Eining - 01.11.1957, Blaðsíða 11

EINING
11
steinhöggvari. Var því næst gerðarbeið-
andanum mæld lóð undir hús að stærð
eins og að framan greinir í tjörnina fyr-
ir sunnan slökkvitólahúsið og skyldi bil-
ið frá því vera I6V2 alin, húsið snúa
frá austri til vesturs, og austurgafl þess
vera í beinni stefnu við austurgafl
slökkvitólahússins.
Hver mundi nú á dögum lá ungum
hjúum, er stofna vildu eigið heimili,
þótt ein heitasta ósk þeirra væri að
eignast þak yfir höfuðið? Ég hygg, að
enginn mundi lá slíkt, — enda sanna
það óteljandi strit-stundir og fjölmarg-
ir frídagar, sem ungu heimilisstofnend-
urnir hér í Reykjavík og víðar fórna nú
á dögum, til þess að geta eignast sitt
eigið hús, eða að minnsta kosti sína
eigin íbúð.
Reykjavjkurþær okkar tíma virðist
gera sér ljóst gildi þessara nýju heimil-
isstofnana og lætur byggendunum nú
í té góðar lóðir við götur, sem vatns-
leiðslur, frárennslisæðar, rafmagns- og
símalínur hafa þegar verið lagðar í,
enda er fjárhagur og geta bæjarfélags-
ins með allt öðrum og ákjósanlegri
hætti nú en þá var, er Reglan ákvað
að byggja sitt hús hér.
Engin fyrirgreiðsla á nútímavísu átti
sér heldur stað þá. Stúkunni Eining-
unni var vísað út í Tjörn með sínar
byggingarfyrirætlanir, — sitt heimili.
En þar bjó hún líka sjálf til jarðveginn,
grunninn, sem hún og Reglan hér í
Reykjavík byggði á og hefur starfað á,
fram á þenna dag.
Eins og flestir Islendingar, sem komn-
ir eru til fullorðinsára munu sennilega
vita, þá barst Góðtemplarareglan til
landsins frá Noregi árið 1884 með
stofnun stúkunnar Isafoldar á Akureyri.
Þaðan breiddist reglan vestur og suður
og hér í Reykjavík var fyrsta stúkan,
Verðandi nr. 9 (eða 9. stúkan á öllu
landinu) stofnuð 3. júlí 1885 í gamla
barnaskólanum, þar sem nú er lögreglu-
stöðin.
Fyrstu fundi sína hélt þessi fyrsta
Reykjavíkurstúka í Borgarasalnum svo-
nefnda, þar sem nú er Verzlun Harald-
ar Árnasonar (herradeildin). En þar
komst hún ekki fyrir, eftir 3 til 4
mánuði, og stofnuðu þá nokkrir af
félögum hennar nýja stúku, Framtíð-
ina nr. 13.
Nokkrum vikum síðar stofnuðu svo
14 af félögum þessarar stúku enn nýja
stúku, Eininguna nr. 14, hinn 17. nóv,
Sú stúka hélt fundi sína fyrst á
,,Hermes“, húsi Þorláks kaupmanns
Johnson, Iækjargötu 4, þar sem nú er
Verslun Ingibjargar Johnson. Síðar
flutt Einingin fundi sína í samkomusal-
inn í Glasgow, en húsið brann nokkru
síðar.
Stúkurnar 3 ræddu fljótt um það
hver í sínu lagi og sameiginlega, að
koma sér upp húsi, — eigin heimili.
Þær héldu hlutaveltur og söfnuðu á
ýmsan annan hátt peningum í húsbygg-
ingarsj)óðinn.
Þegar á 6. fundi Einingarinnar kaus
sú stúka nefnd í málið. Þær reyndu all-
ar þrjár að ná samkomulagi um fram-
gang málsins, en urðu ekki á eitt sátt-
ar. Verðandi og Framtíðin vildu fyrst
safna sem mestu af kostnaðarverði
byggingarinnar og byggja svo. En Ein-
ingin vildi helzt hefjast handa þegar í
stað og safna fénu á eftir. Leið þannig
ár án samkomulags og framkvæmda.
