Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.2006, Síða 32

32 MÁNUDAGUR 9. JANÚAR 2006
Menning DV
ri
Ævisögur undirbúnar
Tilkynnt var í síðustu viku að Jón Yngvi Jóhannsson bók-
menntafræðingar væri ráðinn á vegum Eddu útgáfu til að \ ' jjHR l
vinna að ævisögu Gunnars Gunnarssonar skálds. Mun y .
hann taka við gögnum Sveins Skorra Höskuldssonar pró- ' 1
fessors sem hafði um langt skeið safnað gögnum um feril ' ( ,y |
Gunnars og lagt drög að ævisögu hans þegar Sveinn lést. -vjji
JónYngvierkunnugurástarfsvettvangi * I
Gunnars í Danmörku og er að vænta að .
löngu tímabær ævisaga Gunnars skýri
ýmsa staði í hans örlagamiklu ævi. rajjjjlWPB
Bókaútgáfan Hólar hefur um nokkurt 1 1,1
v skeið leitað eftir ævisöguritara til að vinna
verk um ævi Tómasar Guðmundssonar. Hefur fjármögnun
\ staðið yfir og mun verða tilkynnt um hver tekst á við verk-
ið um miðjan næsta mánuð. Báðir þessir höfundar voru
með ástsælustu skáldum þjóðarinnar á millistríðsárunum
á síðustu öld og urðu siðan helstu forkólfar í framgangi
PSPWMHpH/ hreyfingar borgarategra höfunda.
I k Umsjón: Páll Baldvin Baldvinsson pbb@dv.is
Svava Jakobsdóttir 1930-2004
Sunndagskvöld
með Svövu
Eldhús eftir máli - sviðsfærsla
fimm smásagna eftir Svövu Jak-
obsdóttur var frumsýnd á Smíða-
verkstæði Þjóðleikhússins
skömmu fyrir áramót og hefur
fengið góða dóma. í tengslum við
sýninguna verða fimm Sunnu-
dagskvöld með Svövu þar sem
boðið verður upp á fyrirlestur,
kvöidverð, leiksýningu og um-
ræður. Þessi kvöld eru í sam-
vinnu við Rannsóknarstofu Há-
skóla íslands í kynjafræðum.
Svava Jakobsdóttir hafði með
skáldsögum sínum, smásögum
og leikritum mikil áhrif á íslenskt
menningarlíf og samfélag á ofan-
verðri tuttugustu öld, en með
verkum sínum miðlaði hún með-
al annars skarpri sýn á stöðu
konunnar í samfélaginu. Með
sýningunni Eldhús eftir málí
heiðrar Þjóðleikhúsið minningu
Svövu. Hún hefði orðið 75 ára í
fyrra, en lést árið 2004.
Sunnudagskvöld með Svövu
verða sem fyrr segir fimm.
Sunnudaginn 15. janúar ríður
Kristín Ástgeirsdóttir, forstöðu-
kona Rannsóknarstofu í kynja-
fræðum, á vaðið og talar um
Svövu og stjórnmálin, 22, janúar
er komið að Gerði Kristnýju Guð-
jónsdóttur rithöfundi en hennar
erindi nefnist Svava og skáld-
skapurinn, María Kristjánsdóttir
fjallar um Svövu og sviðslistirnar
29. janúar, 5. febrúar er röðin
komin að Ármanni Jakobssyni
bókmenntafræðingi en hann
fjallar um Svövu og samtímann.
Vigdís Finnbogadóttir verður
með síðasta fyrirlesturinn í þess-
ari röð 12. febrúar og ræðir um
skáldkonuna Svövu Jakobsdóttur.
Fyrirlestramir hefjast kl. 18:00,
að þeim loknum er boðið upp á
léttan kvöldverð fyrir leiksýning-
una og í lok hennar umræður.
Leikarar í Eldhúsi eftir máli
eru Aino Freyja Járvelá, Kjartan
Guðjónsson, Margrét Vilhjálms-
dóttir, María Pálsdóttir, Unnur
ösp Stefánsdóttir og Þórunn Lár-
usdóttir.
Þungavigtarmaðurinn Eiríkur Guðmundsson er stiginn aftur í hringinn á Víð-
sjá, helsta menningarprógramm á Gufunni. Hann hefur verið í fríi og sinnt
hugðarefnum sínum en snýr nú aftur í þvarg daglegrar umfjöllunar um menn-
inguna í landinu.
Spjall um draum
og gleymsku. tindáta
á liillu og hvit töt

