Freyr - 15.09.1962, Page 22

310
FRE YR
ao vorinu meö sama þunga og að haustinu.
Nú léttist heyiS frá því aS þaS er sett inn
aS sumrinu og þar til aS þaS er gefiS aS
vetrinum. NokkuS er þetta misjafnt eftir
því hvernig þaS er þurrkaS og geymt, en
oft um 20% og þarf þvi kýrin í viShalds-
fóSur í 38 vikur 2100 til 2300 kg töSu eSa
21 til 23 hesta, sumarbundna og þá 100 kg.
þunga.
En kýrnar eru misjafnar. Þær eru mis-
öugiegar aS breyta fóSri í mjólk. Þær eru
rétt ems og t. d. spunakonurnar gömlu, sem
sátu viS, þeyctu rokk og teygSu kembur. Ein
spann meira en helrningi meira en hin, en
hún þurfíi fleiri kembur, og í þráSinn hjá
henm fór mikiS meiri ull, og hlutfallslega
eftir spunanum var þráSurinn hjá báSum
jafn fínn.
DugnaSur kúnna viS mjólkurmyndunina
fer eítir eSli þeirra og líSan, og eSliS er
ættgengt. Okkar beztu kýr í dag geta breytt
fóSri í mjólk og skilaS kringum 6000 kg
mjólkur milli burSa, hafi þær nóg aS vinna
úr og sé líoan þeirra aS öSru leyti góS. ASr-
ar kýr, t. d. kýrnar, sem aldar voru undan
skozka nautinu, gátu ekki umsett meira
fóSur í mjólk en þaS, aS þær mjólkuSu 1200
til 1400 kg milli burSa, fengju þær meira
efni aS vinna úr, fituSu þær sjálfar sig, en
breyttu því ekki í meiri mjólk. HiS sama
gera stritlurnar þó íslenzkar séu. ViS vitum
ekki annaS en aS allar kýr þurfi jafnmikla
næringu til aS mynda 1 kg af mjólk meS
sömu fitu. Er þá venjulega miSaS viS 4%
feita mjólk og þarf kýrin 0,4 fóSureiningar
til aS mynda 1 kg af 4% feitri mjólk. Fyrir
hverja fóSureiningu í afurSafóSri skilar
kýrin 2,5 lítrum af 4% feitri mjólk, sé henni
eSUlegt aS mjólka svo feita mjólk en ella
meira, sé mjólkin megurri.
Ég ræS bændum til þess aS gefa kúnum
afurSafóSur, eftir því hvaS þær mjólka
mikiS, auk viShaldsfóSursins, og þá 1 fóð-
ureiningu fyrir hver 2,5 kg, sem kýrin
mjólkar. Með því gefur hann að vísu full-
mikið, sé mjólkin megurri en 4%, en hann
tryggir þá líka alltaf, að kýrin hafi nóg
verkefni, og oftast geíur hann kúnni með
því nóg afurðafóður til kálfsmyndunar og
þarf ekki að hugsa frekar um það, fyrr en
hann fer að gefa kúnni viðbót fyrir burð-
inn.
Nú er fyrirferðin á heyfóðrinu svo mikil,
að kýr, sem mjólka sæmilega, geta ekki etið
svo mikið af töðu, að þær úr henni fái nóg
verkefni í þá mjólk, sem þær geta myndað.
Því þarf að gefa þeim fóðurbæti með hey-
inu, úr því að þær mjólka meira en 13
kg á dag. Öllum kúm þarf að gefa fóður-
salt fyrir burðinn, og eftir hann, meðan
þær eru í mestri nyt.
Rétt er að benda á það, að því meira sem
kýrin getur umsett af fóðri í mjólk, því
minni hluti af heildarfóðrinu verður við-
haldsfóðriS og kýrin því arðsamari. Kýr,
sem ekki geta breytt meira fóðri í mjólk
en sem gefur 2000 lítra, notar milli 50 og
60% af heildarfóðrinu til viðhalds, en hin,
sem mjólkar 6000 lítra, notar aðeins 31%
af heildarfóðrinu til viðhalds, og er því
bóndanum miklum mun arðsamari.
Ætla má, að meðalkýrin þurfi um 40
hesta af töðu í 38 vikna innistöðu og þó
misjafnt nokkuð eftir því hvernig stendur
á burði, eða hve miklum hluta ársnytar-
innar hún mjólki á beitartímanum.
Eenda vil ég bændum á það, að mjög
margar kýr standa nú í fjósunum, sem ekki
geta breytt nægu fóðri í mjólk, til þess aS
þær, með henni, borgi fóður sitt. Þær ký.
eiga bændur að losa sig við. Þeir eru búnir
að eiga þær nógu lengi. Það er ástæðulaust
að hafa þær í fjósum lengur.
Þá þarf að ala upp ungviði í stað kúa,
sem þarf að drepa fyrir elli sakir eða mis-
farast af einhverjum ástæðum, og því þarf
alltaf nokkur ungviði, kálfa eða/og vetr-
unga, til að geta yngt upp stofninn, Þá á
að ala undan úrvalskúm, og völdum naut-
um, aldrei undan miðlungskúm eða lakari,
og ekki fleiri en þörf er á. Að ala upp
kálfa. og drepa á öðru ári er ekki rétt, það
uppeldi borgar sig aldrei, og sízt þegar
heyjaforðinn er lítill, eins og ég get búizt
við að verði víða í haust.