Freyr - 01.01.1924, Blaðsíða 10

4
FRE YR
sem árnar renna. Eru dælur þessar vel
fallnar til áveitu, en hryggirnir á milli
þeirra til túnræktar. Á þeim hafa bæjirnir
verið bygðir og túnin grædd.
Undir allri sveitinni er hraun, sem stend-
ur upp úr á stöku stöðum, en víðast er
allþykkur jarðvegur ofan á því. í þurka-
tið hverfur þar alt vatn í hraunið sem
undir er, svo að hvergi er vatnsdropi
nema í brunnum. I votviðrum er þar aft-
ur á móti mikið vatn, því að landið er
hallalítið og dælótt og til skamms tíma
litið framræst; hefir vatn því oft verið
mjög til baga um sláttinn, Þegar votviðri
ganga á vorin, svo að vatn helst á eng-
jum i gróandanum, eru þar slægjur góðar,
en eftir þurkavor er þar oft ægilegur gras-
brestur á engjum.
Það er því að vonum að Skeiðamenn
hafa veitt því eftirtekt, að mikils virði
væri að geta haft vald á vatninu, geta
veitt því á og af eftir vild.
II. Unðirbúningur.
Ekki er mér kunnugt að til orða bafi
komist að veita vatni úr Þjórsá yfir Skeið-
in, fyr en síra Stefán Stephensen, prestur
á Ólafsvöllum, hóf máls á því um 1880.
Árið 1888 getur Sveinn Sveinsson búfr.
þess í skýrslu til Búnaðarfélags Suðuramts-
ins, að hann hafi athugað hvort unt væri
að ná vatni úr Þjórsá yfir Skeiðin. Telur
hann það mögulegt, en muni vera all-
kostnaðarsamt.
Árið 1894 gerir Sæmundur Eyjólfsson
allítarlega mælingu þar, að tilhlutun Bún-
aðarfélags Suðuramtsins og eftir ósk sýslu-
nefndar Árnessýslu. Telur hann að vatni
megi ná úr Þjórsá, fyrir neðan Þrándar-
holt, til áveitu á Skeið og Flóa. Gerir
hann lauslega áætlun um kostnað og ætl-
ar það arðvænlegt fyrirtæki.
Því næst lætur Búnaðarfjelag Islands
danskan verkfr. Karl Thalbitzer mæla og
gera áætlun sumarið 1906 um áveitu úr
Þjórsá á Skeið og Flóa. Kostnað við áveitu
á Skeiðin áætlaði hann 200 þús. kr. Sundl-
aði menn við að heyra þá fjárhæð nefnda,
og var verkið þá talið sama sem óvinn-
andi.
Nokkrum árum síðar var Búnaðarfélagi
íslands bent á að draga mundi mega að
mun úr kostnaði, með því að leggja aðal-
skurðinn á öðrum stað en Talbitzer ætlaði
og haga skurðakerfinu á annan veg. Lét
þá Bf. ísl. Sigurð verkfr. Thoroddsen mæla
á ný, þá leið sem bent var á og gera
áætlun um kostnað. Varð áætlun hans
meira en helmingi lægri en K. Th.
Við þessa nýju áætlun óx Skeiðamönn-
um hugur og tóku að hugsa um fram-
kvæmd.
Til tryggingar var þá enn mælt og
áætlað sumarið 1915, undir stjórn lands-
verkfræðings Jóns Þorlákssonar, en verk-
ið hafði á hendi Jón H. ísleifsson verkfr.
Kostnaðaráætlun hans var 107 þús. kr.
Eftir mælingu hans mátti veita á land
34 býla og ná vatni yfir 4000 ha. svæði.
Á fundi bænda í Skeiðahreppi 15. febr.
1917, var ákveðið að ráðast í að koma
áveitunni í framkvæmd ef nægilegt fé til
þess fengist að láni með viðunandi kost-
um.
Var þá leitað til Landsbankans um lán
og hét hann veðdeildarláni til 40 ára,
gegn ábyrgð Skeiðasveitar, en sveitin tæki
aftur veð í jörðunum á áveitusvæðinu.
Var þá og leitað til alþingis um styrk
til áveitunnar, og ákvað þingið að lands-
sjóður skyldi bera x/4 af kostnaðinum;
flóðgarðar ekki taldir með.
Þá er þetta loforð var fengið fyrir starfs-
fé, var stofnað áveitufélag og samþykt
gerð, samkvæmt lögum um vatnsveiting-
ar, kosin þriggja manna framkvæmdar-