Austurland - 23.12.1993, Qupperneq 30

30
JÓLIN 1993.
Þú gefst aldrei upp, Sigga!
Kafli úr ævisögu Sigríðar Rósu Kristinsdóttur
Undir Hólmatindi
..í>að voru vissulega viðbrigði
fvrir nrig að koma hingað til
Eskifjarðar at' mínu stóra heim-
ili þar sem alltafvar fullt af fólki.
gestum og gangandi." segir Sig-
ríður Rósa þegar ég bið hana
um að lýsa betur fyrstu kynnum
sínum af staðnum.
..Ég var hissa á ýmsu sem ein-
kennir þorpssamfélagið og hef í
raun aldrei vanist hugsunar-
hættinum hér. Að búa í sveit er
nefnilega líkara því að búa í
borg þar sem lengra er á milli
fólks. í þorpum vilja allir vita
allt unr alla en enginn vill láta
vita neitt um sig og sína hagi.
Mér fannst fólk vilja vita allt um
mig en ég mátti ekki vita neitt
um það. Ég fann líka fyrir því
að það þótti ekki eins sjálfsagt
hér og í sveitinni að gera fólki
greiða. Hér heyrði ég í fyrsta
sinn orðatiltækið „að koma fólki
upp á eitthvað".
Ég bauð öllum góðan dag og
fljótlega var ég farin að þekkja
alla bæjarbúa í sjón. En þó að
ég talaði við fólk úti á götu
kvnntist ég því ekkert meira. Ég
heilsaði alltaf að fyrra bragði en
þegar ég var búin að búa hérna
í 20 ár ákvað ég að prófa að
hætta því. Ég gerði tilraun í eina
viku en þá heilsaði mér enginn.
Það urðu allir voðalega hissa og
spurðu: „af hverju heilsar hún
ekki?“ Það var sem sé ég sem
átti alltaf að hafa frumkvæðið.
Það hefur oft verið talað um
helvítis montið í Norðlending-
um í mín eyru. Ég svara því til
að vissulega séu Norðlendingar
oft montnir en þeir séu heiðar-
lega og hreinskilnislega montnir
en ekki með þessi helvítis laun-
drýgindi eins og Austfirðingar.
Það er ríkt í mér að vera hrein
og bein og er það gjarnan talið
vera norðlenskt mont. Mér
finnst t. d. alveg sjálfsagt að
Sigríður Rósa Kristinsdóttir.
hæla fólki ef það gerir eitthvað
gott en hér er slíkt oft túlkað á
þann veg að þá sé ég að níða
einhvern annan. Ef ég segi t. d.
að einhver sé fallegur, sé ég
jafnframt að segja að næsti mað-
ur sé ljótur! Þannig hugsum við
Norðlendingar ekki.
Ég kynntist Eskfirðingum
mest f gegnum fyrrum tengda-
foreldra Ragnars, sem voru
ágætis manneskjur og reyndust
mér vel, en ég náði litlu sem
engu sambandi við jafnaldra
mína. Ragnar var aðfluttur en
átti nokkur skyldmenni á
staðnum. Ég gat komið til þeirra
en það fólk var í sömu fjöl-
skyldu og fyrrum tengdafólk
hans. Ég kynntist nokkrum
frænkum hans en eignaðist eng-
ar sérlegar vinkonur. Konur á
mínum aldri voru flestar giftar,
með lítil börn og á kafi í sínum
fjölskyldumálum. Hér var eins
og öll hugsun snérist um fjöl-
skylduna. Það hefur aldrei nægt
mér. Ég hef hugsað um svo
margt annað, út um allan heim,
en fann ekki sálufélaga sem ég
gat rætt við um neitt annað en
börn og grautagerð.
Mér fannst Eskfiröingar með
eintæmum þröngsýnir en afsak-
aði það með því að þeir hefðu
Hólmatind á nefinu ogsæju ekk-
ert annað. En ég gat ekki sætt
mig við að sjá ekkert nema yfir
í Hólmatindinn og fannst ég
stundum komin á andlega eyði-
mörk.
Tvennt annað fannst mér ein-
kenna staðinn. í fyrsta lagi olli
það mér undrun hvað margir
þáðu af bænum. Þetta voru
erfiðleikaár og Eskfirðingum
virtist ekki finnast neitt athuga-
vert við að þiggja af sveit.
Annað, sem vakti athygli mína,
var hvað mikið var um haltar
hænur í bænum. Þar sem ég ólst
upp var ekki vani að henda
grjóti í skepnur.
í raun og veru hefði ég frekar
viljað setjast að einhvers staðar
annars staðar, t. d. á Hornafirði
en þaðan er Ragnar. Hann er
frá Svínhólum í Lóni en kom 17
ára gamall hingað til Eskifjarðar
til að stunda sjó. Vorið 1946
sótti hann til Svíþjóðar nýjan
hornfirskan bát sem hét Borgey.
Hann var á honum á síld unt
sumarið en hætti um haustið og
skömmu seinna fórst Borgey.