Úr sýningu Þjóðleikhússins Leikhús eftir
máltlO, fyrirlestur I forrétt
Þú ertkominn afturí vinnuna?
Jú, það er rétt, ég er mættur í Víð-
sjá, ástarfleyið, minn gamla þátt, og
„fullur aftur" eins og segir í kvæðinu.
Viö hvaö varstu aö vinna íþessu
leyfí. Þaö ganga sögur um skáldsögu-
skrif?
Ég afþlánaði sex mánaða dóm
fjarri mannabyggðum, í kytm sem er
svo lítil og loftlaus að ég þurfti að
fleygja mér í gólfið á hálftíma fresti til
að kafna ekki, myrkrið svo mikið í sér
að skinið af stjömunum rétt sáldrað-
ist til mín. Þar dundaði ég mér við að
leita að orði sem nær yfir alla veröld-
ina, drakk mikið kaffi og kvaðst á við
Kolbein þess á milli. Ég hef satt að
segja ekki hugmynd um hver afrakst-
urinn verður.
Þú gengur með skáld í magan-
um ? Er ekkd kominn tímitilaðhleypa
púkanum út?
Mitt skáld er ekki í maganum
heldur á einhverjum allt öðrum stað í
líkamanum. Og í mér er ekki einn
púki heldur margir púkar sem sumir
hverjir þola mjög iÚa dagsljósið. Ég
veit ekki hvort það er rétt að hleypa
þeim út, ég veit satt að segja ekki
hvað bíður þeirra „þama úti", veit
ekki hvort ég vil þeim svo illt að
hleypa þeim út. Mér þykir vænt um
alla mina púka og vil helst hafa þá
innan seilffigar til að geta klappað
þeim á kvöldin.
Fyrr í vetur tókuö þiö nokkrir
skólafélagar úr háskólanum rispu
um íslenskar bókmenntir. Er allt í
volli?
„á, í vissum skilningi. íslensk um-
ræða um bókmenntir er ekki merki-
leg og mesta furða að rithöfúndar
nenni að skrifa fyrir okkur bækur, ár
eftir ár, ef horft er til þess hverju er
hampað og hvað lendir í glatkist-
unni. Og við erum léleg í langhlaupi.
Hvemig stendur til dæmis á því að
rithöfundur á borð við Gunnar
Gunnarsson er nánast gleymdur?
Það þarf einhvers konar „ekki-frétt"
til að koma honum inn í umræðuna.
Og hvemig stendur á því að það er
ekki hægt að standa faglega að einu
verðlarmunum sem ná athygli fjöl-
miðla?
Konseptvæðing bókmenntanna
er hér á lífshættulegu stigi, ný bók-
menntagrein hefúr orðið til, „útgef-
endabækur", það em bækur, gjaman
skáldsögur, sem útgefendur telja sig
geta selt, bækur sem ganga upp,
bækur sem virka. Slík grein verður til
þrátt fyrir að vitað sé að fagurbók-
menntir hafa aldrei virkað, þær hafa
aldrei gengið upp. Það er eðli þeirra
að virka alls ekki og vera í raun ævin-
lega ótímabærar.
Annars er vonlaust að starta vit-
rænni umræðu um bókmenntir hér á
landi, hún endar alltaf annað hvort í
persónulegu skítkasti eða þjarki um
það hvort skáldum líði vel eða ilia.
Eftir því sem árin líða skil ég Faulkner
alltaf betur og betur, hann skrifaði á
hjólbörur og sagðist ekki vera bók-
menntamaður heldur bóndi.
Jæja, þaö er baia svona. Hvaö
