Morgunblaðið - 20.06.2011, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. JÚNÍ 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Forseti leið-togaráðsEvrópu-
sambandsins, Her-
man van Rompuy,
fer víða þessa dag-
ana til að bera út
boðskapinn um að Evrópusam-
bandið þurfi á auknum sam-
runa að halda til að tryggja
framtíðina. „Það er ein sam-
eiginleg framtíð: „meiri Evr-
ópa“. Það er engin leið til baka.
Þeir sem vilja forða nýju
„Grikklandi“ verða að velja
leið meiri fjárhagslegs og efna-
hagslegs samruna,“ sagði for-
setinn fyrir helgi.
Forsetinn sagði einnig að
það hefðu verið mistök á sínum
tíma að kynna evruna til sög-
unnar á þeim forsendum að
hún væri hagkvæmur kostur
fyrir viðskiptalíf og ferða-
langa, „en ekki grundvallar-
breyting í samskiptum
ríkjanna“. Evran var þó ekki
aðeins ranglega kynnt til sög-
unnar heldur líka rangnefnd,
að sögn forsetans. Það hafi
verið mistök að tala um „Evru-
svæðið“, nú þurfi að fara að
tala opið um hvað það þýði að
hafa sameiginlega mynt. „Það
þýðir að við erum í „Evru-
landi“,“ segir forsetinn, og
bætir við: „Það að hafa sameig-
inlega mynt þýðir að við erum í
einu landi, í það minnsta pen-
ingalega. Þetta gerir það miklu
skýrara hvers vegna ákvörðun
eins hefur áhrif á alla! Við get-
um einfaldlega ekki haft eina
mynt en 17 ólíkar stefnur.“
Þetta eru skýr skilaboð frá
forsetanum og þau eru í full-
komnu samræmi við skilaboð
annarra ráðamanna innan
Evrópusambandsins. Þeir hafa
áttað sig á að evran gengur
ekki upp nema
miðstýringin auk-
ist í Evrópusam-
bandinu. Ákvarð-
anir um opinber
fjármál og efna-
hagsstefnu
ríkjanna verður í framtíðinni
að taka í Brussel en ekki í ein-
stökum aðildarríkjum.
Um þetta er ekkert val að
mati forsetans og í þessu efni
verða allir að spila með. Hann
tekur sem dæmi að Evrópu-
sambandið hafi vanmetið að
efnahagserfiðleikar í þremur
litlum ríkjum, sem samtals
hafi aðeins sex prósent af
landsframleiðslu Evrusvæð-
isins, geti ógnað fjármála-
legum stöðugleika svæðisins.
Mistök af þessu tagi eru emb-
ættismenn í Brussel stað-
ráðnir í að láta ekki endurtaka
sig.
Þeir sem reyna að koma Ís-
landi inn í Evrópusambandið
ræða málin ekki út frá þeim
aðstæðum sem nú eru uppi eða
þeim forsendum sem for-
ystumenn Evrópusambands-
ins ganga út frá. Þetta er
væntanlega ein af ástæðum
þess að Rompuy forseti nefndi
Ísland ekki í ræðu fyrir helgi
þar sem hann nefndi áhuga-
söm og vænleg ný aðildarríki.
Önnur ástæða er vafalaust að
skoðanakannanir, nú síðast ný-
leg könnun Capacent-Gallup,
sýna ítrekað að stuðningur al-
mennings hér á landi við aðild
er alls ekki til staðar. Stjórn-
völd halda þrátt fyrir þetta
áfram að berja höfðinu við
steininn og ekki er við miklu að
búast úr þeirri átt. En hvenær
ætli Alþingi grípi inn í og
stöðvi þessa rándýru erindis-
leysu?
Forseti ESB segir
ekkert annað í boði
en aukna miðstýr-
ingu frá Brussel}
Ekki „Evrusvæði“
heldur „Evruland“
Viðbrögð vara-formanns
sjávarútvegs-
nefndar Alþingis,
Ólínu Þorvarð-
ardóttur, við
skýrslu sér-
fræðihóps sem mat áhrifin af
stóra fiskveiðistjórnarfrum-
varpinu, eru upplýsandi. Um
harða gagnrýni sérfræðing-
anna á stutta tímalengd nýt-
ingarsamninganna segir vara-
formaðurinn að tímalengdin
ráðist af „pólitískri skoðun“
en ekki hagfræðilegu mati.
Óneitanlega var mikilvægt
að fá þetta fram hjá helsta
talsmanni Samfylkingarinnar
í sjávarútvegsmálum. Þar
með liggur fyrir
að efnahagsleg
rök eiga ekki að
vera í fyrirrúmi
við endurskoðun á
lagaumhverfi und-
irstöðuat-
vinnugreinar landsins, heldur
„pólitísk skoðun“ Samfylking-
arinnar. Hagkvæmni skiptir
ekki máli og þar með ekki
heldur lífskjör í landinu.
