Tímarit Verkfræðingafélags Íslands


Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.10.1916, Blaðsíða 12

Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.10.1916, Blaðsíða 12
46 was bei der Dampfmaschine immer einige Zeit er- fordert. Ganz enorm sind allerdings die Anforde- rungen, die die Konstruktion dieser Maschinen an den Erfindungsgeist der Ingenieure stellt. Wegen des beschránkten Raumes und des geringen zulássigen Maschinengewichts mtissen alle Teile so leicht als möglich, d. h. unter Zugrundelegung sehr hoher Materialbeanspruchungen konstruiert werden. Dabei soll die Mascliine trolz ihrer Kompliziertheit absolut zuverlássing arbeiten und keine Reparaturen erfor- dern, da die geringste Betriebsstörung den Yerlust des Bootes und seiner Mannschaft bedeuten kann. Es ist das Verdienst von Krupp und besonders der Maschinenfabrik Augsburg- Núrnberg diese Maschi- nengattung zuerst erfolgreich durchgebildet zu haben. Ist auf diesem Gebiete der Dieselmotor bereits zu höchster Vollkommenheit gelangt, so ist seine Ent- wicklung auf anderen Gebieten, wie dem Eisenbahn- und Automobihvesen und der Luftschiffahrt sicher noch nicht abgeschlossen. Welche Eroberungen mögen ihm da noch beschieden sein, ihm dem Júngling der vor kaum 18 Jahren erst das Licht der Welt er- blickte? Leider hat der geniale Erfmder, Dr. Ing. Rudolf Diesel nur einen Teil der Entwicklung mit eigenen Augen sehen dúrfen, aber sein Name, den wir in dankbarer Erinnerung behalten wollen, wird in seines Geistes Kinde der D i e s e 1 - Maschine, fortleben. Dlesclmótorinn. Útdráttur úr fyrirlestri fluttum á pýzku af Dipl.-Ing. G. Funk í V. í. 13. apríl 1916. Pað er ekki lengra siðan en árið 1893, pá birti pýzki verkfræðingurinn Diesel bók um hugmjmd sína og vís- indalega útreikninga að nýrri mótortegund, er marga kosti átti að hafa fram yfir pá, sem notaðir voru til pess tíma. Pað er pessi mótor sem nú ber nat'n Diesel um víða ver- öld. Bókin vakti pegar mikla athygli og 2 stórar vjelaverk- smiðjur pýzkar tóku að sjer og báru kostnaðinn við smíð- ar og tilraunir undir umsjá Diesel. Fyrsta vjelin var full- gerð og seld til notkunar 1898. Árið 1911 höfðu pegar ver- ið gerðar Dieselvjelar, er samtals höfðu 600,000 hestöfl, en nú má óefað telja pau langt umfram fyrstu miljónina. Nokkur ástæöa til pess, að svo langt varð tilraunastig pessarar vjelar, var sú, að Diesel hugsaði sjer fyrst að nota koladuft tit eldsneytis, en vegna ýmsra erfiðleika varð að snúa á aðra braut og nota hráolíu og brá pá fljótt til hins betra með framfarirnar. Aðalkostur Dieselvjelanna fram yflr aðrar hreyfivjelar er sá, að pær taka peim mikið fram að hagsmunum. Beztu gufuvjelar breyta í vinnu 14°/o hitamagns pess, sem fram- leiðist, gasmótorar um 20°/o, en Dieselvjelin 35°/o. Aftur er Dieselvjelin margbrotnarí og dýrari. Til brenslu í Dieselvjelum er aðallega notuð hráolía, er hún að vísu nokkuð dýr, en má vinna úr henni benzin og steinolíu og nota síðan til brenslu olíu pá, sem eftir verð- ur og nefnd er Masútolía. Framleiðsla hráoiiu i heiminum er mikil, var 43 milj. tonn árið 1913, og eykst óðum, par sem enn er lítið sem ekkert framleitt í Mexíco og Kina en par eru miklar olíu. lindir.