Eining - 01.11.1957, Blaðsíða 10

10
E I N ING
Góðtemplarahúsið í Reykjavík 70 ára
Þetta afmæli hússins var 2. október
sl, og var þá myndarlegt samkvæmi í
húsinu að kvöldi dags. Hófinu stjórn-
aði Indriði Indriðason, æðstitemplar
þingstúku Reykjavíkur, en aðalræðuna
flutti Freymóður Jóhannsson, listmál-
ari, og rakti hann sögu hússins.
Meðan setið var að kaffidrykkju fór
fram ýmislegt til skemmtunar. Guðrún
A Símonar, óperusöngkona, söng
nokkur lög og var söng hennar mjög
fagnað. Þá söng tvöfaldur kvartett úr
10 GT kórnum, undir stjórn Ottós
Guðjónssonar. Karl Guðmundsson,
gamanleikari fór með skemmtiþáttinn
Gullna hliðið og fleira. Stutt ávörp fluttu
Stórtemplar, Benedikt Bjarklind, lög-
fræðingur, Þorsteinn J. Sigurðsson, um-
dæmistemplar og fleiri. Þar á meðal
séra Friðrik Friðriksson, hinn þjóðkunni
öldungur, og má sízt gleyma orðum
hans, en þau voru m. a. þessi: ,,Eg tel
það einn þáttinn í handleiðslu Guðs á
mér, að hann leiddi mig inn í regluna
til þess að kynnast því ágæta fólki, sem
þar var að störfum“.
Fleiri templaraöldungar voru í sam-
kvæminu, svo sem Ágústa Ágústsdóttir,
Arndís Þorsteinsdóttir, séra Sigurbjörn
Á. Gíslason og Kristin Thorberg. Allt
templarar frá fyrstu árum reglunnar hér
á landi.
I erindi Freymóðs er mikill fróðleik-
ur um húsmálið, sem réttmætt er að
varðveitist hér í blaðinu, og fer það hér
á eftir.
Saga hússins:
Fyrir réttum 70 árum eða 2. október
1887, var hér í þessum sal samankom-
ið fjölmenni reglufélaga héðan úr
Reykjavík og nágrenni, ásamt ýmsum
boðsgestum meðal áhrifamanna bæjar-
félagsins og landsins, s. s. landshöfð-
ingja og frúar hans.
Salur þessi, sem við erum nú sam-
ankomin í, var þá fullsmíðaður og húsið
vígt með viðhöfn. Er sagt, að húsa-
vígslusiðir hafi þá verið viðhafðir í
fyrsta sinn hér á landi, og hafi allir
dáðst mjög að.
Frásögn af vígslu hússins er að finna
í októberblaði íslenzks Good-Templars
1887 og er hún á þessa leið.
— Allir Góðtemplarar bæjarins,
sem voru í bænum voru viðlátnir og
gengu í hátíðagöngu kl. 4 e. m. frá
gamla fundarstaðnum (leikfimishúsi
barnaskólans) og til hins nýja húss.
Þar voru þá komnir ýmsir bæjarmenn
s. s. landshöfðingi og frú hans.
Við vígsluathöfnina sjálfa var:
Jón Ólafsson alþingismaður F. Æ. T.
Indriði Einarsson, revisor Æ. T.
Guðlaugur Guðmundsson, málafærsl-
um. V. T.
Árni Gíslason, leturgrafari, Kap.
Áður en athöfnin byrjaði, afhenti Jón
Ólafsson Indriða Einarssyni skraut-ein-
kenni frá ýmsum Reglubræðrum í Rvík,
í viðurkenningarskyni fyrir starfa hans
í þarfir Reglunnar. Athöfnin sjálf fór
svo fram, að fyrst var sunginn söngur
eftir Jón Ólafsson, þar á eftir var les-
inn kafli úr biblíunni. Þá stökkti F.Æ.T.
vatni um húsið, eftir að höfð höfðu ver-
ið upp orð þau, sem venja er til, — að
lokum, eftir að Kap. hafði lesið stutta
bæn, var sungið kvæði það, eftir Jón
Ólafsson, sem hér fer á eftir :
Jón Ólafsson.
(og kvæðið er prentað í blaðinu, þó því
sé sleppt hér)
Eftir vígsluna héldu ýmsir meðlimir
Reglunnar ræður.
Þannig lýsir hinn Islenzki Good-
Templar vígslunni haustið 1887.
