Tímarit Verkfræðingafélags Íslands


Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.10.1916, Side 13

Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.10.1916, Side 13
47 skemstu var tekið að reyna pær í Þýzkalandi í dráttar- vagna á járnbrautum, og fekst góð reynsla um pær, par sem pær urðu notaðar í sambandi við rafmagnsvjelar til dráttar mannflutningavagna, er voru tiltölulega ljettir en áttu að fara mjög harða ferð. Nú á siðustu árum hefur notkun Dieselvjela i skipum vakið mikla athygli, hafa framfarirnar á pví sviði verið mjög hraðfara og vænta menn sjer mikils af peim. Er pað bygt á sjerstökum yflrburðum, sem Dieselvjelin hefur fram ylir bæði gufuvjelar og gufutúrbinur. Allur vjelaútbúnaður verður miklu ljettari og fyrirferðaminni, eldsneytið gleypir ekki eins mikið skiparúm og enginn reykur sjest, er pað kostur mikili á herskipum. Hirðing vjelarúms er miklu vandaminni og hægari, svo mikils sparnaðar gætir í mannahaldi. Par parf pannig enga kyndara og engin tímaeyðsla fer til pess að hita upp vjelina, hún er altaf til taks fyrirvaralaust og polir langvarandi notkun, jafnvel pó mjög sje hert að henni. Þá er tekið er tillit til pessara kosta hennar, má búast við, að hún útrými gufuvjelinni, par sem olían er ódýr t. d. í stórum olíuílutningaskipum. Meslum örðugleikum við fullkomnun vjelarinnar til not- kunar í skipum hefur valdið flókinn útbúnaður til pess að breyta stefnu skipsins, en nú eru menn vel á veg komnir að buga pessa erfiðleika. Dieselvjelin er nú stöðugt sett í fleiri og stærri skip. Jafnvel 1000—2500 hestafla vjelar eru orðnar mjög algengar. Sjerstaklega hefur skipasmíðastöð Burmeister & Wain í Kaupmannahöfn tekist að fullkomna vjelina og auka henni útbreiðslu. Hefur sú skipasmiðastöð eingöngu smíðað fjórgengisvjelar og á pað sjálfsagt mikinn pátt i pessum góða árangri, pví pær vjelar eru lengra á veg komnar, en hafa pó pann galla, að pær eru tiltölulega pyngri og fyrirferðameiri en tvigengisvjelar. Hefur nú nýlega stórt danskt gufuskipafjelag — Dansk Östasiatisk Kompagni — fargað öllura skipastól sinum og lætur nú smiða ný skip cingöngu með Dieselvjelum. Sýnir petta eitt hvilíkt traust útgerðarmenn bera til Diesel-vjel- anna. Pýzku skipasmiðaslöðvarnar halda sarnt fast við tvígeng- isvjelarnar í pví trausti, að sú leið sje vænlegri til pess að fá miklu aflmeiri vjelar, 10000 hestafla og fram yfir pað. Eru pað ekki sízt hernaðarástæður, sem hvetja til pess að leggja svo mjög kapp á petta, pví í stórum herskipum mundu Dieselvjelar hafa æði marga og mikla kosti fram yfir hvers konar gufuvjelar. I einni tegund skipa, neðansjávarbátum, eru nú á síð- ustu tímuin nær eingöngu notaðar Dieselvjelar, hafa pær útrýmt benzól-vjelum og gufuvjelum með oliukyndingu, er fyr voru notaðar. Sjerstakir kostir peirra eru einkum, að ekki verður eins óbærilega heitt í skiprúminu, par sem ummyndun elds- neytisins í knýjandi afl er fullkomnari en í öðrum vjelum, en eldsneytiseyðslan er minni og komast peir pví lengri leið frá heimahöfninni með sömu birgðum. Bá er og íkveikju- hættan hverfandi móts við benzól-vjelar. Ennfremur er háturinn liðugri til snúninga ofansjávar, 'er liann kemur upp úr kafinu. í neðansjávarbátum er pað um fram alt nauðsynlegt að vjelin sje fullkomlega ábyggileg, pá parf hún einnig að vera ljett og fyrirferðalítil. Bessum kröfum hefur tekist aðdáanlega