Freyr - 01.02.1911, Blaðsíða 15

FREYR.
29’
Um býflugur.
Eftir
Magnús Björnsson.
I.
Almenoingur hefir jafuan látið sig litlu
skifta skordýralíf landsÍDS. Hér er og ekki um
auðugan garð að gresja í samanbui'ði við önn-
ur lönd. Þó er þekkingin enn þá minni á því,
sem hér er til. Hér hefir ekkert verið rann-
sakað i því efni síðan dr. Staudinger var hér
(um 1856)*) eða að minsta kosti er það sára-
lítið, sem sést hefir á prenti um þau efni, þótt
einstaka útlendir terðamenn kunni að hafa safn-
að einhverj’í. Flest er af því illa, sem menn
hafa að segja um þessa samlanda sína; enda
veitir almenningur helzt eftirtekt þeim hlutum
sem hafa einhverja fjárhagslega þýðingu. En
skorkvikindi vor eru flest af því tæginu, að
lítið er á þeim að græða, ef þau eru ekki bein-
linis til óþæginda. Hývargurinn, sem allir
bölva, er þó uppáhaldsfæða silungsins. Eæstir
sjá þó í gegnum fingur við hann fyrir það og
vildu víst fegnir losna við hann ef gætu. —
Galdramenn hafa jafnvel magnað á hann illsku
*) Skordýralíf vort er þó hvergi nærri eins
fáskrúðu’gt og margir kynnu að ætla. Eg set hér
til fróðleiks nokkrar tölur eftir doktor Staudinger:
Hann fann í alt c: 312 teg.
Þar af var nálægt J/3 tvívængjuð skordýr
(diptera)flugur eða 110 teg., ‘/i bjöllur (coeloptera)
eða 81 teg., '/5 æðvængjuð skordýr (hymenoptera)
(hvepsur) villibýflugur etc. eða 61 teg., Vio fiðrildi
(lepidoptera) eða 33 teg., afgangurinn var sitt úr
hverri áttinni.
Dr. Staudinger var hér aðeins 3—4 mán. og
má því eigi ætlast til að hann liafi fundið all, sem
hér er að hafa; en hann er sá eini maður, sem
nokkra þekkingu hefir á þessari hlið dýralífs Is-
lands. Gjörir hann ráð fyrír að hér muni vera
ca. 500 teg. í hæsta lagi. Enn minna vita menn
um útbreiðslu tegunda um landið. Doktorinn var
aðeins á Þingvöllum og þar í nágrenninu, gat hann
þvi ékkert sagt með vissu um það efni.
veður. Grasmaðkinum er engin bót mælandi,
hann gjörir aðein3 ilt eu fiðrildaskammirnar
eru þó meinlausar í almenningsálitinu!
Býfiugur eru allstaðar í miklum metum og
það að verðleikum. Hér á landi eru þær ekki
til, en vel væri ómaksjns vert að reyna að
bjóða þeim heim til okkar, og ef svo færi að-
þær gætu felt sig við loftslag vort og lauds-
háttu, þá ættum við þar arðvænlega tekjugrein
í vændum. Til þess að vór séum færir um
að takast slíkt á hendur, veiðum vér að kynna
oss lifnaðarháttu þeirra og siðvenjur. Kú vill
svo vel til, að hér er mitt á meðal vor frænka
þeirra ein, al-íslenzk og unir vel hag sínum.
Það er villibýflugan (bombus), randaflugan, sem
sumir kalla. Hún er algeng í flestuiu ef ekki
öllum héruðum landsins. Vér skulurn nú at-
huga nánar káttu hennar.
Villibýflugan á sér bú á þeim stöðum sem--
minnst ber á, því hún á sér marga óvini, bæði
mýs og fugia. Vanalega finst bú þeirra helzt
í gömlum moldarbunkum, tóftabrotum eða í-
mosaþembum milli steina út um hagann. Þjóð-
félag þeirra er þannig til komið, að á vorin
kemur fram stór kvenfluga (drotning), sem kefir
þraukað af allan veturinn, niðri í jörðunni und-
ir steinum eða mosa. Eer hún þegar að draga
saman blómsturduft og hunang, sem hún sýgur
úr blómum og ber það í hrúgu á þann stað,.
sem hún velur sér til bústaðar. Úr þessu býr
hún til mauk og verpir uokkrum eggjum í það.
Þau ungast út á hæfilega stuttum tíma og lirf-
urnar, sem koma úr þeim éta sig ofan í fóður-
hrúguna; mynda þar hólf eða bása fyrir sigr
en móðir þeirra hleður nýjura fóðurbyrgðum á
nýtt ofan, til þess að veggirnir á hverju hólfi
verði eigi of þunnir. Þarna er lirfan nokkurn'
tíma og rífur í sig fæðuna eins og vargur, skift-
ir nokkrum sinnum ham, unz hún á sínum tíma
spinnur utan um sig einskonar hjúp og verður
að púpu. Þá líður aftur nokkur tími unz full-