Og sagt er að vígslugestir hafi verið
360 manns. Þess skal getið, að Jón
Ólafsson var þá Stórtemplar
Því miður hefur mér ekki tekizt að
ná í fundargerðabók Stúkunnar Verð-
andi, frá fyrstu árum þeirrar stúku, né
heldur fundargerðabók stúkunnar Fram-
tíðarinnar nr. 13, svo það sem ég segi
hér hef ég að mestu eftir minningarrit-
um Templara, Bindindishreyfingunni á
íslandi, eftir Brynleif Tobiasson,
riti Sveins Jónssonar 1935 um húsmál
stúknanna í Reykjavík, ~ fundargerða-
bókum stúkunnar Einingarinnar frá
fyrstu árum þeirrar stúku, svo og sam-
tölum við ýmsa eldri félaga Reglunn-
ar hér í Reykjavík.
Hinn 8. maí 1880 hélt byggingar-
nefnd Reykjavíkur fund með sér, sam-
kvæmt beiðni landshöfðingja, til þess
að taka ákvörðun um, hvar fyrirhugað
Alþingishús skyldi standa. Var á fundi
þessum ákveðið, að það skyldi standa
þar sem það síðar var reist og fullgert
1881 og stendur enn í dag. Áður hafði
verið gert ráð fyrir, að það yrði reist
Dómkirkju-breiddinni fjær Austurvelli,
þannig, að framhlið Alþingishússins
væri í áframhaldandi stefnu af suður-
eða bakhlið dómkirkjunnar. Hafði
Balt byggingameistari þinghússins ekki
talið fært að láta það standa svo nærri
tjörninni, vegna þess, hve grunnurinn
væri ótraustur.
Frá þessu er sagt hér, vegna þess að
vald Alþingis hefur, vegna staðsetning-
ar Alþingishússins, eða staðsetningar
Góðtemplarahússins í nálægð þess, frá
upphafi vofað yfir þessu húsi.
Þarna sunnan við mun þá hafa stað-
ið Slökkvitólahús bæjarins.
Svo er það laugardaginn 29. janúar
1887 að byggingarnefnd Reykjavíkur
kemur saman og tekur fyrir beiðni frá
Góðtemplarastúkunni Einingin um að
fá útmælda lóð í tjörninni vestur af
slökkvitólahúsinu undir 12 álna breitt
og 28 álna langt hús með 6 álna út-
byggingu við gafl. ca. 17X7,30 m.
Nefndin veitti hina umbeðnu útmæl-
ingu og skyldi húsið standa 20 álnir
vestur frá slökkvitólahúsinu og í beinni
línu við það, — en jafnframt var áskil-
ið, að Einingin, eða sérhver seinni eig-
andi hússins væri skyldur til, ef lands-
sjóður þyrfti á hinni útmældu lóð að
halda og krefðist hennar, að flytja það
burtu á aðra lóð, er þá skyldi útvísuð
á einhverjum stað, er sem kostnaðar-
minnst væri að flytja það á.
Á fundi daginn eftir (sunnudaginn
30. jan.) samþykkti Einingin að bjóða
systurstúkunum Framtíðinni og Verð-
andi samlag um bygginguna á lóð þeirri,
er henni var mæld út í gær, gegn hlut-
fallslegu framlagi frá þeirra hendi, seg-
ir í fundargerðinni.
Ekki varð af samkomulagi því, um
bygginguna, sem Einingin bauð upp á
hinn 30. janúar. Hinar stúkurnar
höfnuðu, enda mun lóðarúthlutun þessi
fljótlega hafa vakið einhverja óánægju,
eða þótt óheppileg, því 12 dögum síð-
ar, eða fimmtudaginn 10. febrúar kom
byggingarnefnd saman á ný og nú fyrir
sunnan slökkvitólahúsið, og var þá
tekin fyrir beiðni frá Jóni Ólafssyni
bæjarfulltrúa fyrir hönd góðtemplara-
stúkunnar Einingarinnar í bréfi dags.
s. d. um útmælingu undir hús handa
stúkunni á téðum stað, 28 álna langt
með útbyggingu við gafl 6 álnir og 12
álna breitt. Hafði Einingin fallið frá út-
mælingu þeirri, er gerð var handa henni
29. f.m. fyrir vestan slökkvitólahúsið.
Af hendi stúkunnar voru viðstaddir
Jón Ólafsson bæjarfulltrúi, Guðl. Guð-
mundsson cand. jur. og Júl. Schou