vel að fullnægja með Dieselvjelinni. Vafalaust á Dieselvjelin mikla framtíð fyrir sjer og mun ná útbreiðslu á mörgum sviðum frekar en orðið er, pegar tekizt hefur að fullkomna hana enn belur. Flóaáveitan. Landsstjórnin skipaði 16. febr. 1916 samkv. pingsálykt- unartillögu alpingis 1915 nefnd priggja manna til pess að ransaka Flóaáveitumálið. Voru peir skipaðir í nefndina: Jón Porláksson landsverkfr., formaður nefndarinnar, Gísli Sveinsson yfirdómslögm. og Sigurður Sigurðsson búnaðar- ráðunautur. Nefnd pessi hefur nýverið lokið störfum sínum og sent stjórnarráðinu aílitarlegt og fróðlegt álit. Höl'um vjer haft tækifæri til pess að kynnast pvi og skal hjer getið stutt- lega aðalefnis pess. Er fyrst sagt ágrip af sögu áveitumálsins og lýsing fyrir- hugaðrar áveitu. Fyrir 38—40 árum mun í fyrsta sinn hafa komið fram opinber málaleitun um áveitu á Flóann. Að tilhlutun sýslunefndar Árnessýslu og Búnaðarfjelagsins hafa möguleikar pessarar áveitu verið ransakaðir af ýms- um og voru lengi skiftar skoðanir um, hvort bæri að nota til áveitunnar vatn úr Hvítá eða Þjórsá. Loks 1906 rjeð Búnaðarfjelagið danskan verkfræðing Karl Thalbitzer — var ekki völ á neinum islenzkum verkfræðing pá — til pess að gera nauðsynlegar mælingar í Flóanum og áætlun um kostnað verksins. Var hann við pær mælingar 2 sumur, 1906 og 1910 og komst að peirri niðurstöðu að bezt mundi að taka Hvítá til áveitu á F’lóann, en Pjórsá á Skeiðin. Landið í Flóanum, sem vatn úr Hvítá getur náðst yfir mældist 169,5 □ km. Gert var ráð fyrir, að til áveitu yrði tekið upp vatn, er næmi nálægt 0,109 m“ á sek. fyrir hvern □ km; pað verða samtals 18,6 m° á sek. Petta vatnsmegn samsvarar pví að alt áveilusvæðið í Flóanum fyltist með 0,32 m djúpu vatni á 32 sólarhringum. Ætlast er til að áveitan sjc flóðverita eða uppistaða og að veitt verði á svæðið í mánuðunum maí og júní. Áætlaði Thalbitzer kostnaðinn 600 pús. krónur. n.rin 1914 og 1915 voru enn gerðar mælingar i Flóanum af Jóni H. ísleifssyni verkfr. undir yfirumsjón Jóns Porlákssonar landsverkfr. Var síðar gerð ný áætlun um tilhögun áveitunnar og kostnað við verkið. Er hún í aðalatriðum pessi: Vatnið á að taka úr Hvítá á Brúnastaðaflötum og gera par flóðgátt úr steinsteypu. Aðalskurðurinn er 15,7 m að botnbreidd og hallinn á 2200 m næst ánni 1:2000, en eykst úr pví og verður 1:750 til 1:900. Með 1,2 m vatnsdýpt Ilytur hann 19,1 ten.m vatns á sek. (Pað er 4—5 sinnum meira vatnsmegn en í Elliðaánum við Reykjavik pegar pær eru í meðallagi vatnsmiklar). Áveitusvæðið mældist nú 151,5 □ km. Eru áveituskurðifnir ekki niðurgrafnir nema að nokkru leyti, en að öðru leyti myndaðir af görðum meðfram peim; er pá auðveldara að ná vatninu út úr peim. Jafnframt eru áætlaðir pverskurðir eftir pvi sem purfa pykir og fylgja peir víða vatnsrásum peim sem fyrir eru. Kostnaðaráætlun sú sem gerð var um verkið 1915, er pannig: 1. Skurðir. a. Gröftur á 40,000 ten.m í lausri hraunklöpp á 1,50.......................... b. Gröftur á 207,400 ten.m í mold- ar- og mýrarjarðvegi á 0,45.... c. Gröftur og hleðsla á 245,100 tenm. í moldar og mýrarjarð- vegi 0,70.................... kr. 60,000 — 93,330 — 171,570

x

Tímarit Verkfræðingafélags Íslands

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Verkfræðingafélags Íslands
https://timarit.is/publication/860

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.