Eining - 01.01.1959, Blaðsíða 13

I
E I N I NG
13
Upp af rófum hljóm-
listarinnar
Svo heitir greinarkorn í september-
heíti . Rosicrucian . Digest og er þar
endurprentað úr indversku vikublaði.
Höfundur greinarinnar er Negrasöngvar-
inn góðkunni, Paul Robeson, sem loks
hefur nú fengið leyfi til þess að fara að
heiman úr Bandaríkjunum, en um það
var honum lengi neitað af grunsemd um
vissar pólitískar skoðanir. I þessari litlu
grein eru mjög eftirtektarverðar athug-
anir, og er greinin á þessa leið:
,,Fyrir mörgum árum hefði ég ekki
talið það hrósunarefni, eins og nú, að
vera Negri. Mér var þá ekki ljóst, að
unnt væri að miklast af slíku. Síðan hef
ég uppgötvað margt.
Slíkt hófst þegar á stúdentsárum mín-
um. Þá komst ég í kynni við rúsSneska
skólabræður. Ég heyrði þá syngja
alþýðusöngva sína og mig undraði
skyldleiki þeirra við hljómlist Negr-
anna. Hvað gat verið bogið við okkar
fyrirlitnu hljómlist, ef hún líktist mjög
hinni dáðu rússnesku? Áttum við eitt-
hvert vanmetið dýrmæti? Voru kannske
hinir fyrirlitnu Negrar, sem hafa verið
að basla við að tileinka sér slitrur hinn-
ar samúðarsnauðu menningu Vestur-
landa, raunverulega í samræmi við hina
markverðu menningarhætti Austur-
landa.
Ég tók að athuga þetta nánar og
* fika mig áfram. komst að því að ég —
Negrinn — gat sungið rússneska söng-
va eins og heimaalinn Rússi. Ég, sem
þurfti að taka á öll mínu til þess að ráða
við frakknesku og þýzku, gat talað rúss-
nesku með fullkomlega réttum fram-
burði eftir sex mánaða nám, og nú veitir
mér eins létt með kínverskuna. Ég
komst að raun um, að þetta var mér
kleift sökum þess, að Afríku tungu-
málin, sem talin hafa verið frumstæð
H sökum einsatkvæðisgerðar þeirta, hafa
gersamlega hina sömu frumbyggingu
og kínverskan. Ég uppgötvaði einnig,
að auðvelt er að snúa kínverskum ljóð-
um á afrikönsku, þótt ógerlegt megi
heita að koma þeim á enska tungu.
Einnig varð mér ljóst, að venja Afríku-
manna að hugsa í táknmyndum, var
skyld því, sem hinir miklu kínversku
hugsuðir hafa tamið sér. Þá fékk ég og
vitneskju um, að sérfræðingar höfðu
) undrast mjög skyldleika hinnar fomu
kínversku og afrikönsku listar. Sömu-
leiðis komst ég að raun um, að þótt ég
nyti ekki enskrar tungu lengra fram en
til Shakespeare, þá naut ég min ágæt-
lega með Pushkin, Dostoievsky, Tolstoi,
Laotsze og Confuciusi. Þessa skildi ég
vel. I þeirra hópi fannst mér ég vera
fullkomlega heima hjá mér.
Hér er þá ástæða til að staldra við
mikilvæga athugun. Það kom nokkuð
fyrir Evrópu með komu upplýsingar-
tímabilsins. Fram að því var list, bók-
menntir og hljómlist í skyldleikabönd-
um við menningarverðmæti Austur-
landa. Upplýsingartímabilið setti greind
og skynsemi ofar innblæstri og brjóst-
viti. Uppskeran varð kynslóð, sem sigr-
aði náttúruöflin og settist til valda í
heiminiun. En list þeirrar kynslóðar
hefur orðið að borga brúsann. I hlutfalli
við sigurgöngu vísindanna hefur verið
hin stöðuga hnignun vestrænnar listar.
Vitsmunaleg list verður ritjuleg og ófrjó.
Þetta er alvörumál. Hvert leiða vest-
ræn yfirráð heiminn, ef öll list veslast
út af? Jesús, hinn austurupprunni,
sagði sannleikann: ,,Hvað mun það
stoða manninn, þótt hann eignaðist allan
heiminn, en fyrirgerði sálu sinni.“ “
Vissulega eru þessar athugasemdir
hins gáfaða og Iærða söngsnillings,
þótt Negrablóð renni í æðum hans, mjög
athyglisverðar. I heiðni báru menn út
böm sín, og þegar menningin cifneitar
í verki ef ekki í orði bæði himninum og
hjarta mannsins, þá ber hún út sína
eigin sál. Æpa ekki ,,umskiptingarnir“
í list, bókmenntum, músík og siðum, á
hverju götuhomi? Hrópar ekki soltin sál
heimsins á eitthvað huggunarríkara,
hugljúfara og guðdómlegra? Hefur ekki
þjóðsagan um umskiptinginn orðið að
vemleika í menningarsögu síðustu alda?
