Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.02.1928, Blaðsíða 22

14
TÍMARIT V. F. í. 1928
b. G j ö 1 d.
1. Föst árleg gjöld (vextir, lóöarleiga,
viðhald, vátr., skattar, framkv.-
stjórn) .......................... kr. 138,000,00
2. Rekstrar- og vinslukostnaður fyrir
liver 1000 mál, um.................. — 3,800,00
Eftir þessu verður at'gangs kostnaði til þess að
greiða fyrir síldina, ef verksmiðjan fær alls 60, 80,
100 eða 120 þús. niál sem hjer segir:
Unnið nr þús.
málum: 60 80 100 120
Tekjuralls:kr. 968,700 1,291,600 1,614,500 1.937,400
Kostn. alls: kr. 366,000 442,000 518,000 594,000
Mismunur: kr. 602,700 849,600 1,096,500 1,343,400
Mism. á mál: kr. 10,04 10,62 10,96 11,19
Samkvæmt þessu ætti verksmiðjan að geta borgað
frá kr. 10,04 til kr. 11,19 fyrir hvert mál síldar, mið-
að við þann afla sem hjer var áætlaður. Til þess að
tryggja afkomu fyrirtækisins, mundi þó þurfa að
leggja meira fyrir (í afborganir eða á annan hátt)
en þá 2% af stofnkostnaði, sem taldir voru með föst-
um útgjöldum hjer að framan. Sjeu greiddar 9 kr.
fyrir hvert mál síldar, verður tekjuafgangur af
rekstrinum þannig:
Ef unnið er úr 60 þús. málum kr. 62,700,00
— — - - 80 — — — 129,600,00
_ _ _ . 100 — — — 196,500,00
_ _ _ _ 120 — —- — 263,400,00
Hæsta verð sem verksmiðjurnar á Siglufirði munu
hafa gefið fyrir hræðslusíld sumarið 1927 (samn-
ingsverð) mun hafa verið 9 kr. pr 135 kg, eða 10 kr.
pr. 150 kg. Með núverandi verðlagi á afurðunum,
sem miðað er við í áætluninni, munu þær litlu verk-
smiðjur, sem nú eru þar, ekki heldur geta goldið
hærra verð en þetta, og væri einnig frá því sjónar-
miði rjettmætt að láta það, sem sannvirði sildarinnar
reynist þar fram yfir, ganga til þess að tryggja fjár-
hagsgrundvöll verksmiðjunnar, a. m. k. fyrst um
sinn.
pótt vinslan fari niður i 40 þiis. mál verður eftir
þessari áætlun enn þá unt að standast öll föst árleg
gjöld, og greiða 9 kr. fyrir hvert mál sildar, en þá er
tekjuafgangur einungis 5.800 kr. Sje vinslan til múna
fyrir neðan 40 þús. mál, verður tap á rekstrinum.
En mesta afköstun, sem ætti að nást í allra bestu
veiðiárum, er 160 þús. mál, og mundi eftir þessari
áætlun gefa í tekjuafgang kr. 397,200 með 9 kr.
gjaldi fyrir hvert mál.
pótt nú verðbreytingar geti raskað þessari áætlun,
þá er það min skoðun, að samkvæint almennu við-
skiftalögmáli muni verð á síldarmjöli og síldarolíu
aldrei til langframa verða lægra en svö, að vel útbú-
in verksmiðja, undir góðri stjórn, sje sámkepnisfær,
þegar hún á kost á jafngóðu hráefni og íslensku
sumarsíldinni.
Að endingu skal jeg láta i ljós skoðun mína um
það, hvernig tryggast og hagkvæmast sje að stofna
og reka slika verksmiðju. Jcg álít að samlag eða
samvinnufjelag síldveiðimanna ætti að eiga hana
og reka. Með því móti tryggja þcir sjer að fá sann-
virði fyrir síld þá, sem þeir veiða til bræðslu. Og
fyrirtækinu sjálfu er best horgið í erfiðum árum
með því, að hagsmunir veiðimanna standi utan um
það. Með þvi móti verður best stýrt fram lijá mestu
liættu slíks fyrirtækis, sem er sú, að það fái ekki sild
til bræðslu i aflatregúm árum.
Fiskirækt með rafmagni.
Alllangt er orðið síðan rannsóknir fyrst liófust
á því hver áhrif rafmagn hefði á lifandi fisk. í
Pflúgers arkívi1) skýrir dr. Scheminzky í Wien frá
því, að rakstraumur hafi þau áhrif á fiska, að þeir
snúi sjer í straumáttina með sporðinn að hakskaut-
inu. Riðstraumur liefir liinsvegar þau álirif, að þeir
snúa sjer þvert á straumstefnuna. Þá skýrir liann
frá því, að sje straumurinn látinn verka lengi á
fiskinn, falli hann í dá. Þegar straumurinn hættir
aftur raknar fiskurinn við skömmu síðar.
1) Pflúgers Archiv fúr die gesamte Physiologi des
Menschen und der Thiere. Berlin 1914, 202. bindi, bls.
200—266.
Eftir ófriðinn mikla liafa verið gerðar tilraunir
víðsvegar í Þýskalandi, einkurn í Wúrtenherg, í
hjeraðinu Hohenzollern, og við Möhne-dalstífluna
hjá Hamm, að veiða fisk með rafmagni, en eigi er
málið komið af tilraunastiginu enn.
Þegar fiskrækt er rjett rekin i tjörnum og stöðú-
vötnum, þarf við og við, t. d. einu sinni á ári, að
hreinsa vatnið af öllum ránfiskum og afturkreist-
ingum. Það er gert á þann hátt, að vatninu er
veitt hurtu og allur fiskur tekinn. Síðan er fylt aft-
ur og nýr fiskstofn eða klak sett i.
Víða eru þó vötn í pýskalandi, vatnsuppistöður og
tjarnir, sem ógerlegt er að lileypa vatni úr. Er þá