Freyr - 01.09.1954, Blaðsíða 20

272
FREYR
Með þeim tækjum, sem notuð hafa
verið hér í Gunnarsholti við ræktun á
söndunum, hefur það tekið um 20—25 mín-
útur fyrir þrjá menn og tvo unglinga að
fullganga frá einum ha lands, það er að
segja bera á áburð, sá fræi, herfa og valta,
og geta þá allir séð hvað vinnan er lítill
liður við ræktun sandanna, en hún vill þó
verða dýrasti liðurinn í framleiðslumálum.
Með þessu áburðarmagni, sem að framan
segir, er ekki ætlazt til að grasið sé slegið
og nytjað á fyrsta ári, sem væri þó auðvelt
með meira áburðarmagni, einkum fosfór-
sýru, en tilraunir hafa sýnt, að sé grasið
slegið sáningar-árið, dregur það mjög úr
vexti, einkum annað árið. Má nú af þessu
vera ljóst, að kostnaður við ræktun sanda
til rúnræktar er lítið brot af þeim kostn-
aði, sem ræktun mýranna hefur í för með
sér.
Eins og ég drap á áðan, þá hefur það æv-
inlega verið höfuðtakmark Sandgræðslu fs-
lands að hefta sandfok, verja þann gróður,
sem hefur verið í heljar greipum uppblást-
ursins. Með friðuninni einni saman hefur
sjálfgræðslan verið stórtækust, þó sein-
virk sé, þegar á heildina er litið. Engin
ræktunaraðferð væri jafn stórvirk á íslandi
og hefði um leið jafn lítinn kostnað i för
með sér, eins og sjálfgræðslan innan sand-
græðslu girðinganna, ef borið væri á þessi
svæði tilbúinn áburður. Sannleikurinn er
sá, að við megum ekki ætlast til að nokkur
jurt geti þrifizt án áburðar á örfoka landi,
sem tveggja til þriggja metra lag af hinum
raunverulega jarðvegi er horfio af á haf út,
en þetta höfum við þó gert gagnvart einum
gróðrarættbálki, sem við nefnum heilcjrös.
Eins og áður er sagt, ráða gróðrarskiiyrði
á íslandi því, fyrst og fremst, hvaða g • ós
við eigum að rækta, og ber þá fyrst að ita
á það hvaða grös eru harðgerðust í okkar
ófrjóa jarðvegi, og á hvern hátt þau verða
nytjuð.
Samhliða stóraukinni ræktun sandanna
er knýjandi nauðsyn að koma af stað til-
raunastarfsemi í frærækt. Lítillega hefur
þetta verið reynt í Gunnarsholti, en árang-
ur af því gefur ekki tilefni til að draga
endanlegar niðurstöður af slíku starfi. Von-
andi verður úr þessu skorið á næstu árum
í Gunnarsholti, því staðhættir þar eru á-
kjósanlegir fyrir tilraunastarfsemi í fræ-
rækt. Af þessu, sem að framan hefur verið
sagt um ræktun sandanna, má það ljóst
vera, að möguleikarnir eru miklir, þar sem
sandarnir eru. Flestum landsmönnum er
full ljóst, að árið 1949 til 1952 voru með
erfiðari árum hvað afkomu bænda snerti,
og á ég þar fyrst og fremst við óþurrka-
svæðin svokölluðu, og í kjölfar óþurrkanna
komu hin átakanlegu grasleysis ár, sem
höfðu það í för með sér, að bændur, sem
urðu fyrir barðinu á fyrr nefndum óhöpp-
um, urðu að bjarga búpeningi sínum
meðal annars á dýru aðkeyptu fóðri, en
stærsti bjargvætturinn á þessum árum var
túnræktin á sóndunum í Gunnarsholti; það
fóðurforðabúr kom í góðar þarfir.
Allir vonum við að í framtíðinni hafi
hver bóndi á voru landi nægilegt fóður
fyrir búpening sinn, hvernig sem árar.
Hinsvegar verðum við að gera okkur ljóst,
að ár, eins og t. d. 1880—82, geta komið, og
hver eru þá úrræðin til hagsbóta fyrir land
og lýð undir slíkum kringumstæðum, ef
ekki nyti við túnræktar sandanna. Að und-
anförnu hefur allmikið verið rætt og ritað
um að koma upp heymjölsverksmiðju, fyrst
og fremst í þeim tilgangi að tryggja nægj-
anlegt kostafóður fyrir búpening allra
landsmanna, sem um leið sparaði árlega
milljónir í gjaldeyri.
Gunnarsholt er ákjósanlegur staður íyrir
staðsetningu slíkrar verksmiðju sökum
hinna sléttu og víðáttumiklu sanda.
Okkur, sem höfum unnið að sandgræðslu-
málum undanfarið, er það vel ljóst, að
sjálfgræðsluaðferðin er of seinvirk, sé ekk-
ert fyrir hana gert annað en að friða land-
íð, en vitum hinsvegar vel, að með þeirri
ræktunaraðferð einni saman munu kom-
andi kynslóðir njóta góðs af því starfi.
Við sandgræðslumenn gleðjumst yfir því,
að niðjar okkar njóta góðs af störfum okk-
ar, en viljum jafnframt, að samtíðin sjái
fullkominn árangur af því. Með ræktun
sandanna kemur árangurinn í ljós á
tveim til þrem mánuðum eins og t. d. með
túnræktinni á söndunum í Gunnarsholti.