Akranes - 01.05.1949, Blaðsíða 8

ZZ2ZZ VORÖLDIN
Sérhver framför eður nýjungar í lífi
þjóða og einstaklinga er i meiri eða minni
tegnslum við eldri framfarir eða nýjungar
og má því svo að orði kveða, að sérhver
framför og þróun lifsins sé í samfelldri
heild. Þó er jafnan svo, að eitt tímabil sker
sig frá öðru með ákveðnum einkennum.
1 sögu íslands um siðari aldir mun löng-
um verða staðnæmst og rýnt í skjöl og
skræður, sem heimildir geyma um ig. öld-
ina. Hún er hið nýja og unga vor í lífi
þjóðarinnar; sáðtíminn, sem undirbjó
margvislegar félagslegar umbætur, er orð-
ið hafa á nýliðnum árum, og vakti svo
margar hugsjónir um frelsi og alhliða
framfarir landsins, að á þeim grunni er
byggt enn þann dag í dag; sumt að vísu
með nýju sniði og nokkrum breytingum.
en annað að mestu óbreytt.
Á þessum tíma komu fram hinir merk-
ustu voryrkjumenn ur öllum stéttum
þjóðfélagsins. Sterkir, heilsteyptir menn,
fullir af ofurmennskum dug og áræði eða
brynjaðir svo miklum andlegum krapti,
að rödd þeirra hlaut að vekja af svefni
og hrinda burtu deyfð og drunga. Um
ýmsa þessa menn og einstaka þætti þess-
arar nýliðnu voraldar í lifi okkar Islend
inga hefur þegar verið ritað nokkuð, en
margir vormenn þessa tímabils liggja enn
óbættir hjá garði, og samfelld saga 19.
aldarinnar hefur ekki verið rituð, en
á því virðist hin mesta nauðsyn að
það dragist ekki úr þessu, því vitanlega
hafa þeir sem þekkja atburðina og hafa
reynt þá bezt,- skilyrði til þess að segja
frá þeim í ljósi og með lífi þess tíma, sem
þeir gerðust á.
f annan stað fækkar nú óðum lifandi
heimildum sem ná til þessa tímabils svo
nokkru nemi, og þótt mikið sé til af prent-
uðum og skrifuðum heimildum um 19.
öldina, bætir það mikið upp ef jafnframt
er hægt að ná til fjölda greinargóðra
manna, því sannari og traustari verður
frásagan sem heimildir eru öruggari.
I þriðja stað getum við svo margt gott
lært af sögu 19. aldarinnar. Hún sýnir
mönnum er titt. Hún var gjafmild og
greiðvikin og sást þá litt fyrir um rausn
og höfðingsskap. Ef hún hefði haft miklu
að miðla, hefði hún gefið á báðar hendur,
þeim er við þurftu. Hún hafði óvenjulega
mikinn áhuga fyrir starfi Slysavarnafél-
agsins frá fyrstu tið og studdi það með
ráðrnn og dáð alla tíð. Enda hafði hún
næman skilning á hinu hættulega starfi
sjómanna, og rika samúð i þeirra garð,
sem eiga um sárt að binda vegna sjóslysa.
Sigríður var trúrækin kona, þekkti og
skildi nauðsyn og mikilvægi bænarinnar,
ekki aðeins fyrir einstaklinga heldur og
þjóðarheild. Ekkert af þessu hafði hún hátt
um, því að þegar hún miðlaði, lagði hún
t. d. blátt bann við, að vitneskja væri gefin
um það. Hún var óvenjuleg skapfestu-
kona, traust og trygglynd, ein af þeim is-
lenzku konum, sem bjó yfir miklmn hæfi-
leikum, tók starf sitt hátíðlega, og sanna
mun lengi ágæti fyrirmyndar heimilis,
gildi þess og gagnsemi fyrir þjóðarheild-
ina.
Óvenjulegt nœmi og minni.
Eitt var mér þó mest undrunarefni í
fari frú Sigríðar Ottesen; það var hið
þrotlausa minni hennar, sérstaklega á
bundið mál. Þetta sýndi þrennt í senn,
óvenjulegt næmi hennar og minni, og ekki
síður ást hennar og skilning á ljóðrænu
máli. Hér var ekki um neitt hálfkák að
ræða, fremur en á öðrum sviðum í fari
hennar. Að kunna t. d. vísu og visu. Nei,
ég er viss um, að hún hefði getað þulið
tíræð kvæði fyrirhafnaríaust og skipt þeim
rétt og hiklaust. Það mun vera flestra
reynsla, að næmi og minni slakni verulega
með aldrinum, en Sigríður bar þess engin
merki. Þrátt fyrir þennan háa aldur nam
hún fram til hins síðasta vísur og löng
kvæði fljótlega og fyrirhafnarlítið, og
voru þau henni jafn tiltæk hvenær sem
var, sem þau ljóð, er hún nam á æsku-
skeiði.
