Freyr - 01.05.1937, Page 12

74
F R E Y R
þroska. Þarf því að gelda karldýrin ung,
til þess að ná góðum árangri. Gelt karl-
dýr verða þó aldrei eins fíngerð og kven-
dýrin.
Kroppar af hrútdilkum eru beina-
meiri en af geldingum. Beinin bæði
lengri og þykkri. Framhlutinn — svíri,
hbrðar og brjóstkassi — þroskast mun
meira á hrútum en geldingum. Aftur á
móti er afturhlutinn — læri, malir og
spjaldhryggur — tiltölulega rýrari á
hrútlömbum en á geldingslömbum. Eink-
um vill spjaldið á hrútlömbum verða
holdþunnt og lærin löng og þunn. Þetta
er mjög slæmur galli, þar eð þetta eru
verðmætustu hlutar skrokksins.
Hrútlömb fitna mun síður en geldings-
lömb. Það er ómögulegt að fá hrútlömb
vel feit. Lærin eru sá hluti kroppsins,
sem síðast fitnar, og verða þau því mjög
mögur á hrútdilkum.
Geldinga skrokkarnir eru því mun
betri verzlunarvara en kroppar af hrút-
lömbum. Mun meira af þeim lendir í II.
fl. við kjötmatið. Meiri hlutinn af því,
sem lendir í II. flokki og því er óhæft
til útflutnings frosið, eru hrútlamba
kroppar. Kroppa af hrútlömbum, a. m.
k. þeim, sem eru snemmbornir, er tæp-
ast hægt að telja I. fl. vöru.
Bezt er að gelda lömbin hálfsmánað-
argömul, eða frá 1—3 vikna. Bændur
verða að gelda þau, þegar smalað er til
mörkunar og rúnings. Síðborin lömb er
ekki mikil þörf á að gelda. Bændur ættu
því að gelda öll hrútlömb, sem fæðast
fyrir 5.—10. júní, og ekki þyrfti að
ala upp fyrir lífhrúta. Lömbum und-
an beztu ánum á að sleppa ógeltum, en
aftur reyna að gelda öll lömb undan
verztu tuskunum, svo að þau verði alls
ekki alin upp af vangá.
Það hefir verið deilt um, hvort geld-
ingalömbin verði ekki skrokkléttari en
hrútlömbin. Engar tilraunir hafa verið
gerðar, sem hægt er að byggja svo á, að
vert sé að fullyrða neitt um þetta at-
riði. Helst benda þær á, að geldingarnir
verði eins kroppþungir. Munurinn er a.
m. k. mjög lítill. Lömbin taka dálítið að
sér við geldinguna, en það vinnst upp
síðar. Hrútlömb leggja fyr af að haust-
inu, fylgja ekki eins vel móður ug þola
ver rekstur og hnjask en geldingslömb-
in. Þetta er mikilvert atriði, sem mælir
með geldingu.
Hvernig gelda skal lömbin, hvort nota
skuli tangirnar eða hnífinn, er mál, sem
ekki skiptir miklu. Geta menn hagað því
eftir geðþótta og ástæðum.
Mörgum finnast tangirnar skemmti-
legri í notkun. Notkun þeirra hefir þann
stóra kost, að ekkert opið sár myndast,
sem hlaupið gæti illt í. Geta menn gelt
með þeim, án sóttvarna, með óhreinar
hendur. Þær hafa þann ókost, að eitt og
eitt lamb vill sleppa ógelt eða hálfgelt.
Kólfur getur hlaupið undan tangarkjapt-
inum, nema vel sé að gætt. Hálfgelt
lömb eru verri en ógelt, því að þau halda
öllum hrútseinkennum, en taka eitthvað
að sér við geldinguna. Sumar tangir hafa
hök, sem halda kólfinum í skorðum.
Töngin getur líka lent á eistanu sjálfu, og
er það slæmt. Slíkt er þó klaufaskapur.
Hættan við, að lömb farist af afleið-
ingum geldinga, er hverfandi. Þekki ég
ekkert dæmi þess.
Hingað til hafa þeir bændur, sem
framleiða kjöt fyrir enska markaðinn,
einkum verið hvattir til þess að gelda
lömbin. Þeir, sem hafa gert það, eru
ánægðir með árangurinn, yfirleitt.
Bændur, sem framleiða kjöt til sölu á
innlendum markaði, ættu líka að gelda