Akranes - 01.05.1949, Page 11

Þorbjörg Pálsdóttir
100 ára
Hér á landi er fremur sjaldgæft, að fólk
verði svo gamalt. Þó mun það enn sjald-
gæfara, að fólk haldi sæmilegri heilsu, og
eftir atvikum sæmilegum sálarkröftum
svo lengi. f öllu þessu setur hún met, þessi
litla, teinrétta tápmikla kona frá Bjarna-
stöðum í Hvítársíðu. Hún er fædd á Þor-
valdsstöðum í sömu sveit, 6. april 1849.
Það er eins og hér þurfi að miða við eitt-
hvað annað, til þess að geta gert sér rétti-
lega hugmynd um, hve þetta er langur
timi. Þorbjörg fæðist aðeins fjórum árum
eftir að Alþingi er endurreist, og fimm ár-
tim áður en verzlunin er gefin frjáls. Hún
er 25 ára gömul, er hún mætir Kristjáni
IX. á Þingvöllum 1874, og svona mætti
lengi telja.
A þessum langa tíma hefur margt
breytzt til batnaðar, — segjum flest. —
En með öllu því hefur hin tápmikla
greinda kona fylgzt af áhuga, þótt ekki
hafi hún gert viðreist, eða slegið um sig
e einn eða annan hátt.
Fyrir mina hönd og föður míns, óska ég
þessari gömlu vinkonu hans innilega til
hamingju á þessum miklu og merkilegu
timamótum í lífi hennar. Við óskum henni,
Bls. 112: .... Stöðvarþjónninn dró upp
simskeyti úr vasa sínum .... / stáS:
Stöðvarþjónninn dró símskeyti upp úr
vasa sínum. —— . . . .Hún lofaSist því til
að gera þetta og tók við símskeytinu. . . .
/ staS: .... Hún lofaði því að gera þetta
o. s. frv.
Bls. 115; .... Er henni varð hugsað til
föður síns, spruttu tárin upp í augna-
krókum hennar,. ... — Óviðkunnanlegt
orðalag. Betra- Er henni varð hugsað til
föður síns, brutust tárin fram i augu
hennar,....
Bls. 116: .... „Þér megið endilega ekki
herja hann!“ .... — Óíslenzkulegt. Betra.
Þér megið alls ekki berja hann!
Bls. 120: .... Það var eins og honum
væri skemmtun í að spjalla við hana ....
-— Betra: Það var eins og hann hefði á-
nægju af að spjalla við hana .... —
Bls. 129: .... og svo lyfti hann upp
Fíu í fang sér .... / staS: .... og svo
lyfti hann Fíu upp í fangið. . . .
Bls. Í33: .... En læknirinn sagði, að
hún yrði að fara gætilega og liggja enn
um hríð. — En það var nú enginn hægðar-
leikur að halda sér í skefjum fyrir hana,
sem hafði í svo mörgu að snúast. Betra:
En það var nú enginn hægðarleikur fyrir
hana, sem hafði í svo mörgu að snúast,
að halda sér i skefjum (eða: .... að halda
kyrru fyrir).
akranes
að hún eigi ekki erfiðara með að ljúka
þessu lífi, en lifa það sem af er. Að sólar-
lagið verði fagurt og friðsælt eftir langan
og góðan starfsdag.
Ó.B.B.
Unga fólkiS og
útvarpiS
Þa8 mun lengi reynast örðugt að gera svo öllum
líki. Mun það einnig sannast á útvarpinu. Að
vonum kemur margt gott og nýtilegt þar fram,
bæði í tónum og töfrum talaðs orðs, enda verða
róðamenn þess og hlustendur að gera miklar
kröfur í þessum efnum. Mörgum finnst þar mætti
ga'ta meiri fjölbreyttni og frjálslyndis. Dagskráin
í heild og hinir einstöku liðir hennar hafa um
of verið einskorðaðir við ókveðna menn og efni.
Þannig er það nú fyrst nýlega, sem ráðamönnum
þess hefur komið til hugar, að kalla æskuna sjálfa
á vettvang og gefa henni orðið um vonir sínar
og vandamál.
Þessi nýbreytni frá hendi útvarpsins likar mér
mjög vel. Þetta fjölgar þeim stundum, sem æskan
hlustar á það. Það eykur óbyrgðartilfinningu
æskunnar um efnisval og meðferð, þegar svo
margir hlusta á hana, sem raun ber vitni. Þvi
að unga fólkið mun leggja hlustir við, þegar
hinir yngri tala, þótt það hlusti lítt á hina eldri.
Þá má og telja vist, að vel sagðar setningar, til
lofs eða lasts, verði órangursríkari úr eigin munni
en hinna eldri.
Bls. 143: .... „Þá er auðvitað refurinn
í skemmunni.“ .... Betra: „Þá er refur
inn auðvitað i skemmunni.“ ....
