Birtingur - 01.09.1954, Síða 10
SsWMMrntí
MMV
?.//;? j
hiálceikasíjnin^
jj.óhau.itesal jjóhaimessotta'i
Jóhannes Jóhannesson opnaði málverkasýn-
ingu í Listvinasalnum við Freyjugötu sunnu-
daginn 4. þ. m., og verður hún opin til 18. apríl.
Jóhannes hóf ungur gullsmíðanám, en hall-
aði sér síðar að myndlist og sigldi til Ameríku
til náms, hefur síðar dvalið um tíma á Ítalíu og
víðar erlendis. Hann hélt fyrstu sýningu á verk-
um sínum 1947, síðar í félagi við Sigurjón Ól-
afsson, myndhöggvara, 1949. Eru þannig 5 ár
liðin, síðan mönnum gafst síðast kostur á að
líta á myndir þessa unga málara. Mikil aðsókn
hefur verið að sýningunni, sem er hin skemmti-
legasta.
Á sýningunni eru um 20 málverk og álíka
margir smeltmunir. Er mikil nýjung að smelt-
mununum, því listgrein þessi hefur ekki verið
iðkuð hér áður að heitið geti og ekkert á síð-
ustu öldum. Skal því reynt að gera hér nokkru
nánari grein fyrir henni.
Smelt eða emalje er í stuttu máli litglerjung-
ur, sem samlagaður er málmi við ákveðið hita-
stig. Hann er samsettur af kísilsandi, blýi og
öðrum efnum, ásamt litarefnum, unnum úr
ýmsum málmsöltum. Þegar emalerað er á
málm, svo sem eir eða silfur, er glerungurinn
borinn á sem duft, og síðan er málmurinn hit-
aður þar til duftið bráðnar. Litirnir í emalje
geta orðið mjög auðugir og djúpir, og fjöl-
breytni þeirra er mikil.
En þar sem málmsöltin ákvarða litina og
þeir geta tekið breytingum við ýmis hitastig,
þá er gerð mikil krafa til æfingar og þolinmæði
þeirra, sem við þetta fást, — það er að ákvarða,
hvenær þeir litir eða blæbrigði myndast, sem
til er ætlazt.
Ekki vita menn með vissu um uppruna þess-
arar listgreinar, en hún er það gömul, að til
eru hlutir, sem taldir eru gerðir á 10. öld fyrir
Krist. Þar á meðal eru t. d. örsmáar múmíur
frá Egyptalandi, þaktar sérstökum glerungi, en
þær hafa fundizt í grafhýsum og átt að þjóna
þeim framliðnu í öðru lífi. Auk hinna egypzku
gripa, geyma söfn einnig verk Grikkja á þessu
syiði, og á 4. öld virðist listgreinin hafa náð
norður til írlands og orðið veigamikill þáttur
í liinni merku skreytilist Kelta.
Mestum blóma nær emaleringin þó í Býsans
á 9. til 11. öld e. Kr. og kvíslast þaðan bæði
austur til Kínaveldis, síðar til Japans og Ind-
lands, þó ekki fyrr en á 16. og 17. öld, en einnig
norður um Evrópu, jafnframt útbreiðslu kristn-
innar. Tegundir emalje eru aðallega tvær; hið
svonefnda cloisonné eða garðasmelt, eins og
það nefndist hér til forna, er í því falið, að ör-
þunnir málmþræðir eru lagðir á hlutinn, sem
emalera á, til að afmarka liti og mynztur. Þessa
aðferð nota Kínverjar t. d. næstum því ein-
göngu. Hin tegundin er hið svonefnda cham-
plevé, eða grópasmelt, og eru þá ekki lagðir á
þræðir, heldur er grafið í málminn fyrir skraut-
inu og glerungurinn lagður þar í. í þriðja lagi
er einnig hægt að emalera á slétta málmplöt-
una, líkt og þegar leirmunir eru skreyttir. í
þessum munum, sem Jóhannes hefur verið að
46
BIRTINGUR