Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2003, Page 153

151
Sigfús Blöndal og vasabœkur Bjöms M. Ólsens
lét því Sigfús fá safn sitt til fullra afnota, en hann fékk framhaldsstyrk
frá Carlsbergsjóðnum til þess m.a. að vinna úr safni Bjöms. Þeir Sig-
fús og Bjöm skrifuðust á fram til vors 1917 um ýmis vafaatriði á með-
an á úrvinnslunni stóð. í þakklætisskyni tileinkaði Sigfús Bimi orða-
bókina (Guðrún Kvaran 2001:24).
Þegar vasabækumar eru skoðaðar sést að Bjöm hefur ferðast um
og skrifað hjá sér orð, orðastæður og orðasambönd sem hann heyrði
menn nota eða spurðist fyrir um. Orðin skrifaði hann í litlar vasabæk-
ur sem varðveittar em hjá Orðabók Háskólans og ganga þar undir heit-
inu „vasabækur Bjöms M. Ólsens“. Þær em fjömtíu að tölu, merktar
frá i-xl. Ólíklegt er að Bjöm hafi númerað bækumar þar sem ekki em
saman í númeraröð bækur sem saman eiga. Hugsanlegt er að Sigfús
hafi tölusett bækumar áður en hann skrifaði upp úr þeim. Á næstum
hverja bók hefur hann skrifað „Orðtekið“, „Búin“ eða eitthvað í þá
vem og sett stafina sína við.
Sigfús hefur tekið mikið upp úr vasabókunum og eru þær oft einu
heimildir hans um orð eða orðasambönd. Það mátti vel sjá af athugun
sem gerð var á „amfirskum orðum“ og birt var í Orði og tungu (Guð-
rún Kvaran 2002). Þar kom fram að Bjöm skrifaði hjá sér í eina vasa-
bókina (nr. iv) rétt rúmlega hundrað orð annaðhvort í Amarfirði eða
eftir amfirskum heimildarmanni. Um þrjátíu þeirra reyndust við nán-
ari athugun ekki staðbundin og í um tuttugu tilvikum er ekki hægt að
segja til um útbreiðslu vegna dæmafæðar. Rétt um fjömtíu orð (eða
ákveðnar merkingar þeirra) virðast bundin norðanverðu Vesturlandi
eða gætu verið vestfirsk. Sigfús Blöndal hefur í langflestum tilvikum
merkt orðin í bók sinni með „Amf.“ (Amarfjörður) eða „Vf.“ (Vest-
firðir) og benda skýringar og athugasemdir til þess að heimildarinnar
sé að leita í fyrrgreindri vasabók.
Engin tök eru á að athuga hér í þessari grein öll orðin sem skráð
em í vasabækumar. Þau nema þúsundum. Nú er unnið að því að koma
vasabókarefninu í tölvutækt form þannig að auðveldara verði að fá yf-
irlit yfir þau orð sem merkt em ákveðnum landshlutum. Hér á eftir
verða aðeins gerðar nokkrar athuganir á orðum í vasabókunum sem
Bjöm merkir skaftfellsk, sunnlensk, austfirsk eða vestfirsk og þau bor-
in saman við Blöndalsbók (hér eftir Bl). Stundum er þau að finna í