Húsfreyjan - 01.01.1963, Page 29

fred Áslander dósent í Stokkhólmi segir
svo um sýrustig nokkurra matvæla og
drykkja: Súrmjólk 4,32, youghurt 3,96,
epli 3,2—3,5, tómatar 4,35, appelsínur
3,84, sítrónur 2,26, súrbrauð frá ýms-
um löndum 4,2—4,6, gosdrykkir (límon-
aði) 2,64, Kóka kóla 2,5 o. s. frv. Með
öðrum orðum: Þetta er allt mjög súrt
(skyrið líka). En skemmir þetta „súr-
meti“ allt tennurnar? Varla. Farið er að
efast um algildi sýrugerlakenningarinn-
ar, en leggja áherzlu á heilnæmt fæði, er
í séu öll nauðsynleg næringarefni fyrir
tennurnar. Það sé aðalatriðið. Ofneyzla
hreinsaðs sykurs og sælgætis eflaust
skaðleg og því hættulegri, sem fæðið er
lélegra. Munið það. Suður í Vestur-Indí-
um og víðar naga börnin daglega syk-
urreyr, það er þeirra „sleikjupinnasæl-
gæti“. En ekki skemmir það tennur
krakkanna. Sykurreyrinn er nefnilega
steinefnarikur og það ræður úrslitum.
En fullorðna fólkið þarna í suðvestrinu
er gráðugt í hreinsaðan sykur, nærri
eins og við — og það þjáist af tannpinu!
Bandarískir tannlæknar ráðleggja sér-
hverjum manni að snæða epli eftir mál-
tíð og hafa mjólk og hrátt grænmeti í
aukamáltíðir. Þar vaxa epli nær hvar-
vetna. — Á íslandi má eta hráar gulróf-
ur og gulrætur með sama árangri. Þetta
hreinsar tennurnar á við góða burstun
og er mesta hollmeti, en ,sælgæti‘ er
fjörefnasnautt og tanskemmandi. Brúk-
unarleysi tanna og kjálka er líka athug-
unarvert ,,menningarfyrirbæri“. Fólkið
vill helzt mjúkmeti og margur nennir
varla að tyggja! Erlendis hafa nýlega
verið gerðar tilraunir í barnaskólum með
tyggingu. Börnin voru látin tyggja
vandlega gróft brauð, án þess að drekka
neitt fyrr en á eftir. Kunnu sum varla
að tyggja að gagni og kvörtuðu fyrst 3
stað. En tennur og kjálkar styrkjast
ekki eðlilega nema á þá sé reynt. Harð-
fiskur, gróft brauð, hrátt grænmeti o.
s. frv. er líka hollmeti að þessu leyti, þ.
e. styrkir tennurnar. Græðgi barna og
unglinga í sælgæti stendur oft í sam-
bandi við ófullnægjandi fæði. Og krökk-
um er eðlilegt að reyna á tennur og
kjálka. Þau ,,jórtra“ tyggigúmmí heldur
en ekki neitt. Fæðið var mjúkt og reyndi
ekkert á. Það eru í rauninni engin vina-
hót að gefa krakka sælgæti og mikinn
sykur. Þvert á móti er það skaðlegur
ávani. Styrkið tennur og kjálka heldur
á harðfiski, hráum rófum, gulrótum og
margskonar grænmeti. Tannskemmdir
eru að öllum líkindum aðallega hörgul-
kvilli; þ. e. nauðsynleg efni vantar í dag-
lega fæðu; svo sem fjörefni, kalk, fosfór
o. s. frv. Áður fyrr borðuðu menn brjósk
og lin bein til hollustu. Farið er að gera
tilraunir með beinamjöl í þess stað og
blanda í ýmsa rétti. Flúorblandað
drykkjarvatn er sums staðar reynt. En
flúor um of er á hinn bóginn eitur. Nær-
ingarríkt fæði verður eflaust aðal hjálp-
arhellan. Og garðyrkjumenn geta átt
drjúgan þátt í bættu mataræði þjóðar-
innar. I greinargerð Tannlæknafélags Is-
lands 17.2. 1962 segir m. a. svo:
Að komast hjá tannskemmdum er það
sem árangursríkast er, þegar barizt er
gegn tannskemmdum. Tannviðgerðir
mætti frekar líta á sem neyðarúrræði,
er grípa verður til við þær tennur, sem
skemmast.
Sem dæmi um, hve mikil áherzla er
lögð á þetta atriði, t. d. í Osló og víðar,
má nefna, að öllum barnaskólabörnum
þar er veitt ókeypis máltíð, sem saman-
stendur af grófu brauði, hörðu skonroki,
gulrót og mjólk. Þetta verður að borð-
ast eftir vissum reglum í skólanum.
Fyrst er brauðið borðað þurrt, síðan er
mjólkin drukkin og að lokum gulrótin
nöguð. Eftir að þetta fyrirkomulag var
tekið upp, tók uppundir klukkutíma fyr-
ir sum börnin að borða skammtinn sinn.
Margir af kennurunum áttu einnig í erfið-
leikum með að tyggja þurra bitana.
Enda skiljanlegt með tilliti til þess að
vaninn var orðinn sá að tyggja fæðuna
ekki, heldur renna bitunum niður
ótuggðum með mjólk, kaffi eða ein-
hverju öðru. Slíkt leiðir aftur á móti
HÚSPREYJAN
29