„Pólitísk skoðun“ Samfylk-
ingarinnar er að íslenskur
sjávarútvegur skuli ekki vera
rekinn á hagkvæman hátt og í
skjóli VG er raunveruleg
hætta á að flokknum takist að
gera þessa kreddu að lögum
frá Alþingi.
„Pólitísk skoðun“
Samfylkingarinnar
gæti orðið þjóðinni
dýrkeypt}
Kreddurnar ráði ferðinni Þ
að er rigning á þjóðhátíðardags-
morguninn 17. júní og ég hef kom-
ið mér fyrir við útiborð á Café
Flora í Grasagarðinum í Laug-
ardal. Skjól undan regninu er að
finna undir stóru og laufríku tré rétt við inn-
ganginn og á næsta borði sitja tveir útiteknir
menn á skrafi, klæddir í regnhelda jakka og
reykja netta vindla í tilefni dagsins. Að öðru
leyti er enginn á ferli. Grasagarðurinn og
kaffihúsið eru dálítið mögnuð fyrirbrigði,
finnst mér, í miðri Reykjavík og það er eitt-
hvað mjög notalegt en um leið afskaplega óís-
lenskt við stemninguna hér í dag. Klukkan er
fjórar mínútur yfir tíu, það er logn í garðinum
og regnið fellur lóðrétt niður eins og því sé
beint á litríkar plöntur garðsins úr fínstilltum,
himneskum sturtuhaus.
Ég hafði mælt mér mót við vinkonu hér í morgun en
hún lætur ekki sjá sig og ég er orðinn örlítið frústrer-
aður og örugglega búinn að drekka svona sex sopa af
kaffi á rétt rúmlega einni mínútu þegar ég geri mér
grein fyrir að það er eiginlega algjör þögn í garðinum, ég
heyri regndropa falla á lífríkið allt í kringum mig og ein-
hvers staðar í fjarska talar fjörmikill, lítill fugl, líklega
við vin sinn, og mennirnir á næsta borði – það eru örugg-
lega 20-25 mannlaus borð laus allt í kringum okkur en
við sitjum við einu tvö borðin sem njóta skjóls frá trénu
góða – muldra eitthvað og hlæja lágt. Það er alltaf sér-
stakt að upplifa kyrrð í borg og ég finn skyndilega fyrir
friðsemd og hamingju við það að vera ein-
samall í þessu umhverfi, eins og Grasagarð-
urinn sé athvarf fyrir borgarbörn, eins og
sjálfan mig, sem þrá að öðlast tímabundið
frelsi frá togstreitunni eilífu milli þess að
upplifa sjálf sig huglægt – öllum stundum,
allt sitt líf – sem miðju alheimsins en vera um
leið meðvituð um hlutlægt áhrifa- og merk-
ingarleysi tilveru sinnar.
Ég sit rólegur um stund og nýt lífsins. Það
er hlýtt og rigning í logni er afskaplega til-
komumikið veður og allt umhverfið er grænt
og snyrtilegt en hefur um leið yfir sér dálítið
vélrænt og ónáttúrulega tilbúið yfirbragð.
Hvert einasta laufblað er eins og því hafi ver-
ið stillt sérstaklega upp. Ég hef aldrei komið
á alvörugolfvöll en grasflöt um það bil sjö
metrum frá borðinu mínu er svo slétt og ný-
slegin að hún minnir mig á myndir af golfvöllum sem ég
hef séð í sjónvarpi og dagblöðum.
Lítill fugl hoppar í grasinu í hljóðlátri rigningunni,
svartur með gulan gogg, og eftir að hafa fylgst með hon-
um stutta stund finnst mér eins og hann sé glaður yfir
einhverju og velti í kjölfarið fyrir mér hvort þessi fugl
geti haft skapsveiflur – geti verið ánægður eða leiður í
sömu merkingu og ég – og hvort við séum yfir höfuð svo
ólíkir ég og fuglinn, hvor um sig fangi í eigin táknheimi í
rigningunni. Stuttu síðar erum við báðir á bak og burt úr
Grasagarðinum en rigningin heldur áfram.
haa@mbl.is
Halldór
Armand
Pistill
Í Grasagarðinum
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
S
trandveiðar fá ekki háa
einkunn í nýútkominni
greinargerð sex hagfræð-
inga um hagræn áhrif
frumvarpsins um breyt-
ingar á stjórn fiskveiða.
„Strandveiðar eru í eðli sínu
ólympískar veiðar en reynsla af slík-
um veiðum, hér á landi sem og ann-
ars staðar, er mjög á einn veg. Þær
leiða til kapphlaups um afla sem
hækkar sóknarkostnað, lækkar
verðmæti afla og hvetja til brott-
kasts meðafla,“ segir í samantekt
þeirra.
„Sérfræðihópurinn telur mikil-
vægt að stjórnvöld séu sér meðvituð
um þessa hættu og þann kostnað
sem þessum veiðum mun fylgja.