Það þýddi ekkert fyrir mig að
láta migdreyma um búsetu ann-
ars staðar því það var ekki
hlaupið í gott skiprúm. Menn
slepptu ekki góðu plássi eins og
á Víði enda var Ragnar vélstjóri
á honum í tíu ár. Hann var mik-
ið að heiman og það var ekki
fyrr en eftir tíu ára hjónaband
að við bjuggum saman þá var
hann í landi í sex ár. Ég hafði
þó oft hugann við að flytja fyrstu
árin og þegar jörðin Knarrar-
berg í Eyjafirði var auglýst til
sölu langaði mig mikið til að
kaupa hana. Sveitalffið togaði í
mig og þarna fannst mér upplagt
að vera með börn; í næsta ná-
grenni við Akureyri en samt
nægilega langt í burtu. Ég sá fyr-
ir mér að Ragnar gæti farið á
sjó eða fengið vinnu í vélsmiðju
á Akureyri og ég séð um smá-
vegis búskap í friði og spekt. En
Bestu óskir um
gleðileg jól
og farsælt komandi ár
Þökk fyrir viðskiptin
Ljósmyndastofa
Vilbergs Guðnasonar
Eskifirði
það var vonlaust að fá Ragnar
til að koma með mér. Hann var
límdur við Eskifjörð. Ég hef oft
séð eftir því að hafa ekki notað
frekjuna í þetta skipti og keypt
þessa jörð.
Það var margt sem ég þurfti
að læra og venj ast við í hinu nýj a
hlutverki sem sjómannskona á
ókunnum stað.Ég kom hingað
blásaklaus og tiltölulega ólygin
en lærði fljótlega að trúa varlega
þeim aflafréttum sem sagðar
voru. Víðir var á reknetum og
söltuðu þeir síldina um borð.
Tveimur eða þremur dögum eft-
ir að Ragnar fór á sjóinn, fyrsta
haustið sem ég bjó hérna, hitti
ég mann sem sagði við mig:
„Það er naumast að þeir eru
að fiska á Víði, búnir að salta í
300 tunnur og bara á leið í
land.“
Ég varð himinlifandi og fór
að búa mig undir að báturinn
kæmi, en bið mín varð löng.
Báturinn kom ekki inni fyrr en
eftir hálfan mánuð og þá með
150 tunnur. Þetta var hreinn
uppspuni úr manninum. Það var
alltaf spenna í loftinu á meðan
bátar voru á sjó og virtust sumir
menn iðka það að segja svona
lygasögur. Ég lærði því að bera
hvern mann fyrir sinni sögu og
eftir þetta tók ég því sem sagt
var um aflabrögð með ákveðinni
tortryggni. Ég held að Esk-
firðingum hafi ekki þótt svona
sögur nein lygi heldur fremur
fréttir.
Annað,sem mér þótti skrýtið
við sjómennskuna, var hið tak-
markalausa vald skipstjórans
sem undirmennirnir urðu að
lúta. Einu sinni var ræst út í kol-
brjáluðu veðri og Ragnar varð
að fara þó að allir sæju að það
gaf alls ekki á sjó. Þeir börðust
í sjóðandi vitlausu veðri norður
að Norðfjarðarhorni en komu
til baka morguninn eftir í jafn
brjáluðu veðri. Sagt var að
skipstjórinn hefði reiðst við
konuna sína, verið fullur og
ákveðið að fara á sjó. Þá þýddi
ekki fyrir áhöfnina annað en að
fylgja og má þakka fyrir að ekki
fór verr í þetta skiptið.
Frá Eskifirði var ekki hægt að
stunda sjó á vetrarvertíð á minni
bátum og var þá farið til Horna-
fjarðar eða Sandgerðis. Vertíð-
in byrjaði í janúar og voru sjó-
menn nær undantekningarlaust
að heiman fram að vertíðarlok-
um, 11. maí. Þá voru þeirheima
á meðan verið var að gera klárt
á síldina og voru svo í burtu allt
sumarið, fram í september eða
október. Allan þennan tíma
heyrðist lítið frá þeim. Það var
ekki verið að hringja heim að
óþörfu enda varla hægt þegar
þeir komu í land á stöðum eins
og Siglufirði eða Raufarhöfn.
Það gátu verið hundruð sjó-
manna í landi á sama tíma og
símstöðvarnar litlar. Við feng-
um fréttir af aflabrögðum hjá út-
gerðinni og aflatölur af síldinni
komu stundum í útvarpinu. Við
Ragnar skrifuðumst á og ég á
enn bréf sem hægt væri að vinna
aflaskýrslur upp úr. Hann gat
auðvitað ekki skrifað um neitt
annað en það hvernig veiddist.
Ég sagði svo fréttir af börnunum
og öðru því sem var að gcrast
heima.
Að síldarvertíð lokinni tók
við atvinnulcysi fram að vetrar-
vertíð. Ég hef stundum hugsað
um það á hverju við lifðum þann
tíma. Eftir góða vcrtíð gátu
peningarnir enst til matarkaupa
fram að næstu vertíð en yfirleitt
voru þeir löngu uppurnir. Þá
vorum við í reikningi í kaupfé-
laginu Björk, Pöntunarfélaginu
eöa í Verslun Markúsar Jensen
og sáum ekki peninga fyrr en
nokkru eftir að vetrarvertíð
hófst. Þá gátum við sjómanns-
konur byrjað að nudda nokkrar
krónur út úr útgerðinni.
Gleðileg jól
FARSÆLT KOMANDI ÁR
Þökkum ánægjuleg
viðskipti á árinu
sem er að líða
r
Utvegsmannafélag
Austfjarða