Dagblaðið Vísir - DV - 13.03.2004, Qupperneq 11

DV Fréttir
LAUGARDAGUR 13. MARS 2004 7 7
Saga Arons Pálma Ágtístssonar hefur á sérstakan hátt tengst inn í póli-
tísk og hugmyndafræðileg átök í Bandaríkjunum. Vinkona Hillary Clinton
blandaði sér í málið ogmissti að öllum líkindum starf sitt í kjölfarið. Kosn-
ingabarátta George W. Bush hafði áhrif á afgreiðsiu erinda um framsal
Arons. Tilraunir íslenskra stjórnvalda tU þess að fá hann framseldan var
mætt með sérstakri óbUgirni í Washington og Texas og var erindum ekki
einu sinni svarað.
Þræðimir í máli Arons Pálma
Ágústssonar teygja anga sína víða og
hvert sem litið er spretta fram nöfn
valdamanna á æsm stöðum í Banda-
ríkjunum og í raun á Islandi einnig. í
sorgarsögu Arons kristallast hrópleg-
ar andstæður ólíkra hugmynda-
strauma innan Bandaríkjanna auk
þess sem hortugleg viðhorf Banda-
ríkjamanna vegna íhlutunar í eigin
mál spretta ffam með skýmm hætti.
Viðmælendum DV ber saman um að
eini ljósi punkturinn í sögu Arons sé
að málið leiddi til þess að barnahús
var stofnað á Islandi, að hluta til eftir
fyrirmynd frá Houston í Texas og með
stuðningi og tilstyrk þaðan.
Forsagan er sú að þegar Bragi
Guðbrandsson, forstöðumaður
Bamaverndarstofu, er sendur utan
árið 1997 til þess að meta hvort
mögulegt væri að fá Aron Pálma laus-
an eða framseldan kemst hann í
tengsl við bamahús í Houston sem
hafði verið byggt upp af miklum krafti
og þótti góð fyrirmynd stofnanna af
þessu tagi. Forstöðumaður bama-
hússins í Houston, Ellen Cokinos, að-
stoðaði Braga í máli Arons en hún er,
meðal annars góð vinkona HiUary
Clinton, fyrrverandi forsetafrúar. Það
var fyrir mikla elju Ellenar að reist var
stór og glæsileg bygging undir barna-
húsið í Houston. Árið 1999 var húsið -
Childrens Advocate Center (CAC) -
formlega tekið í notkun og klippti
Hillary Clinton á borðann við opnun-
ina.
Tengls barnahúsa
Þegar Bragi fer upphaflega utan til
að vinna að málum Árons em þegar
komin á skrið áform um að stofna
bamahús í Reykjavík. Tengslin við
Ellen Cokinos urðu síðan til þess að
hún kom til Islands og veitti faglega
ráðgjöf við að koma á fót bamahús-
inu hér. „Mál Arons leiddi vissulega
það góða af sér fyrir ísland að bama-
húsið í Houston veittí okkur ráðgjöf
við stofnun barnahússins," segir
Bragi Guðbrandsson og bætir við að
seinna hafi starfsfólk farið héðan til
Houston í starfsþjálfun. Ellen Cokin-
os kom til Islands ásamt aðstoðar-
konu sinni og áttu þau meðal ananrs
fund með Ólafi Ragnari Grímssyni
forseta á Bessastöðum.
Cokinos man vel eftir máli Arons.
„Það eina jákvæða sem kom út úr
þessu máli hans er sú staðreynd að
það leiddi til stofnunar barnahúss á
Islandi
árangri. En þessi frábæri árangur er
því miður það eina jákvæða í þessu
máli og atburðarásin íyrir Aron varð
afar döpur,“ segir Ellen.
