Hamar - 17.12.1957, Blaðsíða 5

> 17. desember 1957
HAMAR
5
— Hvalbragur —
■}óhannes]-jfóhanmsson - ‘Jormálsorð: jfón Qeslur Vigfússon
í hinni gömlu „Brydes“-húð var bekkur setinn,
inn í dimmu skúmaskoti.
Skrölti í Jóni í Hamarskoti.
Hann sagðist hafa heyrt, að þessi helfar hvalur
væri átján álnir talinn,
þó ekki væri mældur halinn.
*

>
\
/ \
Fyrir nokkrum árum kvað Jón
Gestur Vigfússon, sparisjóðs-
gjaldkeri, hinn fræga Hvalbrag
Jóhannesar Jóhannessonar á
skemmtun manna, enda eru þeir
unum í Hafnarfirði. Vakti barg-
urinn að sjálfsögðu mikla
skemmtim manna, enda eru þeir
nú orðnir fáir, sem kunna þenn-
an 45 ára gamla brag. Hamar
snéri sér því tO Jóns Gests Vig-
fússonar og óskaði eftir því að
fá að birta braginn svo og for-
mála, sem Jón futti bragnum til
skýringar. Varð Jón góðfúslega
við þeirri beiðni og fer Hval-
bragurinn því hér á eftir, ásamt
foxmálsorðum Jóns.
V_______________________________/
Það mun hafa verið fyrir
rðskum 40 árum, þegar Hafnar-
fjörður var svo að kalla í reyf-
um sem bær, hafði nýfengið
bæjarréttindi, bæjarstjórn og
bæjarstjóra, og lögreglu. Þó að
bærinn væri þá ungur að árum,
átti hann þó jörð eða jarðar-
part. Þótt á engan hátt geti
jafnast á við núverandi jarð-
eignir bæjarins, hafðist þó nokk
uð upp úr leigunni og þar sem
jörðin lá að sjó var náttúrlega
allur reki ófrávíkjanlega jarð-
eigandans eign. En jörð þessi
eða jarðarpartur var Hlið á
Álaftanesi. Nú bar það við einn
góðan veðurdag, að menn urðu
varir við eitthvert ferlíki í flæð-
armálinu á Hliði, sem við nán-
ari eftirgrennslan reyndist vera
Hvalur.
Þetta varð strax hljóðbært um
nærsveitir og ekki að ófyrir-
synju að bæjarstjórn Hafnar-
fjarðar léti til sín taka, þar sem
lög stóðu til þess, að rekinn
væri eign bæjarins.
Þessi atburður varð til þess,
að ýmsir af góðskáldum bæjar-
ins brugðu sér á bak Pegasus
gamla og hljómaði um allan
bæinn í langan tíma hver hval-
bragurinn á fætur öðrum, en sá
bragurinn sem tvímælalaust bar
af öllum öðrum og mesta ást-
sæld hlaut hjá almenningi var
eftir Jóhannes Jóhannesson,
Sveinssonar, Keyrshamars, sem
allir rosknir Hafnfirðingar
kannast við. Jóhannes var þá
ungur að árum, skarpgáfaður
piltur og hafði fengið skálda-
gáfuna í vöggugjöf. Má tví-
mælalaust ætla, að hann hefði
orðið mikið skáld, hefði honum
enzt aldur, en hann fórst með
Geir, eins og kunnugt er. Við
Jóhannes urðum samrýmdir vel
og gaf hann mér braginn.
Ég veit, að hann er mörg-
um kunnur, en vegna hinna,
sem hann er nýr fyrir, ætla ég
að skýra hann ofurlítið nánar.
Hann lýsir fyrst fréttinni um
hvalrekann, hvernig hún flaug
um bæinn og hvemig fulltrú-
arnir tóku fréttinni og gerðu sín
ar ráðstafanir. Þá voru hér í bæj
arstjórn Magnús Jónsson, Ágúst
Flygenring, Böðvar Böðvarsson,
Þórður Edilonsson, Sigfús Berg-
mann, Einar Þorgilsson, Sigur-
geir Gíslason og Guðmundur
Helgason, og er þeirra allra get-
ið í bragnum og þeirra viðhorfa
til málsins.
Barðinn, sem nefndur er, var
mótorbátur sem Ágúst Flygen-
ring átti. Gísla Gunnarsson
þekkja allir, en Andrés sem
nefndur er, er faðir þeirra Sum-
arliða og Kristjáns Andrésson-
ar; var hann þá mótoristi hjá
Flygenring. Lögregluþjónn var
þá Finnbogi J. Arndal, og þar
sem talað er um Kristjánsveg-
inn, er átt við veg þann sem
Kristján heitinn Auðunsson ók
eftir, með úrgang frá bæjarbú-
um.
„Mölin hjá Gvendi í Króki“,
var fyrir framan, þar sem nú
stendur Verzlunin Aldan; mig
minnir að það hafi líka verið
kallað Gesthúsavör — minnsta
kosti var sú vör þar á næstu
grösum. —
Feðgarnir sem getið er um,
voru Gísli Bjarnason og synir
hans, Bjarni útgerðarmaður og
Olafur. Áttu þeir þá allir heima
í nýbyggðu húsi, sem þeir
nefndu Bræðraborg, og er nú
Suðurgata 33, ef ég man rétt.