Jafnframt leggur sérfræðihópurinn
á það áherslu að strandveiðar greiði
sama auðlindagjald og aðrar veiðar
svo koma megi í veg fyrir að allri
auðlindarentu í þeim sé sóað,“ segir í
samantekt þeirra um strandveið-
arnar.
„Drepur niður hvatann til að
viðhalda gæðum“
Bent er á að með frumvarpinu eigi
enn að auka strandveiðar eða í 9.000
lestir og ljóst sé að um verulegar
veiðiheimildir sé að ræða. Þá segja
höfundar að einu afkomutölurnar
sem til eru fyrir strandveiðar bendi
til þess að afkoma í þeim sé umtals-
vert lakari en í smábátaútgerð al-
mennt. En engu að síður sé hagn-
aðurinn samt verulegur. Stöðugt
nýir aðilar sækist eftir því að stunda
veiðarnar meðan nokkur hagnaðar-
von sé, sem smám saman auki sókn-
arkostnað.
„Tilraunir útgerðanna til að ná
sem stærstum hluta heildarmagns-
ins drepur niður hvatann til að við-
halda gæðum, með þeim afleiðingum
að gæðum hráefnis hrakar […].“
Strandveiðar hafa verið stundaðar
frá 2009 og í nýliðnum mánuði voru
470 bátar á strandveiðum, eða álíka
margir og í fyrra. Skýrsluhöfund-
arnir telja líklegt að strandveiði-
bátum eigi enn eftir að fjölga. Sam-
tímis muni þrýstingur aukast á
stjórnvöld að lengja strandveiði-
tímabilið og auka heildarafla.
Þá er á það bent að mjög skiptar
skoðanir hafi verið um gæði aflans
sem strandveiðarnar hafa aflað. Vís-
að er í úttektir sem bentu til að flest-
ir kaupendur væru ánægðir með
þann afla sem skilað var 2009. „Á
hinn bóginn virðist viðhorf þeirra
sem rætt var við vegna þessarar
könnunar vera að strandveiðifiskur
væri verra hráefni og verulegt óhag-
ræði væri að því hve mikið af aflan-
um berst á stuttum tíma.“
Verðlauna þá sem hafa selt
aflaheimildir
Í greinargerðinni er tekið er undir
þau sjónarmið að vissulega geti
strandveiðarnar komið til móts við
kröfur um aukna nýliðun í sjávar-
útvegi en þeir taka þó fram að áhrif
þeirra hljóti að verða takmörkuð og
benda þeir á ýmsar neikvæðar hliðar
þeirra: „Raunar er viss hætta á að
strandveiðar laði að sér fyrrum sjó-
menn sem hafa valið að hætta útgerð
og selja aflahlutdeild á undan-
gengnum árum. Þeir eiga oft báta
sína enn og hafa reynsluna til að
nýta þá. Margir þeirra gera sér jafn-
framt grein fyrir því að veiðireynsla
í strandveiðum getur orðið forsenda
úthlutunar varanlegra réttinda í
framtíðinni, eins og saga tilrauna til
stjórnunar smábátaútgerðar á und-
anförnum áratugum sýnir,“ segir í
greinargerðinni. „Vandséð er hvers
vegna stjórnvöld ættu að verðlauna
þá sem áður hafa selt aflaheimildir
sem þeim var úthlutað endurgjalds-
laust með því að opna þeim leið að
veiðum sem hugsanlega gætu orðið
forsenda frekari úthlutunar seinna
meir.“
Gagnrýna „ólympísk-
ar“ strandveiðar
Morgunblaðið/RAX
Umdeildar veiðar Í greinargerð hagfræðinganna er bent á að mjög skiptar
skoðanir hafa verið um gæði aflans sem strandveiðarnar hafa aflað.
Í skýrslu sérfræðinefndarinnar
er sérkafli þar sem birtar eru
beinar tilvitnanir í ónafngreinda
viðmælendur um strandveiði-
fiskinn.
„Þarna eru menn að koma til
baka inn í kerfið sem voru búnir
að selja sínar heimildir.“
„Og þó Jóni Bjarnasyni finn-
ist þetta rómantískt þá finnst
mér það ekki.“
„Það vantar nýtingu á þennan
fisk, það vantar svona 2-4% á
hann.“
„Fiskur veiddur á handfæri á
grunnu vatni og oft og tíðum er
þetta fiskur sem hentar ekki vel
í saltfiskinn, alls ekki.“
„Hann er mjög misjafn að
gæðum og í samanburði við
annan fisk er hann miklu lélegri
að gæðum.“
„Það eru til strandveiðibátar
sem fara vel með aflann.“
„Ja, við prófuðum þennan
fisk hérna áður yfir sumarið og
þetta var slæmt hráefni, ormað
mikið og frágangurinn var
ekki[… …].“
Miklu lélegri
að gæðum
SAGT UM STRANDVEIÐAR