En á meðan lyfti Hafnarfjarðarstúkan
Morgunstjarnan nr. 11 því grettistaki
að byggja yfir starfsemi sína fyrsta Góð-
templarahúsið á landinu, — glæsileg-
an sal, — sem gat rúmað alla íbúa
Hafnarfjarðar, sem þá voru, og jafnvel
fleiri. Hús Morgunstjörnunnar var 18
álna langt, 12 álna breitt og 5V2 alin
undir þakskegg. Engar skuldir hvíldu
á því fullgerðu, við neinn mann utan
Reglu, segir í Islenzkum Good-Templar,
frá þessum tíma. Var smíði Góðtempl-
arahússins í Hafnarfirði Iokið fyrir jól
og það vígt 17. desember, 1886. Þessa
mikla merkisviðburðar minntust Hafn-
arfjarðarstúkurnar á myndarlegan hátt
á sjötugsafmæli hússins í fyrra.
Hvött af eldmóði og stórhug Hafn-
firðinganna, samþykkti Einingin á auka-
fundi 27. janúar 1887 að byggja ein.
Áður hafði stúkan átt þess kost að fá
Glasgow keypta, en hafnað því.
Á aukafundi þessum lá fyrir tilboð
frá 8 Einingarfélögum um útvegun efn-
is til byggingarinnar. Ennfremur lá þá
fyrir tilboð frá þeim snikkurunum Geir
Zoega og Gunnari Gunnarssyni um að
taka að sér smíði hússins fyrir 1.200,00
kr., er skyldu endurgreiðast þeim með
100,00 kr. á ári, eða á 12 árum, með
5% ársvöxtum. Húsið skyldi verða 28
álna langt og 12 álna breitt og vegg-
hæð 7 álnir.
Hér er listi yfir áætlað efni í húsið:
18 bjálkar, 12 álna á 6/- .... 108,00
29 bjálkar, 12 álna á 5/50 . . 159,50
538 fet af trjám á 0/18 .... 96,84
19 tylftir gólfb. 12 feta á 10/- 190,00
31 tylft kl.borð 14 fóta á 10/- 310,00
24 tylftir þakb. 14 fóta á 10/- 240,00
150 járnplötur á 2/40 ........ 360,00
30 tré 14 feta á 2/50 .... 75,00
Saumur í þak..................... 12,00
37 t. þilb. (panel) 14 f. á 6/- 222,00
24 t. panelborð 12 feta á 5/50 132,00
6 t. panelborð 8 feta á 4/- . . 24,00
2 kassar gler á 16/-............ 32,00
4 t. gólfb. 10 feta á 9/- . . 36,00
4 t. gólfborð 14 feta á 11/- 44,00
2V2 tylft gólfb. 14 feta á 11/- 27,50
3 bjálkar 12 feta á 5/50 . . 16,50
5 bjálkar 12 feta á 5/50 . . 27,50
8 tylftir borð 8 feta á 7/- . . 56,00
480, fet gerikti á 0/07 .... 33,60
290 fet battingsplankar á 0/07 20,30
124 fet tré á 0/18 .............. 22,32
112 fet planki á 0/14 .... 15,68
1 tylft valborð á 28/-........... 28,00
500 múrsteinar................... 35,00
kalk fyrir . .................... 15,00
Listar með lofti og gólfi . . . 15,00
Saumur fr........................ 30,00
Lásar og lamir .................. 40,00
1 ofn og 1 maskína með rörum 125,00
Samtals eru þetta kr. 2.548,74
En ekki er þess getið í fundargerð-
um Einingarinnar, hver teiknað hafi
húsið.
Á fundi Einingarinnar 13. febrúar
(1887) — fyrsta fundi eftir síðari
lóðaútmælinguna segir Guðlaugur Guð-
mundsson, að tekið muni til starfa á
morgun (14. febr.) Væri verkstjóri
fenginn og leyfi til að taka möl niðri í
sandi og frammi á melum, segir í fund-
argerðinni. Hann bað þá, sem hefðu
lofað dagsverkum, að gefa sig fram, og
þau reyndust 112 gjafadagsverkin, en
alls urðu þau 200. Menn voru beðnir
að hafa með sér verkfæri og áhöld, s. s.
skóflur, börur og þ. u. 1., því erfitt mundi
með öðru móti að afla þessara tækja.
Menn voru þrungnir kappgirni og bygg-
ingaráhuga.
Næsta dag komu margir til vinnu og
verkið hófst í raun og veru. Þetta voru
ekki innantóm orð og ráðagerðir. Þetta
var heilög hugsjón.
Menn óku mölinni og jarðveginum
á sleðum yfir ísinn á tjörninni, menn
báru þetta jafnvel á börum milli sín,
og áður en ísa leysti um vorið var tjörn-
in uppfyllt á hinu umrædda svæði —