Vera - 01.04.1991, Page 8

MEÐ HEIMINN í HÖNDUM OKKAR
KVENLÆG VISTFRÆÐI
Hið vestrœna
hagkerfi stenst ekki
og áframhaldandi
stefna í sömu átt
leiðir miklar
hörmungar yfir
mannkyn.
Hugmyndafræði kven-
lægrar vistfræði* varð
hvorki til í sölum há-
skóla né huga eins
manns. Hún er innri rödd kvenna
sem hóf upp raust sína þar sem
þær stóðu mitt í önn dagsins í
Afríku, Evrópu eða Ameríku,
Indlandi og íslandi. Þær hafa
nokkrar látið þessa rödd heyrast
og skrifað bæði greinar og bækur.
Lengi hafa náttúrufræðingar
verið trúir hinni vísindalegu
smættarhyggju og bútað náttúr-
una niður í sífellt smærri einingar
sem þeir nefna, rannsaka, flokka
og raða upp í kerfi. Vistfræðin er
hins vegar tiltölulega ung grein
innan náttúrufræði. Hún gengur
þvert á smættarhyggjuna, tengir
saman lífverur, fjallar um áhrif
þeirra hverrar á aðra og á um-
hverfið, og um áhrif umhverfisins
á lífverur, sýnir hvernig öll
náttúran með fiæði efnis og orku
er ein lifandi heild. (Hafið þið
hugsað út í það að allt efni Jarð-
arinnar hefur verið á stöðugri
hringrás í þær 5000 milljónir ára
sem liðnar eru frá því hún
myndaðist. Þetta er alltaf sama
efnið. Ekkert bætist við nema
einstaka loftsteinn. Kolefnisögn
sem nú er í upphandleggsvöðva
okkar, var sl. sumar í kálhaus úti
í garði, árið þar áður í ánamaðki
sem hafði fengið hana úr dauðri
plöntu sem hann át, en plantan
hafði unnið kolefnið úr andrúms-
loftinu við ljóstillífun o.s.frv.,
o.s.frv. og fyrir nokkrum milljón-
um ára var þessi sama kolefnis-
sameind e.t.v. í einhverri mynd-
arlegri risaeðlu.)
Lengi vel héldu vistfræðingar
manninum utan náttúrunnar
trúir hinni aldagömlu kenningu
að maðurinn væri yfir náttúruna
hafinn. Það var ekki síst bók
Rachel Carson, Radciir vorsins
þagna, sem kom mönnum að ein-
hveiju leyti niður á Jörðina, en sú
bók fjallaði um áhrif skordýra-
eiturs á náttúruna, þar með talda
menn. Svo fór að menn gátu ekki
lengur lokað augunum fyrir þeim
áhrifum sem maðurinn hefur á
náttúruna, jarðvegseyðingu, auð-
lindaþurrð og mengun.
Umhverfisfræði, mann- eða
samfélagsvistfræði fjalla um á
hvern hátt megi uppfylla þarfir
mannfólksins í sátt við náttúruna
sem það er hluti af. Á grunni
þeirra fræða hefur verið mynduð
stjórnmálahreyfing, sem víðast
hvar kennir sig við græna litinn.
(Framsóknarflokkurinn er þó
hreint ekki slík hreyfing.) Græn-
ingjar benda á, að í vestrænum
iðnaðarsamfélögum sé breitt bil á
milli menningar og náttúru.
Menn lifa í þeirri blekkingu að
þeir séu yfir náttúruna hafnir og
að lausn allra vandamála sé að
beisla náttúruna enn frekar og
„sigra“ hana. Hið vestræna hag-
kerfi stenst ekki og áframhald-
andi stefna í sömu átt leiðir
miklar hörmungar yíir mannkyn;
er hægfara sjálfsmorð. Til að
snúa af þessari braut verða menn
að viðurkenna sjálfa sig sem
hluta náttúrunnar og taka mið af
náttúrulögmálum s.s. hringrás-
um efna.
Segja má, að þessi sjónarmið
Græningja hafi hlotið blessun
Sameinuðu þjóðanna þegar alls-
8