Undarlegir þættir
Ellen Cokinos hefur mikla reynslu
af meðferðarmálum, bæði í meðferð
ungra kynferðisbrotamanna og
þolenda kiynferðisalbrota. Hún vill
ekki að litíð sé framhjá þeirri stað-
reynd að Aron Pálmi áttí við vanda-
mál að stríða en er furðú lostin.yfir
refsingunni sem hann fékk og allri
hans sögu síðustu sjö árin í prísund-
inni í Texas. „Ég er hneyksluð á þessu
máli," segir EUen, „og ég skil ekki
hvað getur legið að baki eða hvers
konar pólitík blandast í málið en það
er augljóst að það hljóta að vera ein-
hverjir undirliggjandi þættir, sem við
vitum ekki um, sem skýra málíð." ís-
lendingum hefur blöskrað sú refsi-
gleði sem birtist í þvi að dæma dreng
í 10 ára fangelsi fyrir afbrot framið við
11 ára aldur. Ellen sem hefur langa
reynslu af þessum málailokki í Texas
staðfestir að dómurinn hafi verið
harður. „Ég ætla ekki að al'saka það
sem Aron gerði - hann braut gegn sér
yngra barni en þetta er afar hörð refs-
ing í samanburði við refsingar í hlið-
stæðum málum. Sumir fullorðnir fá
ekki einu sinni svona dóma, svo að já
- í heildarsamhengi er þetta ntjög
harður dómur.“ EUen segir að staðan
í Texas sé bágborin í meðferð ungra
brotamanna sem að einhverju leyti
skýri hvers vegna gripið sé til innilok-
ana og harðra refsinga. Sérstaklega
hafi staðan versnað eftir hryðjuverka-
árásirnar 11. september en í kjölfar
þeirra hefur verið afar erfitt að fá fjár-
magn í uppbyggjandi meðferðar-
rekstur. í herinar huga sé ekki nokkur
vafi á því að Aroni sé best borgið á ís-
landi.
Missir starfið
En aðild Ellenar að málefnum
Arons átti eftir að draga dilk á eftir sér.
Eins og fram hefur komið beitti sak-
sóknari ríkisins sér af mikiUi hörku í
máli Arons; hann krafðist 30 ára fang-
elsisdóms í upphafi og sendi bréf til
Giddings-barnafangelsisins, þar sem
Aron var vistaður, þar sem menn voru
hvattir tU að sýna enga linkind og
koma Aroni í fangelsi fyrir fullorðna
um leið og hann yrði 17 ára. Þegar
þetta var reynt fyrir rúmum
þremur árum beittí Ellen Cok-
inos sér í málinu. Hún kom
því tU leiðar að afar
þekktur lögmað-
Randy Schaffer
Helgi Ágústsson og Jón Baldvin tveir
sendiherrar beittu sér i málinu en erindunum
var ekki einu sinni svarað.
Randy Schaffer, tók málið að sér án
endurgjalds auk þess sem starfsfólk
bamahúss í Houston aðstoðaði við að
fara yfir viða-
mikU gögn
um Aron frá
Giddings. Mál
fara svo að
beiðni um að
flytja Aron í
fuUorðins-
fangelsi er-
hrundið og
var það í
fyrsta sinn í
sögu Texas
sem slfk niðurstaða fæst. Randy
Schaffer tekst að hrekja málarekstur-
inn gegn Aron meðal annars með því
að sanna með óyggjandi hætti að sál-
fræðingur Giddings hafi logið í vitna-
stúkunni.
Saksóknari æfur
Niðurstaðan var hneisa fyrir sak-
sóknara. Það sem flækir málið erhins
vegar sú staðreynd að saksóknarinn
sat í stjórnarnefrid CAC eða Barna-
hússins í I-Iouston, sem EUen veitti
forstöðu. „Það er ljóst að það féU ekki
í góðan jarðveg hjá saksóknara að
EUen hafi komið að því að styðja
Aron,“ segir Bragi Guðbrandsson.
Staða Repúblíkana er afar sterk í
Texas og það sem gerði EUen einnig
erfitt fyrir var
fylgi henn-
ar við
Barnahúsið í Houston Forstöðumaður og starfsfólk barnahússins adstoduðu ímáii
Arons Páima og fengu bágt fyrir. Pólitiskur ágreiningur blandaðist í málið.
bamahúss
sem hef-
ur skil-
að fra
bær-
um

SfjíjffiHl
1 * ♦»1
i.
demókrata og baráttu þeirra. Mönn-
um var einnig fullkunnugt um tengsl
hennar við HUlary Clinton. Bragi seg-
ir að sér og ræðismanni íslands í
Houston hafi gmnað að pólitísk
tengsl hennar hafi leitt tíl mUcUlar óá-
ruegju og tilrauna tU að bolahenni í
burtu. „Ég bef grun um að tengsl
hennar við ísland og málefni Arons
hafi verið notuð tU að gera hana tor-
tryggUega," segir Bragi. Sjálf viU EUen
ekki tala um þessi mál í smáatriðum
en staðfestir að „hugmndafræðUegur
ágreiningur" hafi valdið því að hún
yfirgaf sitt fyrra starf. Uni pólitíkina
sem liggur til grundvallar rekstri
barnafangelsa eins og í Giddings er
hún þó ómyrk í máli.
