ekki unnið eða vill ekki vinna.
Opinberar tölur Hagstofunnar
segja að atvinnuleysi á þriðja árs-
fjórðungi hafi verið 6,4 prósent. Er
það hlutfall þeirra sem eru atvinnu-
lausir af heildarvinnuafli – en ekki
mannfjölda.
Í tölum um atvinnuleysi er því
ekki að finna þá sem eru raunveru-
lega atvinnulausir, en falla ekki
undir skilgreininguna. Það eru til
dæmis þeir sem eru búnir að gefast
upp á því að finna vinnu og eru því
ekki í atvinnuleit.
Fleiri karlmenn starfandi
Önnur leið er að skoða hlutfall
þeirra sem eru ekki starfandi af
heildarmannfjölda. Þeirri aðferð
fylgja hins vegar aðrir gallar og
gildrur. Þegar þessi leið er farin
eru námsmenn t.d. taldir með þeim
sem ekki eru starfandi. Hins vegar
getur verið upplýsandi að skoða
vinnumarkaðinn með þessum aug-
um, með áðurnefnda galla í huga.
Það er til dæmis merkilegt að á
hápunkti góðærisins, árið 2007, var
tæpur fimmtungur „mannfjöldans“
ekki starfandi, eða 18 prósent.
Þetta hlutfall hækkar svo árið 2009
í 23 prósent og er, eins og áður
segir, 24 prósent á þriðja ársfjórð-
ungi 2010. Þá er einnig áhugavert
að sjá muninn á kynjunum að þessu
leyti. Hlutfall þeirra karlmanna
sem ekki voru starfandi á þriðja
fjórðungi 2007 var 13 prósent, en
var 23 prósent hjá konum. Í ár eru
þessi hlutföll komin í 21 prósent
hjá körlum og 27 prósent hjá kon-
um.
Eins og áður hefur komið fram í
Morgunblaðinu í umfjöllun um at-
vinnuleysi hefur samsetning vinnu-
markaðarins breyst. Þeim sem
vinna fullt starf hefur fækkað um-
talsvert, einkum meðal karla. Á
móti hefur hlutastörfum fjölgað. Í
tölum Hagstofunnar eru hlutastörf
og full störf lögð að jöfnu í útreikn-
ingum á atvinnuleysi. Það gefur
hins vegar ekki rétta mynd af þró-
un vinnumarkaðar frá hruni, því
það segir sig sjálft að maður í hálfu
starfi framleiðir ekki á við mann í
fullu starfi.
Hægt er að reikna út vegin
starfsgildi á hverjum tímapunkti
miðað við meðallengd vinnuviku í
fullu starfi annars vegar og hluta-
starfi hins vegar. Starfsgildi er
ígildi eins fulls starfs og er reynt
að reikna út hve mörg full störf eru
í öllum hlutastörfum á vinnumark-
aðnum. Þessi vegnu starfsgildi geta
því gefið merki um slakann, sem
skapast hefur á vinnumarkaði frá
hruni.
Taka má þriðja fjórðung 2008
sem dæmi. Þá teljast 188.500 vera
starfandi, en þar af eru 151.900 í
fullu starfi og 31.900 í hlutastarfi.
Meðalvinnuvika í fullu starfi var þá
47,1 klukkustund og í hlutastarfi
var hún 25,4. Miðað við þetta er
hvert hlutastarf því á við um hálft
fullt starf. Starfsígildi á fjórðungn-
um voru því um 170.000 talsins, en
ekki 188.500.
Vegið atvinnuleysi er því nokkuð
sem reikna má út með því að horfa
á hlutfall veginna starfsgilda og
vinnuafls, í stað hlutfalls fjölda
starfandi einstaklinga og vinnuafls,
eins og gert er.
Þegar atvinnuleysi er skoðað
með þessum hætti er það 16,8 pró-
sent í stað 6,4 prósenta núna, en
var 10,8 prósent árið 2007.
Taka verður þessum útreikning-
um öllum með ákveðnum fyrirvara,
en þeir eru þó ákveðin vísbending
um þann mikla slaka sem er á ís-
lenskum vinnumarkaði og íslenska
hagkerfinu.
