Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.08.1958, Side 6

52
TÍMARIT VFI 1958
flutti í ræðu sinni. En mig langar til þess að bæta við
þökkum til verksmiðjustjórnarinnar og þá sérstaklega
til formanns hennar og framkvæmdastjóra verksmiðj-
unnar, dr. Jóns E. Vestdals, fyrir frábæran áhuga og
dugnað í störfum. Verksmiðjan hefur komizt upp á
skemmri tíma en flestir þorðu að vona, og hún hefur
reynzt ódýrari en margir héldu. Ég vil einnig þakka
öllum þeim, sem starfað hafa við byggingu verksmiðj-
unnar, verkamönnum, iðnaðarmönnum, byggingameistur-
um og verkfræðingum fyrir ágætt starf. Ég óska öllum
þeim, sem við verksmiðjuna munu vinna, heilla í störf-
um sínum, og þeim, sem nota munu afurðir hennar, þess,
að þau not reynist happadrjúg.
Það er einlæg ósk mín, að gifta megi ávallt fylgja
þessu fyrirtæki. Ég veit, að það mun auka hagsæld
þjóðarinnar, það mun treysta sjálfstæði hennar, bæta
skilyrði hennar til þess að lifa hér þroskandi menn-
ingarlífi, styrkja trúna á landið og framtið íslenzkrar
þjóðar. Ég óska þess, að öll þau mannvirki, sem reist
verða úr íslenzku sementi, verði traust og heilsteypt
og að þær framfarir, sem þau stuðla að, geri okkur
að traustari Islendingum og heilsteyptari mönnum.
Um leið og ég kveiki þann eld, sem vera á aflgjafi
þeirrar framleiðslu, er hér er nú að hefjast, er það
von mín, að í æðum Islendinga megi ávallt brenna
framfaraeldur, sem bregði ljósi og yl yfir landið, og
knýji þjóðina áfram til vaxandi hagsældar og ham-
ingju.
RÆÐA
dr. Jóns E. Vestdals,
formanns verksmidjustjómær
Herra forseti Islands, virðulega forsetafrú, hátt-
virtu sendiráðherrar og ráðherrar, heiðruðu gestir!
1 nafni stjórnar Sementsverksmiðju ríkisins býð ég
yður öll, sem hér eru saman komin, hjartanlega vel-
komin og þakka þann heiður, sem okkur er sýndur
með nærveru yðar. Sérstök ánægja er það okkur að
bjóða velkomna formanninn í framkvæmdastjórn F. L.
Smidth og Co., Max Jensen og forstjóra J. G. Mouritzen
& Co., Per Mouritzen, er lagt hafa á sig langt ferða-
lag til að vera viðstaddir hér í dag.
Tilefni samkomu þessarar er, svo sem yður öllum mun
kunnugt vera, að nú um þessar mundir er að hefjast
framleiðsla í stærsta iðnfyrirtæki landsins. Hún hófst i
raun réttri fyrir um hálfum mánuði, er byrjuð var möl-
un líparits í Hvalfirði 30. f. m. og í framhaldi af því
mölun og blöndun hráefna hér í verksmiðjunni 31. f. m.
Siðan hafa hráefnin verið möluð og hráefnablandan
rannsökuð gaumgæfilega, því að mjög miklu máli skiptir,
að efnasamsetning hennar sé rétt. Nú eru leðjugeymar
verksmiðjunnar um það bil fullir af hráefnablöndunni, og
er efnasamsetning hennar slík, að vænta má góðs árang-
urs af framhaldinu. Er því allt undirbúið til að hefja
næsta stig framleiðslunnar, brennslu hráefnanna.
Brennsla hráefnablöndunnar er mikilsverðasti þáttur-
inn í framleiðslu sementsins. Við brennsluna eiga sér
stað þær efnabreytingar í hráefnunum, sem öllu máli
skipta fyrir sementið, og þess vegna þarf undirbúningur-
inn að þessu stigi framleiðslunnar að vera svo umfangs-
mikill, sem raun ber vitni. Efnabreytingarnar eru mjög
flóknar og margslungnar, efnasamböndin, sem myndast
og eftir er sótzt, eru margskonar og eiginleikar þeirra
harla einkennilegir. Efnasambönd þessi eru hið undur-
samlega efni, er sement eða réttara sagt portlandsement
nefnist, og hér á þessum stað, í þeim enda ofnsins, er
hingað snýr, á það að fara að myndast innan fárra
klukkustunda og áður en næsti dagur er á lofti.
Það sem á eftir fer, mölun sementsgjallsins, er leikur
einn hjá því, sem á undan er farið, og hefst sú mölun
ekki fyrr en að nokkrum vikum liðnum.
1 fyrsta skipti hér á landi á að fara að framleiða hin
einkennilegu efnasambönd, sementið, og því er þessi
stund og staður valinn til að leggja hornstein að þeirri
byggingu, sem er hjarta verksmiðjunnar, og fagna náðum
áfanga. Megi sá fögnuður vera öllum nær og fjær ó-
blandinn.
Að þessum áfanga er langur aðdragandi, löng saga.
Hún verður elcki rakin hér, aðeins getið nokkurra höfuð-
atriða síðar, og verður það að nægja í þetta skipti, þótt
ástæða væri til að minnast margs, margra atburða og
margra manna, er við sögu koma. Þess er þó enginn
kostur.
Eigi verður þó öllu sleppt. Örfárra manna og örfárra
stofnana verður að geta og samt miklu minna, en efni
standa til.
Fyrstur kemur í hugann hinn látni heiðursmaður
Bjarni Ásgeirsson. Er hann var ráðherra og fór með
mál sementsverksmiðjunnar, skyldi hann taka ákvörðun
um, hvort hætt skyldi þeim rannsóknum á hráefnum til
framleiðslu sements hér á landi, er fram höfðu farið um
árabil, eða þeim skyldi haldið áfram. Eftir hans ákvörðun
var rannsóknunum haldið áfram, og leiddu þær til þess,
sem nú er orðið, og þarf ekki að fara um það mörgum
orðum, hve happadrjúg þessi ákvörðun ráðherrans var.