Bragnum ætla ég svo ekki að
lýsa nánar, en læt hann fylgja
hér á eftir:
Ýmsir sögðu áttatíu, og aðrir meira,
en hvaða ósköp yrðu að gera
allir vildu hválinn skera.
Nú var Gísli Gunnarsson af Gústa sendur
ásamt fleirum virðum vöndum
vopnuðum með sóp í höndum.
Fram eftir gekk ferðin greitt, þeir fundu hválinn.
Gísli sagði og hmjtti um halann
„á Hafnarfjarðar legu skal ’ann“.
Eftir flóði ýtar nú með óeyrð hiðu,
sem þeir aukakostnað kváðu.
en hvalnum út um síðir náðu.
Hægt á móti Barða blés nú blærinn þýður.
Heldur fór að hægja skriður
hann tók loks að „drífa niður“.
Þá æpti Gísli á Andrés hátt og á bað herða.
Tók þá „Barðinn' hlaupið harðar.
og hélt því alla leið til fjarðar.
Þrjátíu og sjö vísur, ortar af Jóhannesi Jóhannssyni.
Fótur bæði og fyt var uppá Fjarðarbúum,
körlum, börnum, konum, meyjum,
kerlingum og stráka greyjum.
En vitið þið hvað veldur þeirri voðagleði
Hafnarfjarðar hosku liði
hvalur rekinn fram á Hliði.
Allir fagna yfir því, þó enginn þekki
þetta líka feikna flykki,
fleiri þúsund króna stykki.
Fógetanum fregnir þessar fyrstum manna
færðar voru af seggjum svinnum,
sama tímann þrisvar sinnum.
Fulltrúunum fundarboð í flýti sendi
saman komu svo í skyndi,
sem er þeirra líf og yndi.
Bæjarins að bæta hag með beztu hvötum.
Eins og bezt þeir orkað geta,
sem allt of fáir kunna að meta.
Fundinn setti fógetinn með fáum orðum.
Svo frá þeirri skepnu skýrði,
sem skaparinn að Hliði stýrði.
Ágúst rak upp augu stór og andlit gretti,
Böðvar þagði, en Þórður glotti,
þörf kvað nú á stórum potti.
Sigfús Bergmann sagði höpp að svona reka.
En Einar mælti: Eg sem slíkur
ekki verð af hvalnum ríkur.
Síðan mælti Sigurgeir og sagðist vilja,
að hér væri einhver virða valinn.
á vélbát til að sækja hvalinn.
Gvendur studdi Geira mál með gefnu svari.
Ágúst bauð að „Barðinn“ færi
fyrst bærinn öðrum megin væri.
Boðið kunnu bragnar allir bezt að meta.
Á það var með eining litið.
Eftir það var fundi slitið.
Fréttin var nú flogin milli Fjarðarbúa.
Allir vildu eitthvað segja.
Enginn kunni við að þegja.
Ýmsir kváðu engan vafa á því liggja,
að bæjarstjórnin hefði í hyggju
að liafa upp úr hvalnum bryggju.
Allir þóttust ýtar sjá þess óræk merki,
að Drottinn vildi virða styrkja
í von um það, að risi kirkja.
Sumir liéldu að Satan hefði sent þeim hválinn,
sem ekki væri unt að fela,
og af því lærðu menn að stela.
Nú var komið æði á allt, sem áður getur.
Út á götu allir þutu
og ýmsir bæjarsamþykkt brutu.
En var ekki tími til að tala um lögin.
Lögreglan var líka fegin
að labba vestur Kristjáns veginn.
Á þeim vegi enginn troðist undir hefur,
því veldur einhver vondur þefur,
sem vegur þessi mönnum gefur.
Austan til við Edinborg var áð í bili.
En myrkur var og sætur svalinn,
sveif nú yfir dauðan hvalinn,
í því myrkri ekki vitund ýtar sáu
í herrans nafni heim var snúið,
en hætta mátti ei við svo búið.
Daginn eftir dreginn var nú drösull slíkur,
og liggur nú í mesta móki
í mölinni hjá Gvendi í Króki.
Hann til sýnis öllum er, sem augu hafa.
Og sagt er að hann geti gefið.
góða og liolla lykt í nefið.
Fyrir skipun fógetans, sem flestir rækja
fjögur augu áttu að váka.
Svo enginn skyldi hvalinn taka.
Hvaða tegund hvala þetta kynni að vera,
enginn þorði um að svara
svo eitthvað lengra varð að fara.
í Hamarsbrekku hárri gnæfir hús með skyldi.
Herrar á því höfuðbóli
heita Gísli, Bjarni og Óli.
Feðgar eru þessir þrír sem þarna búa.
Sérfræðingar segjast vera.
að salta niður hval og skera.
Fengnir voru þessir þrír og þekkja hvalinn,
en þeim bar þá engum saman
illa fór að kárna gaman.
Uppboð var nú ýtum birt á árans hvalnum.
Rannsóknin var hætt að hefja
og hann var nefndur „Andarnefja“.
IHflfnfirðingðr/ 1
KaupiS eingöngu nytsamar jólagjafir. |
Rafveitubúðin 1
Sími 50494. k