Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.2004, Qupperneq 2

2 MÁNUDAGUR 26. JÚLÍ2004
Fyrst og fremst DV
Útgáfufélag:
Frétt ehf.
Útgefandi:
GunnarSmári Egilsson
Ritstjórar:
lllugi Jökulsson
MikaelTorfason
Fréttastjóran
ReynirTraustason
Kristján Guy Burgess
DV: Skaftahlíð 24, Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 515 7599 - Ritstjóm:
550 5020 - Fréttaskot 550 5090
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsing-
an auglysingar@dv.is. - Drelfing:
dreifing@dv.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Isafoldarprentsmiðja
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni
blaðsins í stafrænu formi og i gagna-
bönkum án endurgjalds.
Hvað veist þú um
)rku- -2
indirnsr
1 Hverjar eru helstu orku-
lindir íslendinga?
2 Af hvaða orku notum við
mest?
3 Hve mikill hluti orkunnar
kemur úr kolum?
4 En úr olíu?
5 Hvaða orku vantar þá
hér?
Svör neðst á síðunni
Napóleon
keisari
Þótt margir láti vaxa sér í
augum hve mikið er af rusli
og drasli á Netinu, að ekki
sé minnst á allskonar dóna-
skap, þá verður ekki fram-
hjá því horft að þar er líka
gnægð fróðleiks um ótrú-
legustu hluti. Fjöldinn allur
af síðum er helgaður fræg-
um persónum sögunnar og
þar á meðal er Napóleon
keisari í Frakklandi. Ein
besta síðan er sú sem hér er
vísað á en þar er hægt að
finna flestallan þann fróð-
leik sem menn kunna að
þurfa á að halda um keisar-
ann umdeilda. Þar er meira
að segja að flnna matarupp-
skriftir sem Napóleon hafði
í hávegum.
Málið
Nafnoröiö buröurmá nota
yfir fæðingu og það sem
boriö er, byröina. Hests-
burður merkti þannig þaö
sem einn hestur gat borið í
einu en burðarkarl haföi at-
vinnu afþví aö bera far-
angur eða varning. Burðar-
dýr voru þau hús-
dýr kölluð sem
einkum voru not-
uð til burðaren orðið hefur
á sfðustu árum öölast eina
merkingu enn. í Islensku
orðabókinni frá 2002 er
slangurmerking orðsins
komin inn, burðardýrer
samkvæmt því maður sem
flytur ólögleg fíkniefni eða
aðra smygivöru yfir landa-
mæri á annarra vegum,
með sér, á sér eða í sér.
1. Vatnsafl og jarðhiti. 1 Jarðhita 50%. 3.
3%. 4.29%. 5. Vatnsorka 18%.
£
£
OJ
Stjórnarskrárbrot
úna - þegar tími hefur gefist til að
anda nokkrum sinnum eftir að
Alþingi afgreiddi fj ölmiðlafrumvarpið
með því að afturkalla Davíðslögin - þá má
kannski reyna að fá svolitla yfirsýn yfir það
sem gerðist.
Og þá blasir strax við alvarleg staðreynd.
Að Alþingi virðist hafa samþykkt afdráttar-
laust stjómarskrárbrot.
Nú er ég ekki lögfróður maður og umræð-
ur síðustu vikna hafa reyndar gefið þá mynd
af lögfræðinni að hún sé hið ferlegasta jarð-
sprengjusvæði. Eigi að síður ætla ég að hætta
mér spölkorn út á það.
í hinni víðfrægu 26. grein stjórnarskárinn-
ar segir að synji forseti lögum staðfestingar,
þá „skal“ leggja þau undir þjóðaratkvæði.
Hvort einhver ástæða sé til að hártoga mjög
hvemigþ að skuli framkvæmt getur kannski
verið spuming, en ákvæðið virðist þó alveg
afdráttarlaust. Þetta skal gera.
En tvennt annað kom þó til álita. í fyrsta
lagi að draga mætti lögin einfaldlega tíl baka
eins og Sigurður Líndai bentí á og þar með
væri engin þörf á þjóðaratkvæðagreiðslunni.
í öðm lagi að afturkalla mættí þau en síðan
leggja þau fram að nýju svolítíð breytt, eins
og ríkisstjómin ætlaði að gera. Sú leið töldu
forkólfar ríkisstjómar að væri „snjölT' en
reyndist afar torsótt.
Eins og einhvem tíma var bent á hér í leið-
ara, þá hefði sú leið í sinni ýtmstu mynd
getað leitt til þess að ríkisstjóm hefði getað
komist hjá atkvæðagreiðslu um óvinsæl lög
með því að draga þau tíl baka en leggja fram
aftur í kraftí þingmeirihluta síns með þeirri
breytingu einni að í stað þess að þau tækju
gildi á mánudegi þá tækju þau gildi á þriðju-
degi. Altso án þess að gera neina eðlisbreyt-
ingu á lögunum.
