Freyr - 15.01.1962, Blaðsíða 16

28
PRE YR
STEFÁN AÐALSTEINSSON:
Votheysgerð
— Nokkrar tilraunaniðurstööur —
Sökum hinna miklu skrifa um votheys-
gerð í ágústhefti Freys, LVII. árg., nr. 15
—16, þar sem votheysgerðin er löstuð af
einum en lofuð af öðrum, þykir mér rétt að
benda lesendum Freys á, að hér á landi
hafa verið gerðar allumfangsmiklar rann-
sóknir á votheysgerð undanfarinn áratug
á vegum Tilraunaráðs búfjárræktar, Bún-
aðardeildar og Iðnaðardeildar Atvinnu-
deildar Háskólans og Verkfæranefndar rík-
isins.
Var á s. 1. ári birt skýrsla um fyrsta þátt
þessara rannsókna, og birtist hún í A-
flokki Rita Landbúnaðardeildar, nr. 13, og
er þar lýst áhrifum mismikillar fergingar á
verkun votheys. í þeim tilraunum var eng-
in íblöndun notuð í votheyið. Grasið var
annars vegar ósöxuð há, verkuð í gryfjum,
en teknar voru til samanburðar niðurstöð-
ur af verkun á söxuðu fyrri sláttar grasi í
turni. Niðurstöður þessara rannsókna eru
hinar athyglisverðustu, og verða þær
helztu raktar hér á eftir.
Hitamyndunin var mest í farglausa vot-
heyinu, en minnkaði með auknu fargi. Þó
var hitamyndun of rnikil við grjótfarg, er
nam 600—700 kg/m2 og við pressu. sem
gaf hámarksfarg, er nam 1300 kg/m2, en
lítil hitamyndun, þegar notuð var pressa,
sem gaf 3000 kg hámarksfarg á m2.
Hitamyndunin virtist hafa mjög mikil
áhrif á verkun votheysins, þannig að þeg-
ar hitinn hélzt um eða neðan við 25°C,
varð verkunin góð eða ágæt, en óhagstæð-
asta hitastigið var frá 35—40°C. Færi hit-
inn yfir 45 °C, fóru gæði votheysins batn-
um. Blásarinn hentar ekki til súgþurrk-
unar almennt. Til þess skilar hann of
litlu loftmagni við þann yfirþrýsting, sem
reikna má með í súgþurrkunarkerfum.
Ólafur Guðmundsson.
andi, en við svo mikinn hita verður mikið
efnatap. Sýndi það sig m. a., að því hærri
sem hitamyndunin hafði verið, því meira
vatn reyndist í votheyinu, og virðist það
stafa af vatnsmyndun við gerjun, sem
verður því örari sem hitinn hækkar meira.
Því hærra sem þurrefnið var í vothey-
inu, þeim mun betri varð verkunin að öðru
jöfnu. Þannig hækkaði mjólkursýrumagn-
ið að meðaltali um rúmlega 1% (t. d. úr
0.4% í nærri 1.6%), þegar þurrefnið í vot-
heyinu hækkaði úr 21% í 29%, en þessi
hækkun á mjólkursýru hefur gagnger á-
hrif á sýrustigið (pH) til hins betra.
Þá kom ennfremur í ljós, að sýrustigið í
votheyinu hafði mikil áhrif á það, hversu
næringarauðugt þurrefnið í votheyinu var.
Því meiri mjólkursýra sem myndaðist,
þeim mun lægra varð sýrustigið og verk-
unin öruggari, og jafnframt varð fóður-
gildi þurrefnisins í votheyinu þeim mun
hærra.
Þær niðurstöður, sem raktar eru hér að
framan eru aðeins staðfesting á því, sem
áður hefur fundizt í erlendum rannsókn-
um, og er gott til þess að vita, að niðurstöð-
unum skuli bera svo vel saman við erlenda
reynslu. Þess vegna virðist einnig eðlilegt,
að við gerum sömu kröfur til gæða vot-
heysins eins og gert er erlendis, einkum
þegar á að nota það til mjólkurframleiðslu,
en þá liggur mikið við, að mjólkursýru-
magnið sé hátt, sýrustigið lágt og smjör-
sýran og edikssýran lítil.
En pá fer heldur en ekki af gamanið,
pegar hinn erlendi mœlikvarði er lagður á
íslenzka votheyið i pessari rannsókn, pvi
að samkvœmt pví er aðeins rúmur priðj-
ungur hinna rannsökuðu sýnishorna gott
eða ágœtt vothey, tæpur priðjungur við-
unandi og rúmur priðjungur lélegt eða
afleitt að gœðum.
Ályktunin, sem dregin er af niðurstöð-
um þessarar rannsóknar er því eftirfar-
andi:
„Niðurstöðurnar benda til, að mjög erf-
itt sé að ná öruggri verkun á votheyi úr
ósaxaðri há án íblöndunar, nema með mjög
miklu fargi. Söxuð fyrri sláttar taða getur
verkazt vel í turnum án íblöndunar“.