Ljósmæðrablaðið - 01.07.1991, Blaðsíða 44

göngu, m.a. þvagfærasýkingar, hækkaður blóð-
þrýstingur, reykingar og áfengisvandamál.
Omskoðun staðfesti meðgöngulengd við 13 og 16
vikur. Innlögn vegna hækkandi blóðþrýstings ráð-
lögð við 28 vikur en ekki þegin. Þá var lyfjameð-
ferð hafin og skoðun ráðgerð tveim vikum síðar.
Konan mætti ekki fyrr en við 32 vikur og var barn
þá látið. Fæðingarþyngd var 1200 g. Krufning sýndi
vaxtarseinkun barnsins og verulegar hrörnunar-
breytingar voru ! fylgju.
Móðirin ákvað að hlýta ekki ráðleggingum heil-
brigðisstarfsmanns, en nánara eftirlit með blóðþrýst-
ingi og siritun hefði einnig þurft að leggja áherslu
á og fylgja eftir þegar hún hafnaði innlögn. Ekki
á að bíða eftir að kona með heilsufarsvanda sem
þennan komi sjálf, heldur þarf starfsfólk að hafa
frumkvæði.
DÆMI 6. Hraust feitlagin kona í fjórðu með-
göngu kom inn í fæðingu eftir eðlilega 40 vikna
meðgöngu. Fyrri börn vógu 3950 g, 4010 g og
4000 g við fæðingu. Omskoðun við 34 vikur sýndi
fremur stórt fóstur og legvaxtarrit var í efri kanti.
Ytri síritun sýndi hraðan hjartslátt um 170 á mín-
útu 3 klst. fyrir fæðingu og það sem talið var vera
snemmdýfur, þótt verkjaritun væri ekki notuð og
gæði rits væru ekki góð. Hjartsláttur var hraðari um
180—190 með litlum breytileika síðustu klukku-
stundina fyrir fæðingu og dýfur voru dýpri og lengri.
Ekki var getið um legvatnslit. Eftir rembing í klukku-
stund var sogklukka lögð á kollinn sem gekk hægt
fram. Verulegar dýfur í hjartslætti heyrðust með-
an á sogklukkufæðingu stóð. Talsvert stóð á öxlum
og þegar barn fæddist var það látið. Legvatn sem
kom með barninu reyndist mjög meconiumbland-
að. Fæðingarþyngd var 4500 g. Krufning staðfesti
asphyxíu sem dánarorsök.
Fyrri fæðingarsaga, ómskoðun, legvaxtarrit og
loks hægur framgangur undir lok fæðingar hefðu
átt að gefa aðvörun um að barn væri stórt. Innri
síritun og verkjasíritun í fæðingu var ekki viðhöfð
og legvatnslitar ekki getið. Viðbrögð við hugsan-
legri súrefnisnauð barns ! fæðingu voru ófull-
nægjandi.
Umræða
Ofangreind dæmi sýna að ófullnægj-
andi viðbrögð eru af ýmsu tagi, en ein-
kennast öll af því að ekki er, svo
merkjanlegt sé í skýrslum, tekið eftir
ummerkjum um að eitthvað sé að fara
úrskeiðis. Viðbrögð eru ónóg, sein eða
röng. Þótt nú sé liðið á sjötta ár frá síð-
asta árinu sem rannsóknin tók til, þá er
líklegt að sumt af því sem var ófullnægj-
andi fyrir 1986, sé það enn.Mæðraskráin
er þannig upp sett að rétt útfylling henn-
ar er ákveðið öryggismál fyrir konuna og
barnið. Oft sjást enn illa útfylltar mæðra-
skrár. Samkvæmt reynslu okkar er al-
gengt að ekki séu skráð viðbrögð við lítilli
þyngdaraukningu í meðgöngu eða við
því að legbotnshæð hækkar lítið. Færsl-
ur í fæðingu er oft af skornum skammti.
Færsla fæðingarrits (partograms) kemur
ekki í staðinn fyrir lýsingu á skoðun,
hita-, púls og blóðþrýstingsmælingum,
auk athugasemda um líðan móður og
framgang fæðingar eða álit á hjartslátt-
arriti, svo dæmi séu tekin. Fæðingarrit
á að færa til viðbótar þessum grunnat-
riðum í fæðingarskýrslu.
Milli þeirra tveggja fimm ára tímabila
sem athugunin tók til lækkaði burðar-
máls- og nýburadauði á Islandi um þriðj-
ung. Þetta má líklega rekja til bættrar
meðferðar af ýmsu tagi, því ekki varð
nein sú breyting á þjóðfélagsháttum eða
lífsskilyrðum fólks á árunum 1976—85,
sem skýrt gæti slíka fækkun dauðsfalla.
Ófullnægjandi þættir í meðferð, sem
tengdust dauða barnanna, sáust hins-
vegar hlutfallslega jafnoft bæði tímabilin
eða í 1/3 tilfella. Við athugun á því hve-
nær ófullnægjandi þættir voru undanfari
dauða, kom í ljós að breyting hafði orð-
ið milli árabilanna. Þannig fækkaði
dauðsföllum samfara ófullnægjandi með-
ferð í fæðingunni mjög mikið. Þetta má
sennilega tengja mikilli aukningu á notk-
un sírita í fæðingu á síðara tímabilinu.
Notkun sírita hófst hér á landi 1975, en
_________________ I—IÓSMÆÐRABLAÐIÐ
42