Freyr - 01.09.1938, Blaðsíða 11

F R E Y R
137
„Fagur er dalur og fyllist skógi —
og frjálsir menn, þegar aldir renna“.
Það má sjá af bréfum Jóns Sigurðs-
sonar til Torfa, að honum hefir dottið 1
hug að fá einkaleyfi á ljáum sínum. Því
miður gat það ekki orðið, en ég efast
ekki um, að þessi endurbót á ljáunum
hefði orðið enn gagnlegri þjóðinni, ef
Torfi hefði getað haft tekjur af henni,
og fengið þar með meiri fjárráð og
rýmri efnahag, því að hann hefði efa-
laust ávaxtað það fé vel fyrir alla þjóð-
ina. Hann hefði aldrei „lagst á gullið“
eða „grafið pund sitt í jörðu“, nema til
að ávaxta það, og á þann hátt að allir
mættu njóta góðs af fordæmi hans, því
að eigingirni var honum mjög fjarlæg,
og í rauninni um of, svo að áhuginn og
kappið, að vinna öðrum gagn, leiddi hann
jafnan lengra í framkvæmdum en fjár-
hagurinn þoldi. Þessvegna varð fjárhag-
ur hans þröngur, en ekki fyrir það, að
hann skorti búhyggindi og því síður
dugnað, því að hann var margra manna
maki og víkingur til allrar vinnu, bæði
líkamlegrar og einnig andlegrar — og
hann hafði ágætar nytjar af búi sínu. En
hann hefir sagt um sjálfan sig: „Ég hefi
lengst af hagað mér eins og barn. Aldrei
komið auga á torfærurnar fyrir því, sem
ég áleit þarf að fá framgengt, og aldrei
munað eftir sjálfum mér“.
Svo er og það, sem Björn ritstj. Jóns-
son segir, „eitt mein lítilsigldra smáþjóða,
hve þeim er hætt við að hefta þá fáu af-
bragðsmenn, er þær eignast, á höndum
og fótum, með því að láta þá eyða þjóð-
inni dýrmætum kröftum sínum, til að
berjast við féskort, í stað þess að sjá sér
mestan haginn í því, að láta þá njóta sín
sem bezt. Framfaraskeiðin gengi betur
undan ólinuðu átaki eins slíks fjörmanns,
en 100 lítilhugaðra liðléttinga, sem eru
þó hver um sig eins þungir á þjóðfélag-
inu“.
Ritstörf Torfa bera vitni um það, að
hann hafi verið mikdl kennari, svo Ijós
og rökstudd er framsetning hans. Og fyr-
ir því hefi ég líka fulla reynslu, hver
afburða kennari hann var. En allra mest
og bezt kenndi hann okkur nemendum
sínum þó með störfum sínum, verkstjórn
og öllu dagfari, sem allt var ungum
mönnum sönn fyrirmynd, og hlaut að
vekja hjá þeim manndóm, ef þeir áttu
nokkuð í það. Ólafur Björnsson ritstjóri,
sem var á unglingsaldri tvö sumur í Ól-
afsdal, hefir að nokkru lýst því, sem ég
hefi hér í huga, þannig:
„Gamanorð og gott skap fylgdi honum
hvar sem hann kom, og æðruorð heyrðist
aldrei . . . En ef Torfi var í nánd, þá var
eins og allt væri miklu auðveldara, allt
gengi miklu léttara. Svo var það um öll
verk, er Torfi kom nærri. Ég minnist
þess, að ég sá hans eitt sinn, þá rúmlega
sextugan, taka á móti heyi og leysa úr
því. Það var eins og nýtt fjör færðist í
menn og skepnur, allt gekk hraðara og
léttilegar. Og þau vinnubrögð og áhugi,
sem húsbóndinn sýndi! Það hefði mátt
vera meiri silakeppurinn, sem ekki hefði
fengið fjörkippi við að sjá það verklag".
Þetta eru sönn orð. Það var sannarlega
gaman að vinna með Torfa og sjá hann
vinna, þar sem fjörið, áhuginn, kappið og
krafturinn spriklaði í hverri hreyfingu.
Þótt Torfi vildi auðvitað sjá eitthvað af
þessu sama hjá öðrum — vildi láta vinna
af kappi og dugnaðí, — þá var hann
framúrskarandi umburðarlyndur og nær-
gætinn húsbóndi, það reyndi ég sjálfur,
sem kom til hans táplítill unglingur á 18.
ári. Jafnan var unnið úti við í flokkum,
bæði heima og á hjáleigunum, og voru