Morgunblaðið/Ómar
Atvinnuleysistölur Mikill slaki er á íslenskum vinnumarkaði og meiri en tölur um atvinnuleysi gefa til kynna. Er
það meðal annars vegna þess að þeir mælast ekki atvinnulausir sem búnir eru að gefast upp á að leita að vinnu.
Mikill slaki á íslensk-
um vinnumarkaði
 Um fjórðungur Íslendinga á vinnualdri er ekki í starfi
Vinnumarkaðurinn
á þriðja ársfjórðungi 2007-2010
2007 2008 2009 2010
Atvinnulausir:
2,1%
Ekki
starfandi*:
17,7%
Atvinnulausir:
2,5%
Ekki
starfandi*:
18,3%
Atvinnulausir:
6,0%
Ekki
starfandi*:
22,8%
Atvinnulausir:
6,4%
Ekki
starfandi*:
23,8%
Heimild: Hagstofa Íslands* Hlutfall af mannfjölda
Mannfjöldi (skv. skilgr. Hagstofu) Vinnuafl Starfandi Atvinnulausir
21
9.
70
0
22
5.
0
50
22
2.
20
0
22
3.
50
0
18
0.
90
0
18
3.
80
0
17
1.
50
0
17
0.
20
0
3.800 4.800 10.900 11.700
Vi
nn
ua
fl
al
ls
:1
84
.7
0
0
Vi
nn
ua
fl
al
ls
:1
88
.5
0
0
Vi
nn
ua
fl
al
ls
:1
71
.5
0
0
Vi
nn
ua
fl
al
ls
:1
70
.2
0
0
Útreikningar
» Atvinnuleysi er hlutfall at-
vinnulausra af vinnuafli.
» Vegið atvinnuleysi er hlutfall
atvinnulausra af vinnuafli, að
teknu tilliti til vinnustunda í
fullu starfi og hlutastarfi.
» Fara verður varlega í að
draga of miklar ályktanir af
þessum útreikningum, en þeir
gefa þó ákveðnar vísbendingar.
Ben Bernanke,
seðlabankastjóri
Bandaríkjanna,
vísaði því á bug
um helgina að
seðlabankinn
væri að reyna að
koma af stað
verðbólgu til
þess að auka
þenslu á ný í
hagkerfinu. Í síð-
ustu viku ákvað bandaríski seðla-
bankinn að halda áfram beinni
aukningu peningamagns vegna
efnahagsástandsins. Bankinn mun
fram á næsta ár kaupa rík-
isskuldabréf fyrir um 600 milljarða
dala í þeirri von að peningamagns-
aukningin auki hagvöxt og dragi úr
atvinnuleysi.
Hins vegar telja margir að þetta
muni ekki skila tilætluðum árangri.
Seðlabankinn hafi nú þegar keypt
ríkisskuldabréf fyrir 1700 milljarða
dala og fært vexti niður nálægt
núlli. Þrátt fyrir það lætur hag-
vöxtur á sér standa og atvinnuleysi
helst mikið. Margir óttast að þegar
margföldunaráhrif þessarar seðla-
prentunar komi loks fram muni það
leiða til mikils verðbólguvanda.
Bernanke gerði þennan ótta að
umtalsefni á ráðstefnu um helgina
og ítrekaði skuldbindingu seðla-
bankans til þess að viðhalda stöð-
ugu verðlagi. Hann sagði að í ljósi
þess væri einnig mikilvægt að af-
stýra verðhjöðnun en ógnin af
henni hefur verið mikil allt frá því
að fjármálakreppan skall á.
Peningaprentun bandaríska
seðlabankans hefur einnig fallið í
grýttan jarðveg í helstu viðskipta-
löndum Bandaríkjanna. Talsmenn
kínverskra stjórnvalda hafa látið í
ljós áhyggjur sínar en aukið pen-
ingamagn hjálpar til við að veikja
gengi dalsins gagnvart öðrum
gjaldmiðlum.
Bernanke ver
peningaprentun
 Nauðsynleg vegna verðhjöðnunar
Ben Bernanke,
seðlabankastjóri.