- Er talinn enginn vafi á pví, að hráolían muni end- ast um marga mannsaldra. Nú flytzt fullur helmingur allr- ar hráolíu frá Norður-Ameríku. Aðrar olíutegundir eru og notaðar til brenslu, má par sjerstaklega nefna tjöruolíu, sem mikið er framleitt af í öllum gasstöðvum og fyr varð að litlum notum. í Pýzkalandi eru engar hráolíulindir, og hefur pví síðan ófriðurinn hófst notkun tjöruolíu farið mjög i vöxt. Er par nú framleitt svo mikið af henni að helmingur mundi nægja til framleiðslu 300,000 ha. Tjöruolia hefur og pann kost, að hún er miklum mun ódýrari en hráolía, en par sem hún er notuð, verður vjelin sjálf að vera með nokkuð frábrugðinni óg margbrotnari gerð. Gerð Dieselvjelarinnar er annaðhvort tvigengis eða fjór- gengis. Sjerstaklega á seinni árum hafa pær fyrnefndu feng- ið talsverða útbreiðslu. Notagildi 4-gengisvjelanna er að vísu hærra, en pær verða pyngri og margbrotnari en 2- gengisvjelar. Menn deilir enn nokkuð á um, hvor tegundin sje betri, en ekki verða nema 2-gengisvjelar notaðar til framleiðslu pess feikna afls, er skiftir tugum púsunda hest- afla, er parf til pess að reka fram stóra vígdreka og önnur risavaxin hafskip, sem nú á tímum er lagt mjög kapp á að gera vjelar pessar nothæfar fyrir. Fram til pessa tíma hafa Dieselvjelar nær einvörðungu verið notaðar til aflframleiðslu á föstum stöðvum. Hafa pað verið 4-gengismótorar uppreistir. Peir eru að mörgu líkir gasmótorum, en vegna miklu hærri prýstings verða peir að vera með mun sterkari gerð. Sjerslaklega sterk parf hettan á sívalningnum að vera, par sem hún getur orðið 1800° G. heit og prýstingurinn verið upp i 40 atm. Sjerstök gerð hennar á stórum mótorum, hleypir mjög fram veröi peirra. Svo sem fyr er drepið á, eru aðalkostir Dieselvjelanna pessir: 1. Einstök hagnýting eldsneytisins og par með lítill reksturskostnaður. 2. Fær eru fyrirferðalitlar. 3. t*ær eru jafnan til taks til notkunar. 4. Frá peim stafar hvorki reykur nje ólykt. Pessum kostum búin hefur Dieselvjelin víða útrýmt öðrum aflvjelategundum t. d. í innan bæjar aílstöðvum. Par er oft lítið húsrúm til umráða og pörfin oft mismun- andi á ýmsum tímum sólarliringsins. Par sem eldsneytið er dýrt eða flulningar erfiðir, svo sem í námum afskektra fjalla, er hagurinn við notkun peirra framar öðrum vjel- um mjög mikill. Vegna pess að pær eru jafnan til taks fyrirvaralaust, eru pær oft notaðar sem varaaflvjelar, par sem aðalvjelin er t. d. gufutúrbínu, en gripið lil peirra pegar aflpörlin snögglega vex. Dieselvjelar eru nú notaðar um allan heim, en mestri útbreiðslu hafa pær náö í Pýzkalandi, pá eru pær og mjög notaðar í Rússlandi, en mestmegnis pýzkar vjelar. Par er olían ódýr en kolin dýr. í Englandi og Frakklandi eru pær lítt notaðar, ennfremur i Ameríku. Par er ástæð- an sú, að alt eldsneyti er ódýrt, en smíði Dieselvjelanna tiltölulega dýr í samanburði við aðrar aflvjelar. Enn er notkun Dieselvjela í flutningatækjum á byrjun- arstigi. í bifreiðar eru pær ekki hentugar, en nú fyrir

x

Tímarit Verkfræðingafélags Íslands

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Verkfræðingafélags Íslands
https://timarit.is/publication/860

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.