Og þessi leið rfldsstjórnarinnar hafði frek-
ari vanda í för með sér. Ýmsir lögfræðingar,
eins og Eiríkur Tómasson, andmæltu henni á
þeim forsendum að þótt ríkisstjóm væri
kannski heimilt að draga viðkomandi Iög til
baka, þá væri ekki leyfilegt að leggja strax
fram aftur samskonar frumvarp með aðeins
lítílsháttar breytingum. Þessu sjónarmiði
andmæltí svo Jón Steinar Gunnlaugsson og
virtíst óneitanlega hafa mikið til síns máls.
Því ef yfirleitt er leyfilegt að leggja fram svip-
að frumvarp í stað afnumdra laga, af hverju
þá ekki strax? Og hvenær er þá hæfilegur
tfrni? Á morgun? Eftír helgi? Eftír hálfan mán-
uð?
f stuttu máli segir mér sú skynsemi sem ég
er búinn að hin eina formlega rétta leið hefði
einfaldlega verið að láta þjóðaratkvæða-
greiðsluna fara fram. Hinar leiðirnar - bæði
leið Sigurðar Líndals og sú þriðja sem ríkis-
stjómin hugðist fara - kalla á hártoganir og
eiga sér þar að auki enga sérstaka stoð í lög-
um, hvað þá stjórnarskrá.
Sú leið sem nú hefúr verið farin opnar
þriðju leiðina sem erfitt virðist að andmæla
á lagatæknilegum grunni, þótt hana hafi
augljóslega átt að fara tíl þess eins að sveigja
hjá ákvæðum stjórnarskrárinnar um þjóðar-
atkvæðagreiðsluna. Og megi því kallast
kaimski lögleg en altént siðlaus.
Vissulega gat ég eins og aðrir fagnað henni
af því þá var þeirri langvinnu þrætu sem
leiddi af Davíðslögunum loksins lokið. Og
það er erfitt að mæla með því við forseta
Islands að hann hafiú þessari vendingu -
þótt hún virðist brjóta í bága við stjómar-
skrána, eins og Dögg Pálsdóttir hefur skfi-
merkilega bent á.
Allt er þetta sem sagt hið vandræðalegasta
mál. Rót þess er náttúrlega löngun ríkis-
stjórnarinnar til að horfast ekki í augu við
ósigur. En afleiðingin er sú að Alþingi hefur
samþykkt lög sem nokkuð augljóslega ganga
gegn bæði bókstaf og anda stjórnarskrár um
úrskurðarvald þjóðarinnar um lög sem for-
setí hefur vísað tíl hennar. Það er alvarlegt
mál og hlýtur áfram að vera umhugsunarefni
þótt allir kunni að vera fegnir því að vera
lausir við málið.
Illugi Jökulsson
Útsala
SIGURÐUR LÍNDAL hefur að undan-
förnu verið „áberandi í umræðunni"
eins og það er kallað. Til hans var
gjarnan leitað um álit á Davíðslög-
unum um fjölmiðla og nú síðast
hafa skoðanir hans á tilhögun há-
skölanáms, einkum í lögfræði, vakið
athygli. Vefritið Deiglan.com hefur
nú birt langt og ítarlegt viðtal við
Sigurð þar sem farið er víða og mörg
álitamál reifuð. Okkur þótti sérlega
athyglisverð orð Sigurðar um ástand
lögfræðikennslu og háskólanáms yf-
irleitt, en óhætt virðist að segja að
hann fagni ekki þeirri fjölgun há-
skóla sem flestir hafa þó tahð mikið
framfaraspor í íslensku menntakerfi
undanfarið.
DEIGLAN SEGIR: „Háskólum á ís-
landihefurfjölgað ört undanfarið og
nú geta þeir stúdentar sem vilja
stunda laganám valið miili nokkurra
skóla. Er að þínu mati hætta á of-
fjölgun lögfræðinga? Er hætta á því
að kennsla í lögfræði verði verri en
áður eða er samkeppni til góðs?
Ég sé ekki betur en háskólahug-
takið sénú mjög óljósrar merkingar;
sama á við allan undirbúning undir
háskólanám; orðið stúdent hefur
þannig enga ákveðna merkingu. Það
virðist talið til marks um menntun-
arstig þjóðarinnar hversu margir
ljúka stúdentsprófi og setjast í há-
skóla án þess að þvf sé gaumur gef-
inn hvað sténdur að baki. Það er
raunar alltaf álitamál hvernig skal
mæla menntun. Eitt sýnist þó um-
fram annað mega hafa til marks og
það er hvort menn geta orðað hugs-
anir sínar í sæmilega.rökréttu sam-
hengi. Mín reynsla er sú að þeir séu
of margir íháskóla sem ráði ekki við
þetta og það hef ég til marks um að
ekki standi mikið bakvið prófskír-
teini þeirra. Almennri þekkingu er
einnig ábótavant. “
SIGURÐUR SEGIR óskiljanlegt
hvemig tæplega 300 þúsund manna
þjóð geti rekið 10 fullburða háskóla,
þar af 4 lagadeildir.