Giddings versti staðurinn
Barnafangelsið í Giddings er
rammgert og lítt að skapi Cokinos sein
telur farsælast að beita meðferðar-
úræðum. „Því miður em þetta ríkjandi
hugmyndirum meðferð íTexas," segir
EUen. „Ef mál Arons hefði komið upp í
einhverju öðm fylki hefði verið tekið á
málinu með allt öðrum hættí og
þó að hann hefði farið á
stofnun væri það ekki rekið
í anda fangelsis. Hér er það
refsigleðin sem ríkir."
EUen segir að rannsóknir í
öðmm fyUcjum Bandaríkj-
anna og einnig í öðrum
löndum sýni að virk með-
ferð skili miklu meiri ár-
angri en innilokun á stofn-
un. „Þarna takast á ólíkar
hugmyndir," segir Ellen
Cokinos og dregur ekki
dul á hvora hugmynda-
fræðina hún aðhyUist.
Bush stoppar málið
Fram kom á þingi í vik-
unni að Halldór Ásgrímsson
utanríkisráðherra sé afar ósátt-
ur við hvernig ríkið Texas hefur
tekið á málum Arons. Það er ekki
að undra miðað við þær upplýs-
ingar sem DV hefur úr ráðu-
neytinu. George Bush var
Halldór Ásgrímsson
ríkisstjóri í Texas aUt fram tU ársins
2000 þegar hann berst um lyklavöldin í
H víta húsinu - og hefur með naumind-
um betur. Ekki er að undra að viðmót
Bush-klíkunnar í Texas hafi farið fyrir
brjóstíð á ut-
anríkisráð-
herra. Erindi
hafa ítrekað
verið send
bréflega til
dómsmála-
ráðherra
Texas sem
þaðan fóru til
ríkisstjórans.
Tveir send-
iherrar beittu
sér í málinu, Helgi Ágústsson og Jón
Baldvin Hannibalsson. Erindunum var
aldrei svarað. Bréf var sent til dóms-
málaráðuneytisins í Washington en
þar var sama sagan - ekkert svar. Mál-
um var fylgt eftir með símhringingum
og fundum en allt kom fyrir ekki. Ljóst
var að ekki var nokkm hnikað í þessu
máli og viðmótið einkenndist vægast
sagt af óbilgimi þegar haft er í huga að
erindið kemur frá æðstu stjórn annars
lands.
Málið er nú aftur komið á borð
Halldórs Ásgrímssonar sem hefur heit-
ið því að fara fram á framsal af mann-
úðarástæðum. Miðað við fyrri reynslu
má búast við að menn beiti beinum
pólitískuiri þrýstingi - annað sé vonlít-
ið til árangurs.
Ellen Cokinos telur vel reynandi að
fara þá leið að ýta á stjórnvöld í Was-
hington. „Bush forseti hefur veruleg
áhrif á framvindu mála í Texas svo að
ég tel að réttast sé að taka þetta upp
sem milliríkjamál á rnilli Bandaríkj-
anna og Islands," segir Ellen og telur að
árangurinn ráðist af því hversu mikla
pressu Islendingar séu tilbúnir til að
beita.
kristinn@dv.is
-
Örlagavaldar f Iffi Arons Pálma Aðstoð Ellen Cokinos (imiðið) við Braga Guð-
brandsson iþví að fá Aron lausan féll ekki í góðan jarðveg. Hún hafði þegar
komist i ónáð vegna vinatenglsa við Hillary Clinton og stuðning við demókrata.
Ellen veiti þó ómetanlega aðstoð við að opna barnahús á íslandi og hitti Ólaf
Ragnar Grímsson forseta á Bessastöðum. Samfylkingin vill að forsetinn beiti sér
i máli Arons. Þarfþá að beina erindinu beint til George Bush Bandarikjaforseta
en kosningabarátta hans fyrir fjórum árum varð til þess að starfsfólk þessa fyrr-
verandi rikisstjóra i Texas lét mál Arons daga uppi. Vinir Bush eru síðan i klíku
repúblíkana í Texas sem flæmdu Ellen frá störfum og halda á lofti þeirri hug-
myndafræði að refsa börnum harðneskjulega með innilokunum i barnafangelsi.