lastusíöast?
Síðast las ég í tíunda sinn Dauð-
ann í Feneyjum eftir Thomas Mann,
nú í fslenskri þýðingu, og var svo illa
leikinn eftir lesninguna að ég klædd-
ist skjannahvítum jakkafötum yfir
áramótin og hlustaði á Mahler. Það
verða ekki skrifaðar mikið betri bæk-
ur.
Svo hef ég verið að grauta í hinu
og þessu, meðal annars fyrirlestrum
Foucaults frá árinu 1981, kvæðum
Kristjáns Karlssonar, og náttúrlega
Javier Marías, sem mér skilst að hafi
tindáta á bókahillunni sinni, til að
minna sig á að fýrsta skrefið inn í
skáldskapinn sé ævinlega auðmjúkt
og smátt, tindátaleikur. Næstur á
dagskrá er Ófeigur Sigurðsson og
Áferð hans."
Þeir segja sumir aö Ijóöiö séílífs-
hættu?
Ljóðið er ekki í lífshættu en talið
er dautt, innihaldslaust. Enn er ansi
margt sem ekki verður sagt öðruvísi
en í ljóði. Og ég sé ekki betur en að á
meðal okkar séu góð ljóðskáld. Ég er
nýbúinn að lesa allt höfúndarverk
Hannesar Péturssonar, það mun
standa. Ég las nýju ljóðabókina hans
Þorsteins frá Hamri og varð ekki mik-
ið hrifnari af nokkurri bók sem kom
út hér á landi á sfðasta ári. Þú mátt
annars ekki spyrja svona, Páll, það er
vonlaust að mynda semingar á borð
við: „Ljóðið er þetta eða hitt". Við
eigum þess í stað að taka áskor-
un skáldanna, horfast í augu
við þau, og dvelja í hul-
iðslandi þeirra en drep-
ast ella.
En hvaö með leik-
inn? Ertu ekkert spennt-
urfyrírhonum?
Leikinn? Nei ég hef
fengið nóg af leikjum. Bók-
menntir eru í mínum huga
mikið alvörumál, ég trúi því að
þær skipti máli, það að lesa er
að grafa upp hauskúpur og
velta þeim milli handanna,
helst í óleyfi. Það er ekki þar
með sagt að ég kunni ekki
að meta skrif sem ijúfa
kyrrstöðu, blanda sam-
an formum, bregða á
leik með hefðina svo úr
verður eitthvað annað en við
höfum nýlega séð, hand-
sprengja, tindátar, eða eitt-
hvað yndislegt. En mann verð-
ur helst að verkja undan slíku
eins og öðrumyndisleika.
Nú hefur ekki faríö orö á
því aö þú sért valdafUdnn.
Stundum er talaö um um-
sjónarmenn og rítstjóra tíma-
ríta sem sllka. Er tfmi páfa ímenn-
ingarumræöu liöinn?
Tími menningarpáfa er líklega
liðinn og sennilega er það nokkuð
gott. Reyndar saknar maður þess að
einhverjir hafi endingu og þrek til að

segja eitthvað sem máli skiptir, segja
það aftur og aftur. Slfkt fólk er vand-
fundið hér á landi f seinni tíð. Sjálfur
hef ég engin völd, hef varla stjóm á
sjálfúm mér.
Vfðsjá er á dagskrá alla virka daga eftir fréttir
á Rás I kl. 17. Þáttinn má heyra á vefsíðu
Ríkisútvarps -
hljóðvarps
www.ruv

■
-yte-SfH.

-
. -

igg*
Eiríkur Guðmundsson bókmenntafræðinq-1
ur Mérþykir vænt um alla mina púka og vil helst
ákvöldinnan Se'lin9ar tíl aö geta klaPPttð þeii