1 sambandi við þessa miklu þekkingu
Sigríðar á íslenzkum kveðskap, mátti
greinilega merkja óvenjulegan fagurfræði-
legan listasmekk, mótaðan af hrifnæmu
hjarta. Hún tignaði þar tállausa tryggð.
frelsi, fegurð og stórbrotinn manndóm í
ýmsum myndum. Hún sóttist þar ekki
eftir hvaða rusli sem var, þótt það væri
á yfirborðinu slétt og fellt, heldur því, sem
fól í sér andlegan þrótt og fegurð forms og
máls og miðlaði þeim, sem minna kunnu
og mundu.
Frú Sigríður andaðist i Landspítalanum
í Reykjavík hinn 9. mai 1949, eftir langa
og erfiða sjúkdómslegu. Fór útför hennar
fram frá kapellunni í Fossvogskirkjugarði,
þar sem hún og var grafin.
Ekki aðeins nánustu ástvinir munu hér
sakna vinar í stað og minnast umhyggju
Sigríður fyrir daglegum þörfum þeirra og
heild. Það munu þeir og gera, sem um tugi
ára nutu tryggðar hennar, og þeir, er
hún oft og margvislega sýndi vinahót og
ríka samúð.
okkur ekki að eins einstaklinga, heldur
alla þjóðina i skuggsjá. Þjóðarsálin vakn
ar, fær nýtt líf og brýtur sér brautir til
framfara í andlegum og verklegum efn-
um. Verklegar framkvæmdir urðu að vísu
fáar og smáar, miðað við hin síðustu ár
hérlendis; því réði almenn fátækt og alda-
gömul kúgun, en í andlegum efnum varð
endurfæðing, miklu sterkari og stórkost-
legri en ilestir hafa gert sér grein fyrir.
og svo almenn, að furðu mátti gegna. —
Eðliskostir, gáfur og gallar þjóðarinnar,
hafa aldrei komið skýrar í ljós, og verið
jafn vel athugaðir frá ýmsum hliðum,
það gerir heimildafjöldinn sem til er um
atburði þessa.
f ýmsum ritum um 19. öldina er mikið
talað um deyfðina og drungann, en þeg-
ar atburðirnir þokast ofurlítið lengra frá
á tjaldi sögunnar, verður félagslegt áræði
og áræði einstaklinga þessa tíma undur-
samlegt. Fjölda fjötra þurfti að brjóta,
fjölda hnúta að leysa, og þó líða örfá ár
frá því að íslendingar eignazt fyrsta þil-
skipið, þangað til sumir forvígismenn-
irnir svo sem Ölafur Thorlacíus kaupm.
á Bíldudal siglir héðan frá íslandi til Spán-
ar með fiskafla sinn. Fleiri fylgja svo í þá
slóð, eins og jafnan verður þegar brautin
Listhneigðin lifir áfram.
Hér hefur lítillega verið minnzt á list-
hneigð frú Sigríðar og hið margþætta lista-
mannseðli manns hennar Jóns Sigurðs-
sonar, sem er völundar smiður á hvað
sem er og músikalskur að auki. Allt þetta
kemur ríkulega fram hjá afkomendum
þeirra. Eftirtalin börn þeirra Vindhælis-
hjóna (en svo heitir hús þeirra, er þau
byggðu sér hér og þau hafa lengst dvalið
í) eru á lífi:
1. Ásta, gift Kristni Björnssyni, lækni
Hvítabands-sjúkrahúss í Reykjavík.
Þeirra börn:
a. Björn
b. Jón
c. Helga
d. Ásta.
2. Ingólfur, kvæntur Svöfu Ölafsdóttur,
Finsen. Þau eiga eina dóttur, er heitir
Ingá Svava.
3. Anna, gift Sigurjóni Jónssyni, vélstjóra
í Reykjavík. t>eirra böm:
a. Jón Rafn
b. Sigríður.
öll börn þeirra Vindhælishjóna eru ó-
venjulega lagvirk og listhneigð, en þessir
eiginleikar ætla að lifa lengur í ættinni,
því að nú þegar er vitað, að allt leikur í
höndum sumra barna-barnanna. Einnig
óvenjulegur áhugi fyrir tónlist.
Ó. B. B.
AKRANES
56