Freyr - 15.09.1962, Blaðsíða 23

FREYR
311
Þá skal ég ekki eyða fleiri orðum að
nautgripnum; þær þurfa sitt, kýrnar, og
það er ílestum ljóst, þó að oft sé ekki tekið
nægjanlegt tillit til hvað þær mjólki og
þeim því stundum ekki gefið nóg, til þess
að starfsorka þeirra sé fullnýtt, og stund-
um líka geíið meira en þær geta breytt í
mjólk. Reynið að fóðra þær eftir nythæð-
inni og gleymið ekki að gefa fóðursalt!
En hvað svo um sauðíéð? Hvernig er bezt
að fóðra það í vetur? Þó að gjafatími naut-
gripanna sé misjafn, er hann miklu mis-
jafnari hjá ánum, sem eru aðalstofn fjár-
búanna. Arður fjárbúanna fer að mestu
leyti eftir fóðrun ánna eins og nú er, því
að fjöldinn af þeim hefur ekki það fóður,
að þær geti gefið þyngri dilka en þær gera
nú, með þeirri meðferð, sem þær hafa.
Fyrir liggja skýrslur um hvað 1068 bændur
eða sauðfjáreigendur fengu mikið dilka-
kjöt eftir hverja kind, sem þeir höfðu
á fóðri og reyndist það vera:
Undir 10 kg fékk 41 bóndi
Milli 10 Og 11 kg fengu 37 bændur
— 11 — 12 - — 89 —
— 12 — 13 - — 122 —
— 13 — 14 - — 145 —
— 14 — 15 - — 175 —
— 15 — 16 - — 132 —
— 16 — 17 - — 89 —
— 17 — 18 - — 61 —
— 18 — 19 - — 45 —
— 19 — 20 - — 51 —
yfir 20 kg fékk 81 bóndi
Nú eru ærnar misþungar. Á bæjum, þar
sem meðalærin er léttust, vegur hún um
50 kg, og minna þó á einstaka bæ. En þar
sem ær eru þyngstar vega þær full 70 kg.
Munurinn á viðhaldsfóðrinu er því mikill
eða frá 0,5 fóðureiningar til 0,65 fóðurein-
ingar og vikuviðhaldsfóðrið frá 3,5 til 4,5
fóðureiningar. Tíminn, sem ánum er gefið,
eða þær hýstar, er mislangur. Á nokkrum
bæjum hefur hey ekki verið borið fyrir fé
nokkra undanfarna vetur, en þá sömu vet-
ur hefur annars staðar þurft að gefa fé
mikið til inni i allt að 20 vikur. Þessi mis-
munur veldur því, að útilokað er að áætla
hvað ærin þarf almennt vetrarlangt. Þar
koma staðhættir til á hverjum stað og við
það bætast misjafnir vetur. Ég vil hér á-
ætla, að gjafatími ánna sé 22 vikur eða 154
dagar. A þeim þarf ærin frá 77 til 100 fóð-
ureiningar til viöhalds eða 150 til 200 kg
af töðu. I viðhaldsfóðrinu er talið afurða-
fóður til myndunar ullarinnar. Að vetrin-
um þarf ærin, auk viðhaldsfóðursins, af-
urðafóður til fósturmyndunar og til að
mynda mjólk eftir burðinn, nái ærin þá
ekki í nægjanlegt afurðafóður úti á beit-
inni. Nokkrir þeir bændur, sem eru í tölu
þeirra 81, sem undanfarin ár hafa fengið
yfir 20 kg af dilkakjöti eftir hverja kind
á fóðri, hafa lýst fyrir mér hvernig þeir
fóðra sitt fé og ég hygg, að ég geti helzt
gert bændum gagn með því að lýsa hvernig
þeir fóðra sitt fé, og út frá því geti ef til
vill einhverjir ráðið, hvernig þeir eigi að
reyna að fara með sitt fé undir þeim að-
stæðum, sem þeir búa við. Ekki tek ég með
jafn sjálfsögð atriði og það að bólusetja
við bráðafári, við blóðkreppusótt, gefa
ormalyf, sem oft þarf að gefa oftar en einu
sinni, baða eins og lög mæla fyrir um, o.
s. frv. Það gera bæði þeir sem fá 10 og 20
kg eftir kind.
Þessir bændur taka féð til hýsingar mis-
snemma, en allir vilja þeir, að það hafi
lagt sem minnst — og helzt ekkert — af
áður. Annars ræður tíðarfar miklu um hve-
nær þeir taka það. Sumir, sérstaklega þar
sem beitiland er langt frá bæ, setja stokka
í beitilandið og gefa fóðurbæti í þá og full-
yrða, að féð venjist mjög fljótt á að koma
að þeim á ákveðnum tíma dagsins og eta
úr þeim. Þetta segjast þeir bæði gera til
þess að féð haldist betur við, og til þess
að spara hey, svo og til þess að vera fljót-
ari að ná fénu saman ef snögglega kemur
illviðri. Aðrir hýsa féð snemma, en beita
og gefa með og þá oft lítið af síldarmjöli
eða hvalkjötsmjöli og telja, að þá leggi féð
sig betur eftir beitinni. Margir vega nokkr-