Freyr - 01.01.1924, Page 15

FRE YR
9
óðum vinnur fylgi í ýmsum norðlægum
löndum, (Kanada, Svíþjóð, Finnlandi o. v.):
að nyrstu hlutar landanna, þar sem akur-
yrkja getur ekki þrifist, séu að mörgu
svo vel fallnir til grasræktar og búpen-
ingsræktar, að þessi atvinna, réttilega rek-
in, geti mjög vel þrifist þar, og jafnvel
verið eins lífvænleg og kornræktin er,
þegar sunnar dregur. Er þessi skoðun og
rök þau sem hún byggist á, mjög merki-
leg fyrir okkur íslendinga, og eins alt
það er þessar þjóðir gera til efiingar bún-
aði 1 norðurhéruðum landanna,
Finnmerkur-fylki er nær eins stórt og
helmingur íslands eða ca. 46542 km2. Af
þessu eru (1918):
Ræktað land (plægt land) 5,92 kma
Oræktað tún (óplægð tún) 54,50 —
Engjaslægjur 21,50 —
Skógar 2747,00 —
Tvent hið fyrst talda myndum við ís-
lendingar kalla ræktað land, er þannig
meira en helmingi meira ræktað land á
Finnmörk en á öllu Islandi (áveituengin
ekki talin), en engjalönd eru þar lítil.
I ytri sveitum Finnmerkur eru fjöldi
smáþorpa, og stunda menn þar aðallega
sjóinn. Inni í fjarðasveitunum eru mikil
flæmi af góðu ræktunarlandi, og þar þrýfst
búnaður best. Innsti og syðsti hluti merk-
urinnar er geysimikil háslétta, að meðal-
tali 500—600 m. yfir sjó, en einstakir tind-
ar ná 1100 metra hæð. A hásléttunni eru
mörg stöðuvötn og ár, sem sameinast í
tvær stórár, Alten-ána og Tana-ána, renna
þær um breiða og grunna dali samnefnda
ánum.
Fylkinu er skift í 20 héruð, stærst eru:
Kautokeino, ca. 8700 km2, Karasjok, ca.
5260 km2, og Kistrand, ca. 5000 km2.
Fólksfjöldinn var 1920, 44190 manns,
(strjálbýli svipað og á íslandi). Af bæjun-
um eru Hammerfest og Vardö stærstir,
með rúmlega 3 þús. íbúa hver. Finnmörk
byggja 3 þjóðflokkar, Norðmenn, Lappar
og Kvenir, og tala sitt málið hver. 1910
voru Norðmenn 59,8%, Lappar 26,4% og
Kvenir 13,8% af íbúatölunni.
Aðalatvinnuvegirnir eru búpeningsrækt,
fiskveiðar og hreindýrarækt. Búpenings-
ræktin eða landbúnaðurinn í heild sinni,
er tiltölulega nýr atvinnuvegur á Finn-
mörk, er talið að það séu 150, eða í mesta
lagi ca. 200 ár síðan fyrst var byrjað að
fást við búskap þar norður frá. Ræktaða
landið var 1918 5900 mál (1 mál = 1000
fermetrar). — En talið er að það hafi tvö-
faldast síðan. Af þessu voru þá:
Sáðsléttur 4626 mál
Grænfóðurakrar 444 —
Jarðeplaakrar 774 —
Gulrófu- og fóðurrófu-akrar 6 —
og garðar með öðrurn garðjurtum 14 —
Korn mun sjaldan ræktað, þó mun bygg
ná fullum þroska í flestum árum, i hinum
veðursælli sveitum.
Tala búnaðarverkfæra um 1918: 71
sláttuvél, 8 hesthrífur, og 22 fjórhjólaðir
vagnar.
Tala búpenings var 1918: 956 hestar,
8145 nautgripir, 15179 kindur, 3044 geitur,
34 svín, 44 kanínur, 1252 alifuglar og
86224 hreindýr.
Skógarnir eru aðallega fura og björk,
en greni vex aðeins á stöku stað. Furan
vex í dölunum meðfram stóránum, björk-
in í hlíðunum og út við strendurnar. Meg-
inið af skóginum og ræktunarlandinu er
ríkiseign, hjálpar það mjög til, að hægt
verði að beina nýbýla og ræktunármálinu
á heppilega leið. Stefnan mun verða sú,
að láta landnema fá land til óðals og eign-
ar, og reyndin er þegar orðin sú, að ekki
dugi að byrja búskapinn nema landrými
sé nokkurt. Það hepnast illa að stofna
nýbýli í þessum sveitum á fárra ha. smá-
blettum. Leiguliða- og erfðafestubúskapur