Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.03.1919, Blaðsíða 14

10
TÍMARIT V. F. í. 1919
arbyltingin hófst í nóv. 1918. Skýrslurnar sýna þa'ð,
að engin rýrnun hefur orðið á járnframleiðslunni,
eftir að liætt var að gefa út opinberar skýrslur, held-
ur það sem furðulegt má heita, að alt árið 1917 og
fyrra helming ársins 1918 var framleiðslan, flesta
mánuðina, m ei r i heldur en nokkru sinni áður á ó.
friðarárunum, svo sem sjá má á eftirfarandi töflu:
(1000 smál.)
Mánuðir 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918
Janúar 1387 1611 1567 874 1078 1083 434
Febrúar .... 1338 1594 1456 803 1037 944 893
Mars 1448 1629 1603 938 1114 1104 1039
April 1453 1588 1534 939 1073 1131 1085
Maí 1494 1643 1607 986 1113 1198 1185
Júní 1454 1609 1531 990 1079 1125 1183
Júlí 1517 1648 1564 1048 1133 1190 1180
Ágúst 1550 1640 587 1051 1145 1186 1155
September . . . 1553 1591 580 1034 1116 1120 1105
Október .... 1570 1653 830 1076 H 61 1076 1049
Nóvember . . . 1538 1589 789 1019 1101 1008
Desember . . . 1567 1611 854 1029 1102 977
Allt árið . . 17,87 19,31 14 40 11,79 13,25 13.14 ca 12 milj
Taflan sýnir að um verulega rýrnun á framleiðsl-
unni er ekki að ræða fyr cn í janúar og febrúar 1918,
en sú rýrnun stafar þó aðallega af uppreistartilraun-
um og verkföllum, er nokkur brögð voru að i árs-
byrjun og af því losi, er þá um hríð komst á vinnu í
landinu. pegar byltingarnar eru bældar niður eykst
framleiðslan aftur svo mjög, að í maí 1918 er hún
næstum 1.200.000 smálestir, eða 80% af framleiðsl-
unni á sama tíma 1912 og talsvert meiri, en öll fram-
leiðslan var i Bretlandi nokkur ár f y r i r ófriðinn.
(Engar ábyggilegar skýrslur eru til um framleiðslu
efnivöru í Bretlandi á ófriðarárunum.)
Með stjórnarbyltingunni í nóv. 1918, hefst ný aftur-
för. Er hún eftir þeim fregnum, sem cnn cru fengnar
miklu stórkostlegri en sú rýrnun, er stafar af ófriðn-
um, sem ekki er nema 30% af venjulegri framleiðslu
á friðartímum. (Tidsskrift for Industri.)
Yerslunarfloti Norðurlanda um áramótin.
Samkvæmt bráðabigðaáætiun norska sjóvátrygg-
ingafjelagsins „Det norske Veritas“, var vcrslunar-
floti Norðurlanda um ármótin þessi:
Eim- og mótorsk. Seglskip Alls
skip smál. skip smál. skip smál.
Noregur . . 1,320 1.582.000 194 240.000 1.514 1,822,000
Svíþióð . . • 1,031 889,000 221 64.000 1.252 953.000
Danmörk . . 448 615,000 194 65.000 642 680,000
Taflan nær að eins yfir skip er bera minst 100
smálestir. Eimskipa- og mótorskipasmálestatalan er
miðuð við „brúttó“-burðarmagn (þ. e. alt burðar-
magn skipsins, þar mcð taldar vjelar og allur útbún-
aður), en seglskipa við „nettó“-burðarmagn (þ. e.
það sem skipið bcr af vörum).
Vert er að geta þess, að nú er danski seglskipaflot-
inn stærri en sá sænski, sje miðað við skip er bera
minst 100 smál. — Norsku seglskipin eru að meðal-
tali nokkru stærri en þau dönsku og sænsku.
Eftirfarandi tafla sýnir hreina rýrnun flotans af
hundraði, nú á ófriðarárunum (aukning merkt
með +):
Eimskip og o/ /0 skipafjölda mólorskip ut' smál.fjðlda Segl % skipafjfilda skip nf smál.fjölda A1 % skipafjölda Is af smál.íjölda
Noregur Svíþjóð Dunmörk 21.4 5.2 22,2 20 3 12.4 20,1 61,3 41,5 21,1 55,0 38,0 + 30,0 30.8 14,5 21.9 27,6 14,8 17,1
í Noregi er hrein rýrnun flotans mest og Norð-
menn bafa líka orðið fyrir langmestu ófriðartjóni.
Að rýrnun flotans er þó ekki mciri, stafar af skipa-
kaupunum miklu 1915 og í byrjun ársins 1916. —
pá voru keypt gönud eimskip er alls bera 500.000
smálestir.
Seglskipatjón Norðmanna, — hrein rýrnun 55%.—-
er gífurlegt. Nokkuð stafar rýrnunin þó af sölu skipa.
Eftirtektarvert er það, að á ófriðarárunum hafa
Danir aukið seglskipaflota sinn um 30%, að smálesta-
fjölda.
Eftirfarandi tafla sýnir skipaljón Dana af völd-
um ófriðarins, eftir því er N. Ilöst framkvæmdastjóra
telst til:
Ár E skip m s k i p smál „brúttó“ S skip 2glskip smál. „brúttó"
1914 6 8,968 1 235
1915 12 22,542 12 1.448
1916 39 54.251 18 4,349
1917 78 109.324 49 22,795
1918 14 27 000 21 6,035
Alis 149 um 222,000 101 um 35,000
Alls bafa farist 150 dönsk eimskip og 100 seglskip.
Báru eimskipin 222.000 smál. alls, en seglskipin
35.000 smál. Fleslum skipunum var sökt 1917, þcgar
cftir að út'var gefin yfirlýsing um ótakmarkaðan
kafbátahernað.
Á ófriðarárunum bafa auðvitað bæði verið keypt
og seld nokkur skip, svo og smíðuð. 1. jan. 1914 áttu
Danir 644 eimskip, er báru 730.000 smál. br„ en í
miðjum nóv. 1918 voru eimskipin ekki nema 496 og
532.000 smál. br„ þeim hefir því fækkað að mun;
þar á móti hefur seglskipum 1‘jölgað.