Birtingur - 01.06.1957, Blaðsíða 8

— Mál og menning hefur í rauninni alltaf
verið rekin fremur sem fyrirtæki en félag og
rithöfundar hafa ekki haft bein afskipti af
daglegum rekstri þess, nema þá þeir sem
sitja í stjórn.
— Mig minnir að af 24 mönnum í stjórn og
félagsráði séu sex rithöfundar, samtals 330
ára gamlir. Hvar eru hinir ungu?
— Já, spyrjum tveir: hvar eru hinir ungu?
Ég veit ekki til að stjórn félagsins hafi nokk-
urntíma amazt við nýjum kröftum, ef þeir
á annað borð hafa viljað láta eitthvað til sín
taka. Hinsvegar býst ég við að ný viðleitni,
eins og tildæmis stofnun Birtings, hafi verið
tímabær — kannski óhjákvæmileg: þið hafið
leitað nýrra leiða og ykkur hefði vafalaust
þótt of þröngt um ykkur innan vébanda Máls
og menningar. Mér finnst bæði eðlilegt og
æskilegt að ungir höfundar hasli sér völl út
af fyrir sig — ýmiskonar ágreiningur við
hina eldri hlýtur iafnan að koma til, ef nokk-
ur töggur er í þeim ungu. Hitt fyndist mér
harla gleðilegt, ef margvíslegt frjóvgandi
samband gæti átt sér stað milli Máls og menn-
ingar annarsvegar og Birtingsmanna og ann-
arra ungra höfunda hinsvegar, enda veit óg
ekki betur en svo hafi verið.
— Jæja, nú erum við komnir út 1 rökræð-
ur. Segðu mér heldur: hefurðu fengið nokkra
eftirþanka af sálminum góða um geitarostinn
og englabörnin sem yppta hvítum væng —
þú skilur?
— Ekki veit ég til þess, svarar Jóhannes
og hlær við dátt. Annars gerði ég grein fyrir
öllum mínum lofsöngvum og persónudýrkun
í grein sem ég skrifaði sem einskonar svar til
fornvinar míns, séra Sigurðar í Holti. Hún
heitir Fagurt galaði fuglinn sá, og kom í
Þjóðviljanum einhverntíma snemma í fyrra-
sumar — ykkur er guðvelkomið að enaur-
prenta hana í Birtingi ef ykkur langar til.
— Þú hefur þó ekki ort neitt lofkvæði um
Krúsjeff, vænti ég?
— Ónei — það finnst mér nú að séra Sig-
urður ætti að gera, því hafi nokkur maður
í veröldinni staðfest fjögra áratuga róg
Morgunblaðsins um sósíalismann, þá er það
Krúsjeff á tuttugasta flokksþinginu. Annars
er vafalaust margt gott um Krúsjeff að segja
— og þið skuluð ekki láta ykkur detta í hug
að sameignarstefnan sé á neinu langvarandi
undanhaldi, þó hún hafi orðið fyrir ýmsum
hrottalegum áföllum upp á síðkastið og
þarfnist auðsjáanlega mjög gagngerðrar end-
urskoðunar. Heimurinn er í lífshættu, eins og
allir vita: kapítalisminn sem slíkur er sið-
ferðilega gjaldþrota, sósíalisminn hefur enn
ekki haft frið til að skapa sér það siðgæði
sem hæfir leitandi sálum . . .
Nú er Jóhannes að komast í gamla póli-
tíska essið sitt, en það bjargar málinu í bili
að í sömu andrá opnast stofudyrnar og hús-
freyja býður okkur til kvöldverðar 1 anddyr-
inu. Þegar við erum nýsetzt er barið að dyr-
um. Grannkona réttir fat með heitum blóð-
mörskeppi á inn um gættina. — ,,Og það er
eitthvað þægilegt við þá sem búa í grennd“,
hefur skáldið einhverstaðar sagt. Þegar við
erum búin að borða, ber ég formálalaust upp
spurningu sem brunnið hefur á vörum mér
frá því ég gróf það upp austur við Kyrjála-
botn fyrir fimm árum síðan að Anonymus
væri enginn annar en Jóhannes úr Kötlum:
— Hversvegna byrjaðirðu að yrkja þín
nafnleysingjaljóð ?
— Ég byrjaði á því af svipuðum ástæðum
og ég fór á sínum tíma að yrkja byltingar-
kvæði: ég var orðinn ósáttur við sjálfan mig
6