Þráir ekki allur heimurinn góða bamið.
-------00O00-------
Týndursonur
Eitt mesta áfall mannkynsins var það,
að einmitt þegar framfarimar í tækni
og náttúruvísindum vom sem hrað-
stígastar, og vöxtur vélamenningar og
viðskipta örastur, má segja, uppal-
arinn — hugsjóna- og trúarlífið —
hafi dáiS frá uppeldisstarfinu og óstýri-
látu aíkvœmi sínu, sem síðan hefur
verið ofurselt látlausum styrjöldum,
hörmungum og kreppum í „landinu
langt í burtu“ frá föðurhúsunum.
-----00O00-----
MA í Noregi 30 ára og í
hröðum vexti
I október sl. var bindindisfélag ökumanna í
Noregi — Motorföremes Afholdsforbund —
30 ára. Afmælisgjöfin var eiginlega 10 nýstofn-
aðar félagsdeildir. Árið 1946 var félagatala
sambandsins 2000, en er nú á 30 ára afmælinu
15000, og er þannig í hröðum vexti. Það hefur
unnið mikið og gott verk í landinu bæði á
sviði bindindismála og varðandi öryggi í allri
umferð. Forustumenn sambandsins eru dug-
miklir og snjallir menn.
Nýársræða forsetans
FRAMHALD AF BLS. 7.
vegu. En býsna ósnortið hefur land vort
og þjóð verið af hörmungum, sem víða
hafa gengið yfir, heimsstyrjöldum, borg-
aras|tyrjöldum, kúgun, pyntingum og
landflótta. Mættum vér fyrir því halda
jafnvægi og heilbrigðri hugsun. Þróun
atvinnuveganna hefur verið ótrufluð og
hin ytri lífskjör eru í bezta lagi. Og þó
liggur eitthvað í loftinu sem truflar. Mér
kemur í hug, að það megi líkja heims-
ástandinu við lífið í Álftaveri, þegar von
er á Kötlugosi. Óhemju orka, sem er
hvorki góð né vond í sjálfu sér, hefur
verið leyst úr læðingi, og það er undir
mannlegri náttúru, sem getur verið
ýmist góð eða ill, komið, hvert þessu
ógnarafli er stefnt. Aldrei höfum vér átt
meir undir mannlegum þroska, vits-
munum og drenglund þeirra, sem með
æðstu völd fara. Vonina höldum vér því
eins fast í og nokkru sinni áður, og
göngum að þeim störfum og viðfangs-
efnum, sem næst liggja, og þjóðin á
framtíð sína og farsæld undir. Mér er
kunnugt um, að þeir fara svo að í Álfta-
verinu, og leggja ekki árar í bát, þó
þeir eigi blind náttúruöfl yfir höfði sér.
Oss er falinn þessi reitur til umönn-
unar, sem heitir hinu kalda nafni Island,
sem hlýjar oss þó um hjartarætur, hve-
nær sem það er nefnt. Nýi tíminn hefur
leitt í Ijós, að landið er betra og björgu-
legra en talið var um langan aldur. Vér
höfum tekið mikinn arf í þjóðlegum
verðmætum, bæði andlegum og stjómar-
farslegum. Kynstofninn er kjarngóður.
Er það þá ofætlun að Islendingar
geti orðið öndvegisþjóð um lífskjör,
stjórnarfar og alla andlega menningu?
Þetta er spurning Fjallkonunnar til
barna sinna. Allt frá tímum Eggerts
Ólafssonar, er Fjallkonan Madonna
Islands, ýmist jarðnesk móðir, ,,sem
á brjóstum borið og blessað hefur mig,”
eða Fjalladrottningin með „viðkvæmt
og varmt hjarta, þó varirnar fljóti ekki
í gælum,” Og með þeim orðum vil ég
ljúka máli mínu, að Fjallkonan hefur
ríkulega blessað sín börn, og ætlast til
nokkurs af þeim.
Að svo mæltu kveð ég með beztu
nýársóskum.“
Eining óskar forsetaheimilinu allrar
blessunar á nýja árinu. Verði áhrif þessa
forustuheimilis þjóðarinnar sem mest,
landi og lýð til heilla.
---0O0----
Bláikrosinn á Madagaskar hafur fjölgað fé-
lögum sínum um 40 þúsundir á fimm árum
og er félagatalan nú alls 90 þúsundir.