Bls. 144: .... „Þetta er hvorki rottur
né köttur, skal ég segja þér“ — Hefur
sennilega átt að vera: .... „Þetta er
hvorki rotta né köttur“ o. s. frv. (Annað
hvort eint. eða ft. í báðum orðunum).
Bls. 150: .... Ef oð Óskar . ... I stað:
Ef Óskar....
Bls. 171: .... grúfsuðu sig niður í
jakka sína og hóstuðu af kappi. — Á lík
lega að vera: .... grúfðu sig niður í
jakka sína o. s. frv.
Bls. 176: .... Læknirinn viðurkenndi
vinfengina. — Á sennilega að vera: Lækn-
irinn viðurkenndi vináttuna.
Bls. 180: .... Hann vildi þeim öllum
vel og vissi ekki allt gott, sem hann vildi
fyrir þau gera, .... — Einkennilegt og
óíslenzkulegt orðalag.
Bls. 183: .... Nákvæmlega sömu aug-
um hefði hann litið á hana, er hann bað
liann fyrirgefningar. — Á að vera: Ná-
kvæmlega sömu augum hafði hann litið
á hana o. s. frv..
Dæmi þessi sýna; að víða er orðalag
svo óíslenzkulegt og óvandað að furðu
gegnir. En hið alvarlegasta er, að umrædd
saga er ekki einstæð í þessum efnum. Þvi
miður er margt þýddra bóka á miklu ó-
Ég vona, að útvarpjð hætti ekki við framkvæmd
þessa áforms, þótt einhverjir erfiðleikar eða mistök
kunni að verða á vegi þeirra í upphafi. Þessa ný-
ung þarf að fullreyna, bæði vegna útvarpsins og
æskunnar; vegna þjóðarinnar i heild. Útvarpið
á meira að segja að verja ríflega fé til þessa
þáttar, svo að hægt sé að leggja rækt við hann.
Þar má ekki alltaf eða eingöngu, vera um talað
orð að ræða, heldur fjölbreytni i flutningi; en allt
stefni þó að einu marki:
Gldöari, göfugri æsku, sem tignar IslancL og
tilbiÖur Guö sinn.
Jæja, börnin mín!
Sandy fór I ferðalag með fjölskyldu sinni. Með-
ferðis hafði hann böggul, er hann færði konu sinni,
en í bögglinum var pund af kjöti.
— Hvað hugsarðu, maður, segir konan. Ekki
held ég þetta hossi hátt i sex krökkum og svo okkur
báðum.
— Róleg, róleg, kerli mín, sagði Sandy. Við
skulum nú sjá til.
Daginn eftir var steikin framreidd.
— Jæja, bömin góð, segir Sandy og horfir yfir
afkomendahópinn. Hver vill nú steik, og hver
kýs heldur einn penny?
öll sex greiddu atkvæði með að fá penny, og
Sandy og kona hans sátu ein að steikinni og fengu
ógæta saðningu. Var nú fram borinn búðingur,
mikill og fríður. Segir þá Sandy: Jæja, börnin mín
elskuleg. Hver vill nú fá búðing fyrir einn
penny?
•k
vandaðra máli en vera ætti og vera þyrfti,
e'kki sízt vegna þess, að börn og unglingar
lesa þær mjög. Má öllum vera ljóst, að
ekki orka slíkar bækur til góðs á málfar
og málkennd lesendanna. Einn af kunn-
ustu og merkustu kennimönnum landsins
ræddi þetta vandamál við mig fyrir
skömmu. Honum virðist svo alvarlega
horfa í þessum efnum, að nauðsynlegt
mundi, að fela ákveðnum mönnum að lesa
handrit yfir og færa til betra máls, áður
en þau færu í prentun. Taldi hann, að hér
væri rifið niður með annarri hendi, það,
sem skólum er ætlað að reisa með hinni.
En aðalmarkmiðið með þessari grein er,
að vekja athygli bæði þýðenda og bóka-
útgefenda á þeirri ábyrgð, er á þeim
hvílir i þessum efnum, gagnvart „móður-
málinu góða, mjúka og ríka.“(J. H.). —
Allir íslendingar verða að sameinast
um, að hinar miklu framfarir, sem nú
eru hér á flestum sviðum, taki einnig til
tungunnar, til málsins. —
Allir skyldu minnast þessara orða
skáldsins um móðurmálið:
„Það hefur voðaþungur tíðir þjóðinni
verið guðleg móðir, hennar brjóst við
hungri og þorsta, hjartaskjól þegar burt
var sólin, hennar ljós í lágu hreysi, langra
kvelda jólaeldnr, fréttaþráðri af fjarrum
þjóðum, frægðargaldur liðinna alda.“
(M. L).
59