„Eina skýringin er sú að hugtakið
sé merkingarlítið. Auðvitað kæmi til
greina að reka mjög sérhæfðar laga-
deildir, en að reka fjórar fullburða
lagadeidir er ekki raunhæft. Um of-
fjölgun lögfræðinga er það að segja
að lögfræðimenntun nýtist við fjöl-
mörg störf. Hitt er þó alveg ljóst að
hefðbundin störf lögfræðinga við
ráðgjöf, málflutning og dómsstörf
geta ekki allir lögfræðingar búizt við
að fá. Þó má vænta þess að vaxandi
þörf verði fyrir lögfræðinga við
SigurÖur segir óskiljanlegt
hvernig tæplega 300 þús-
und manna þjóð geti rekið
10 fullburða háskóla, þar af
4 lagadeildir. „Eina skýring-
in er sú að hugtakið sé
merkingarlítið."
ápróí
Fyrst og fremst
stjórnsýslustörf, eftirþvísem stjórn-
sýslan verður lögbundnari. Þá er
einnig líklegt að stjórnendur fyrir-
tækja telji sér hag í að ráða löglært
starfsfólk. Þeir verða meira en áður
að treysta á eigin ákvarðanir í sífellt
flóknara lagaumhverG. “
„SAMKEPPNI MILLI LAGADEILDA get-
ur ýtt við mönnum og verið til
hvatningar, en til lengdar lætur er
hætt við að hún endi í útsölu á skír-
teinum með lærdómstitium líkt og
gerzt hefur með stúdentsprófíö.
Hætt er við að sá sem hefur greitt
fyrirnám telji sig kaupa námsárang-
ur; lélegur árangur er þá til marks
um lélega kennslu, en góður árang-
ur til marks um góða kennslu.
Allir útskrifast og enginn fellur og
með því eykur skólinn orðstír sinn,
en sá orðstír er háður vægum kröf-
um. Þessu fylgir þrýstingur frá stúd-
entum og margir kennarar kjósa að
kaupa sérfrið og jafnvel afla sér vin-
sælda. Samkeppnin snýst þá um
magn en ekki gæði og henni fylgir
talsverð auglýsingagleði, þarsem af-
rekin eru óspart tíunduð. Þetta virð-
ist vera að gerast úti um allan hinn
vestræna heim, en þó eru alltaf
nokkrir háskólar sem halda sínu
striki og slá ekki afkröfum. “
SIGURÐUR SEGIR ákaflega erfltt að
ffamfylgja gæðakröfum hérlendis.
„Gagnrýni erilla teldð oghún alla-
jafna afgreidd með útúrsnúningum
og ásökunum um illar hvatir, öfund
eða annars konar óvild. Hvers konar
gæðaeftirlit er tímafrekt oglíttfallið til
vinsælda ogmá íþví samhengi minna
á dómnefndarstörf í háskólum. Þess
vegna komast ósvífnir menn upp
með nánast hvað sem er, ekki sízt ef
þeir telja sig eiga eitthvað undir sér. “
Hann segir jafnframt að í umræð-
um um samkeppni, jafnt f fyrirtækja-
rekstri sem skólahaldi, gleymist það
of oft að íslendingar em í alþjóðlegri
samkeppni.
„Innbyrðis keppni getur veikt
samkeppnisstöðu út á við, en það er
eins og margir sjái ekki út fyrir fjöru-
borðið. Eina samkeppnin sem skipt-
ir máli í háskólastaifí er við góða há-
skóla erlendis. Ég hef reynt að líta
þangað, en lætmig ekki miklu varða
hvað menn gera í öðrum lagadeild-
um. Aðhaldið kemur að utan. “
Friðarverðlaun íslands?
ATHYGU 0KKAR var vakin á frétt-
um um, að unglingahreyfing norska
Miðflokksins telji Norðmenn ekki
eiga lengur skilið að fá að veita frið-
arverðlaun Nóbels þar sem ríkis-
stjóm Bondeviks fylgi núorðið alltof
herskárri stefnu og styðji Banda-
rfkjamenn um of í hemaðarbrölti
þeirra víða um heim. Dagsavisen í
Noregi hefur eftir Trygve Slagsvold
Vedum, formanni ungliðanna, að
ísland sé á hinn bóginn friðsælt lítið
land sem samþykki ekki allt sem
Bandaríkjamenn segi og styðji frið-
samlegar lausnir. Blaðamaður benú
honum á að íslendingar hefðu stutt
Bandaríkjamenn í hvívetna að und-
anfömu en hann sagði þrátt fyrir
allt sennilegt að Islendingar sam-
þykktu ekki allt sem Bush legði til.
Við vonum heitt og innilega að
hann reynist sannspár. En í augna-
blikinu teljum við okkur lítt hæf til
að veita friðarverðlaun.